مجتبی (لقب)
مُجتبیٰ به‌معنای برگزیده، از القاب امام حسن(ع) است.[۱] این لقب درباره پیامبر(ص)[۲] و دیگر امامان[۳] هم به‌کار رفته است. در خطبه‌ای که از امام صادق(ع)، در ویژگی‌های امامان نقل شده، این لقب به‌عنوان ویژگی امام آمده[۴] اما درباره امام حسن(ع) شهرت پیدا کرده است.[۵] در روایاتی که از امامان شیعه نقل شده، امام حسن(ع) را با لقب مجتبی یاد کرده‌اند.[۶] در دعای توسل نیز لقب «المُجتبیٰ» گفته شده[۷] و در حرز امام سجاد(ع) هم تعبیر «اَلْحَسَنُ المُجتبیٰ»[۸] آمده است.
مجتبی، به‌معنای برگزیده و انتخاب‌شده است.[۹] علامه طباطبایی در ذیل آیه ۱۲۱ سوره نحل، واژه اِجتَباء را این‌گونه تفسیر می‌کند که خدا، امام معصوم را برای خود خالص گردانیده است، به‌صورتی که او را از پراکندگی دور ساخته و در صراط مستقیم هدایت می‌کند.[۱۰]
گفته شده این لقب، هر چند دارای مفهوم خاصی است که درباره همه امامان شیعه حقیقت پیدا می‌کند، اما تنها امام دوم شیعیان به این نام مشهور شده و گویای این مطلب است که لقب مجتبی برای امام حسن(ع) از همان دوران حیاتش به او منسوب شده است.[۱۱]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ابن‌شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۹.
- ↑ زرندی حنفی، نظم درر السمطین، ۱۴۲۵ق، ص۲۷.
- ↑ نگاه کنید به مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۱۵۰.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۱۵۰.
- ↑ نظامی همدانی، المعارف الرافعة، ۱۳۸۹ش، ص۳۱۴.
- ↑ پاک‌نیا تبریزی، «تأملی در مستندات و مشهورترین القاب معصومین علیه‌السلام»، ص۱۳۲.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، ۱۴۱۵ق، ۱۸۵.
- ↑ عطاردی قوچانی، مسند الامام السجاد، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۳۲.
- ↑ منتظری، درس‌هایی از نهج‌البلاغه، ۱۳۹۵ش، ص۳۹۸.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۲، ص۳۶۸.
- ↑ فتاحی، انوار الهی، ۱۳۹۰ش، ص۲۷۴.
منابع
- ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.
- پاک‌نیا تبریزی، عبدالکریم، «تاملی در مستندات و مشهورترین القاب معصومین علیه‌السلام»، ماهنامه مبلغان، شماره ۱۴۵، مهر و آبان ۱۳۹۰ش.
- زرندی، محمد بن یوسف، نظم درر السمطین، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۲۵ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق.
- عطاردی قوچانی، عزیزالله، مسند الامام السجاد، تهران، عطارد، ۱۳۷۹ش.
- فتاحی، حمید، انوار الهی، قم، میرفتاح، ۱۳۹۰ش.
- قمی، عباس، مفاتیح الجنان، بیروت، دار الملاک، ۱۴۱۵ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، الناشر: مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق، بی جا.
- منتظری، حسینعلی، درس‌هایی از نهج‌البلاغه، تهران، سرایی، ۱۳۹۵ش.
- نظامی همدانی، علی، المعارف الرافعة فی الزیارة الجامعة، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۸۹ش.