۱۶٬۱۴۱
ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
}} | }} | ||
'''آیه اِستعاذه''' (۹۸ سوره نحل)، بیانگر آن است که هنگام [[تلاوت|تلاوت قرآن]] باید از [[وسوسه|وسوسههای شیطان]] به [[خدا]] پناه برد، تا از لغزش و اشتباه محفوظ ماند. این پناهندگی را پناهندگیِ قلبی دانستهاند. «رجیم» به معنی رانده شده، یادآور این مطلب است که [[شیطان]] به جهت [[تعصب]] و [[تکبر|غرورش]] از درگاه خدا رانده شد. | '''آیه اِستعاذه''' (۹۸ سوره نحل)، بیانگر آن است که هنگام [[تلاوت|تلاوت قرآن]] باید از [[وسوسه|وسوسههای شیطان]] به [[خدا]] پناه برد، تا از لغزش و اشتباه محفوظ ماند. این پناهندگی را پناهندگیِ قلبی دانستهاند. «رجیم» به معنی رانده شده، یادآور این مطلب است که [[شیطان]] به جهت [[تعصب]] و [[تکبر|غرورش]] از درگاه خدا رانده شد. | ||
[[مجتهد|فقیهان]]، با استناد به این آیه، گفتنِ «اَعوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ» را در هنگام [[تلاوت|تلاوت قرآن]] و شروع قرائت نماز [[مستحب]] میدانند. در برخی [[حدیث|روایات]] الفاظی دیگر برای استعاذه همچون «أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیم» نقل شده است. | |||
[[مجتهد|فقیهان]]، با استناد به این آیه، گفتنِ «اَعوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ» را در هنگام [[تلاوت|تلاوت قرآن]] و شروع قرائت نماز [[مستحب]] میدانند. در برخی [[حدیث|روایات]] الفاظی دیگر برای [[استعاذه]] همچون «أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیم» نقل شده است. | |||
==متن و ترجمه== | ==متن و ترجمه== | ||
خط ۲۹: | خط ۳۰: | ||
|تراز=وسط | |تراز=وسط | ||
|عنوان={{عربی|اندازه=۱۰۰%|«فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ»}}|هنگامی که قرآن میخوانی از شرّ شیطان رانده شده، به خدا پناه بر!<ref>سوره نحل، آیه ۹۸، ترجمه مکارم شیرازی.</ref>}} | |عنوان={{عربی|اندازه=۱۰۰%|«فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ»}}|هنگامی که قرآن میخوانی از شرّ شیطان رانده شده، به خدا پناه بر!<ref>سوره نحل، آیه ۹۸، ترجمه مکارم شیرازی.</ref>}} | ||
==تفسیر | ==تفسیر == | ||
به گفته [[فضل بن حسن طبرسی|شیخ طبرسی]] (وفات: [[سال ۵۴۸ هجری قمری|۵۴۸ق]])، استعاذه یعنی طلب پناهندگیِ مقام پایینتر از مقام بالاتر به صورت خاضعانه. و در این آیه، مقصود آن است که هنگام قرائت قرآن باید از وسوسههای شیطان به خدا پناه برد، تا از لغزش و اشتباه مصون ماند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۱۳۷۲ش، ج۶، ص۵۹۳.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] ([[سال ۱۲۸۱ هجری شمسی|۱۲۸۱]]- [[سال ۱۳۶۰ هجری شمسی|۱۳۶۰ش]]) این پناهندگی را پناهندگیِ قلبی میداند؛<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۲، ص۳۴۳-۳۴۴.</ref> یعنی انسان باید در دل احساس کند که به خدا پناه برده و از هوا و هوسی که مانع فهم و درک صحیح است جدا میگردد، نه اینکه فقط آن را به زبان بگوید.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۱، ص۳۹۷.</ref> البته استعاذه زبانی مقدمه برای ایجاد آن حالت قلبی است.<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۲، ص۳۴۳-۳۴۴.</ref> | |||
برخی [[تفسیر قرآن|مفسران]] علت آوردن صفت «رجیم» برای شیطان را به یاد آوردن استکبار و تخلف او از فرمان خدا دانستهاند؛ یعنی هنگام تلاوت قرآن، استکبار، [[تکبر|غرور]] و [[تعصب]] را از خود دور کنید، تا سرنوشتی همچون شیطان رجیم پیدا نکنید.<ref>نجفی خمینی، تفسیر آسان، ۱۳۹۸ق، ج۹، ص۲۹۲.</ref> | |||
