قیام متصل به رکوع

قیام متصل به رکوع از ارکان نماز است و نمازگزار باید پیش از رفتن به رکوع در حالت قیام باشد. ترک سهوی یا عمدی این عمل، باعث باطل شدن نماز می‌شود.

موضوع شناسی

قیام متصل به رکوع یعنی نمازگزار باید پیش از رفتن به رکوع، در حالت ایستاده (قیام) باشد، این قیام از ارکان نماز به شمار می‌آید و انجام (اتیان) آن بر نمازگزار، واجب است، و اگر به صورت سهوی یا عمدی ترک شود نماز باطل است. قیام متّصل به رکوع، به معنای مَکث و درنگ کردن قبل از رکوع نیست بلکه به معنای ایستادن کامل قبل از رکوع است.

احکام قیام متصل به رکوع

علما احکام قیام متصل به رکوع را در رساله های عملیه خود بیان کرده اند که در اینجا به چندین مورد از آنها اشاره می شود: اگر نمازگزار رکوع را فراموش کند و بعد از حمد و سوره بنشیند و متوجه شود که رکوع را انجام نداده باید به صورت کامل بایستند بعد به رکوع برود تا قیام متصل به رکوع صدق کند و اگر به حالت خمیدگی به رکوع برود چون قیام متصل به رکوع را انجام نداده است نماز او باطل است.‏ یا اینکه در حالی که خم شده تا به سجده برود و یا قبل از رسیدن به رکوع یادش بیاید که رکوع نکرده است و بدون راست قرار گرفتن قامت و با حالت خمیده به حالت خمیدگی و رکوع برگردد هر چند از روی سهو باشد نمازش باطل است. اگر رکوع را فراموش کند و بعد از حمد و سوره بنشیند و یادش بیاید که رکوع نکرده، باید بایستد و به رکوع رود و اگر بدون این که بایستد، به حال خمیدگی به رکوع برگردد، چون قیام متّصل به رکوع را به جا نیاورده، نماز او باطل است.

شرایط قیام متصل به رکوع

شخص نمازگزار باید هر یک از قیام های واجبی که در نماز است از جمله قیام متصل به رکوع را با شرایط خاصی انجام دهد تا قیام صدق کند و نماز صحیح واقع شود، آن شرایط عبارتند از: نمازگزار در حال قیام راه نرود و جابه جا نشود و بدن را حرکت ندهد و به طرفی خم نشود و تکیه ندهد مگر از روی اضطرار یا فراموشی و سهو که اشکالی ندارد. و باید در حال قیام آرامش خود را حفظ کند. اگر در قیام متصل به رکوع، از روی فراموشی بدن را حرکت دهد، یا به ‏‎‎‏طرفی خم شود،یا به جایی تکیه کند، هر چند از روی فراموشی هم باشد، بنابر احتیاط ‏‎ ‎‏واجب، باید نماز را تمام کند و دوباره بخواند.‏ موقعی که انسان در نماز بخواهد کمی جلو یا عقب برود یا بدن را کمی به طرف راست و چپ حرکت دهد، باید ذکری را که به خواندن آن مشغول است در حال این حرکت، قطع کند. باید در موقع ایستادن، هر دو پا روی زمین باشد،ولی لازم نیست ‏‎‎‏سنگینی بدن روی هر دو پا باشد و اگر روی یک پا هم باشد اشکال ندارد.‏ کسی که می‌تواند درست بایستد،اگر پاها را خیلی گشاد بگذارد که به ‏‎ ‎‏حال ایستادن معمولی نباشد نمازش باطل است.‏

در قیام نباید فاصله بین دو پا به اندازه ای زیاد باشد که از صدق عنوان قیام خارج شود و نباید به صورت غیر متعارف پاها باز باشند هر چند قیام بر آن صدق کند. و همچنین باید بر روی هر دو قدم بایستد نه بر یک قدم و نه بر انگشتان و نه بر پاشنه ها.

امام خمینی در جواب سوالی از قیام متصل به رکوع شخصی که نشسته نماز می خواند نوشته است باید از حالت نشسته به رکوع برود.

احکام قیام متصل به رکوع

• کسی که تکلیف او خواندن نماز به صورت ایستاده است؛ یعنی عذری برای نشسته یا خوابیده خواندن نماز ندارد؛ باید پیش از رکوع، در حالت قیام باشد.
• چنان‌چه کسی پس از خواندن حمد و سوره یا تسبیحات اربعه، رکوع را فراموش کند و بنشیند پس از آن به یاد آورد که رکوع را به جا نیاورده باید دوباره قیام کند؛ سپس به رکوع برود و نمی‌تواند به حالت خمیده و نیم‌خیز درآمده و رکوع به جا آورد.
• در قیام متصل به رکوع، اگر از روی فراموشی، بدن را حرکت دهد یا به جایی تکیه کند، بنا بر احتیاط واجب،‌ باید نماز را تمام کند و دوباره بخواند.
• کسی که خوابیده یا نشسته نماز می‌خواند، اگر بعد از خواندن حمد و سوره بتواند بایستد باید قیام کند و به رکوع برود.
• مستحب است در حال ایستادن، بدن را راست نگه‌دارد و سنگینی بدن را به طور مساوی روی دو پا بیاندازد، شانه‌ها را پایین بیاندازد و دست‌ها را روی ران پا قرار داده و انگشت‌ها را به هم بچسباند و جای سجده را نگاه کند. اگر مرد است پاها را از سه انگشت تا یک وجب از هم باز بگذارد و اگر زن است پاها را به هم بچسباند.

منابع

• امام خمینی، رساله توضیح المسائل