== | ==استعاذه واجب است یا مستحب؟== | ||
هر چند در آیهٔ استعاذه، (اِستَعِذْ) با صیغه امر آمده است، ولی عالمان اسلامی، آن را حمل بر استحباب نموده و گفتنِ «اَعوذُ بِاللَّهِ...» برای تلاوت قرآن را [[مستحب]] میدانند.<ref> برای نمونه نگاه کنید: طبرسی، مجمع البیان، ۱۱۳۷۲ش، ج۶، ص۵۹۳؛ سیوطی، ۱۳۹۴ق، الاتقان، ج۱، ص۳۶۴؛ عبد، المیزان فی أحکام تجوید القرآن، ۲۰۰۵م، ص۳۷.</ref> [[مقدس اردبیلی]] (متوفای [[سال ۹۹۳ هجری قمری|۹۹۳ق]]) از [[مجتهد|فقیهان]] قرن دهم، نظر اکثر علما بر عدم وجوب و خالی بودن روایات از حکم وجوبِ استعاذه را، قرینه بر فهم استحباب از این آیه دانسته است.<ref>اردبیلی، زبدة البیان المکتبة الجعفریة، ص۹۲-۹۳.</ref> با این حال برخی با استناد به ظاهر فعل امر، معتقد به [[واجب|وجوب]] استعاذه هنگام تلاوت قرآن هستند.<ref>سیوطی، الاتقان، ۱۳۹۴ق، ج۱، ص۳۶۴؛ عبد، المیزان فی أحکام تجوید القرآن، ۲۰۰۵م، ص۳۷.</ref><br> | هر چند در آیهٔ استعاذه، (اِستَعِذْ) با صیغه امر آمده است، ولی عالمان اسلامی، آن را حمل بر [[مستحب|استحباب]] نموده و گفتنِ «اَعوذُ بِاللَّهِ...» برای تلاوت قرآن را [[مستحب]] میدانند.<ref> برای نمونه نگاه کنید: طبرسی، مجمع البیان، ۱۱۳۷۲ش، ج۶، ص۵۹۳؛ سیوطی، ۱۳۹۴ق، الاتقان، ج۱، ص۳۶۴؛ عبد، المیزان فی أحکام تجوید القرآن، ۲۰۰۵م، ص۳۷.</ref> [[مقدس اردبیلی]] (متوفای [[سال ۹۹۳ هجری قمری|۹۹۳ق]]) از [[مجتهد|فقیهان]] قرن دهم، نظر اکثر علما بر عدم وجوب و خالی بودن روایات از حکم وجوبِ استعاذه را، قرینه بر فهم استحباب از این آیه دانسته است.<ref>اردبیلی، زبدة البیان المکتبة الجعفریة، ص۹۲-۹۳.</ref> با این حال برخی با استناد به ظاهر فعل امر، معتقد به [[واجب|وجوب]] استعاذه هنگام تلاوت قرآن هستند.<ref>سیوطی، الاتقان، ۱۳۹۴ق، ج۱، ص۳۶۴؛ عبد، المیزان فی أحکام تجوید القرآن، ۲۰۰۵م، ص۳۷.</ref><br> | ||
به گفته [[شیخ طوسی]] ([[سال ۳۸۵ هجری قمری|۳۸۵]]-[[سال ۴۶۰ هجری قمری|۴۶۰ق]]) و [[علامه حلی]] ([[سال ۶۴۸ هجری قمری|۶۴۸]]-[[سال ۷۲۶ هجری قمری|۷۲۶ق]])، فقیهان شیعه و [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] با استناد به این آیه، گفتنِ «اَعوذُ بِاللَّهِ...» در رکعت اول نماز (بعد از [[تکبیرة الاحرام]] و قبل از قرائت ) | به گفته [[شیخ طوسی]] ([[سال ۳۸۵ هجری قمری|۳۸۵]]-[[سال ۴۶۰ هجری قمری|۴۶۰ق]]) و [[علامه حلی]] ([[سال ۶۴۸ هجری قمری|۶۴۸]]-[[سال ۷۲۶ هجری قمری|۷۲۶ق]])، فقیهان شیعه و [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] با استناد به این آیه، گفتنِ «اَعوذُ بِاللَّهِ...» در رکعت اول نماز (بعد از [[تکبیرة الاحرام]] و قبل از قرائت ) | ||
را [[مستحب]] میدانند.<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۴؛ علامه حلّی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۳۰۷.</ref> نقل شده که از میان فقهای [[امامیه]] تنها [[ | را [[مستحب]] میدانند.<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۴؛ علامه حلّی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۳۰۷.</ref> نقل شده که از میان فقهای [[امامیه]] تنها [[حسن بن محمد طوسی|ابوعلی]]، فرزند [[شیخ طوسی]] اعتقاد به وجوب استعاذه داشته<ref>شهید اول، الدروس الشرعیة، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۷۴.</ref> و [[مالک بن انس|پیشوای مالکیان]] آن را فقط در [[نافلههای روزانه|نماز نافله]] جایز میداند.<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۴؛ حسینی عاملی، مفتاح الکرامة، دار إحیاء التراث العربی، ج۲، ص۳۹۹.</ref> رعایت [[اخفات]] (صدای آهسته) در گفتن استعاذهٔ نماز مستحب شمرده شده است.<ref>حسینی عاملی، مفتاح الکرامة، دار إحیاء التراث العربی، ج۷، ص۲۳۵.</ref> | ||
==الفاظ استعاذه و محل آن== | ==الفاظ استعاذه و محل آن== | ||
خط ۴۷: | خط ۴۹: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
*ابنعاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، بیروت، مؤسسه التاریخ، چاپ اول، بیتا. | *ابنعاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، بیروت، مؤسسه التاریخ، چاپ اول، بیتا. | ||
*اردبیلی، احمد بن محمد، زبدة البیان فی أحکام القرآن، | *اردبیلی، احمد بن محمد، زبدة البیان فی أحکام القرآن، تصحیح: محمدباقر بهبودی، تهران، المکتبة الجعفریة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ اول، بیتا. | ||
*جعفری، یعقوب، کوثر، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۳۷۶ش. | *جعفری، یعقوب، کوثر، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۳۷۶ش. | ||
*حسینی عاملی، سید جواد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، بی تا. | *حسینی عاملی، سید جواد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، بی تا. | ||
*حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الإسناد، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. | *حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الإسناد، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. | ||
* | *سیوطی، جلالالدین، الإتقان فی علوم القرآن، تحقیق: محمد أبو الفضل إبراهیم، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، ۱۳۹۴ق. | ||
*شهید | *شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق. | ||
*شیخ طوسی، | *شیخ طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، تصحیح علی خراسانی، علی، سید جواد شهرستانی، مهدی طه نجف، مجتبی عراقی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۰۷ق. | ||
*طباطبائی، سید | *طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق. | ||
*طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: بلاغی، | *طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: محمدجواد بلاغی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۱۳۷۲ش. | ||
*عبد، فریال زکریا، المیزان فی أحکام تجوید القرآن، قاهره، دارالإیمان، ۲۰۰۵م. | *عبد، فریال زکریا، المیزان فی أحکام تجوید القرآن، قاهره، دارالإیمان، ۲۰۰۵م. | ||
*علامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، ۱۴۱۴ق. | *علامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، ۱۴۱۴ق. | ||
*فیض کاشانی، | *فیض کاشانی، محمدمحسن، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۶ق. | ||
*کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، | *کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق. | ||
*مجلسی، | *مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، چاپ اول، ۱۴۱۰ق. | ||
*مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش. | *مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش. | ||
*نجفی خمینی، محمدجواد، تفسیر آسان، انتشارات اسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۹۸ق. | *نجفی خمینی، محمدجواد، تفسیر آسان، انتشارات اسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۹۸ق. |
ویرایش