مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان
 | |
| نام | مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان |
|---|---|
| رئیس | امام موسی صدر(۱۳۴۸-۱۳۷۲ش) محمدمهدی شمس‌الدین(۱۳۷۲-۱۳۷۹ش) عبدالامیر قبلان (از سال ۱۳۷۹ش) |
| تأسیس | ۲۳ مه ۱۹۶۹م(۱۳۴۸ش) |
| مذهب | اسلام،شیعه |
| کشور | لبنان |
مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان اولین مرکز رسمی شیعیان در لبنان که در ۲۳ مه ۱۹۶۹م (۱۳۴۸ش)، توسط امام موسی صدر تأسیس شد. هدف از تأسیس این مجلس، دفاع از حقوق شیعیان و ایجاد وحدت میان آنان ذکر شده است. سید موسی صدر، از ابتدای تشکیل تا زمان ربوده شدنش (شهریور ۱۳۵۷ش)، ریاست آن را بر عهده داشت. محمدمهدی شمس‌الدین تا سال ۱۳۷۹ش و عبدالامیر قبلان، پس از آن ریاست مجلس اعلای شیعیان را بر عهده داشته‌اند. هم‌اکنون، شیخ علی خطیب که نایب رئیس مجلس اعلای شیعیان است، این تشکل را مدیریت می‌کند.
مراکز و مؤسسات مختلف آموزشی، مذهبی و خیریه از سوی مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان تأسیس شده است؛ از جمله سازمان تبلیغات دینی، آموزشکده فنی اسلامی، مسجد امام صادق(ع) و جمعیت خیریه حضرت زینب(س).
تأسیس
مجلس اعلای اسلامی شیعیان در لبنان، در ۲۳ مه ۱۹۶۹م با انتخاب یک هیأت شرعی ۹ نفره از علمای شیعه و یک هیأت اجرایی ۱۲ نفره، شروع به فعالیت کرد.[۱] این نهاد، اولین مرکز رسمی برای شیعیان در لبنان دانسته شده است.[۲]
مجلس مذکور، با هدف دفاع از حقوق شیعیان و همچنین ایجاد وحدت میان آنان، توسط امام موسی صدر تأسیس شد. تا پیش از آن، همه گروه‌ها و طوایف در لبنان، از جمله اهل سنت، دروزیان، و مسیحیان، مجلس و مرکزی شناخته‌شده از سوی دولت داشته و رئیس مجلس مذکور، نماینده رسمی هر کدام از طوایف محسوب می‌شده است.[۳]
مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان گرچه در ابتدا جایگاه برتر در سرپرستی امور شیعیان لبنان را بر عهده داشته،[۴] اما به باور برخی محققان، پس از شکل‌گیری گروه‌های سیاسی همچون حزب الله و جنبش امل، به تدریج با کاهش جایگاه خود مواجه شده است.[۵] با این حال، گراهام فولر و رند رحیم فرانکه، نویسندگان کتاب «شیعیان عرب»، مجلس اعلای اسلامی شیعیان را مهمترین نهاد شیعیان در لبنان دانسته‌اند که در دوره ریاست محمدمهدی شمس‌الدین، همکاری جدی‌ای نیز با جامعه اهل سنت داشته است.[۶]
ریاست
مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان از موسسات زیر مجموعه نخست وزیری در لبنان است و رئیس آن با انتخابات و بر اساس آیین نامه‌های داخلی انتخاب می‌شود. امام موسی صدر، در ۲۳ می ۱۹۶۹م (۲ خرداد ۱۳۴۸ش/۶ ربیع‌الاول ۱۳۸۹ق)، به ریاست مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان برگزیده شد؛ مدت این ریاست ابتدا ۶ سال تعیین شد و سپس تا ۶۵ سالگی سید موسی صدر تمدید شد.[۷] بر اساس تصویب مجلس شورای ملی و ریاست جمهوری وقت لبنان، رئیس مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان، همچون رهبران سایر گروه‌های مذهبی، از حقوق قانونی برخوردار است و همه شؤون شیعیان را رهبری می‌کند.
سید موسی صدر، در ابتدای به دست گرفتن ریاست مجلس اعلای شیعیان لبنان، برخی از برنامه‌ها و اهداف خود را چنین اعلام کرد: تنظیم شؤون طائفه‌ای شیعیان، وحدت میان مسلمانان و همکاری با همه طوایف مذهبی لبنان، حفظ وحدت کشور لبنان، توجه به مسئولیت ملی و حفاظت از استقلال و آزادی لبنان و پاسداری از مرزها، مبارزه با فقر و ستم اجتماعی و فساد اخلاقی و همچنین پشتیبانی از مقاومت فلسطین و همکاری با دولت‌های عربی برای آزادسازی سرزمین‌های غصب شده توسط رژیم اسرائیل.[۸]
پس از ناپدید شدن امام موسی صدر در سال ۱۹۷۸م (شهریور ۱۳۵۷ش)، شیخ محمدمهدی شمس‌الدین، ریاست این شورا را بر عهده گرفت[۹] و پس از درگذشت وی در سال ۱۳۷۹ش، شیخ عبدالامیر قبلان که در دوره ریاست شیخ محمدمهدی شمس‌الدین، نائب رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان بود، به ریاست آن رسید، اما هیچ‌گاه به صورت رسمی به عنوان ریاست مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان اعلام نشد.[۱۰] پس از درگذشت عبدالامیر قبلان در سال ۱۴۰۰ تاکنون، شیخ علی خطیب که نایب رئیس مجلس اعلای شیعیان است، این تشکل را مدیریت می‌کند و رئیسی برای این تشکل تعیین نشده است.[۱۱]
ارکان مجلس
مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان، متشکل از سه هیئت است؛ مجمع عمومی که نمایندگانی از گروه‌های مختلف شیعیان را دربردارد، هیئت شرعی که ۱۲ تن از عالمان دینی لبنان به انتخاب مجموعه روحانیان لبنانی هستند و برای ۶ سال انتخاب می‌شوند، و همچنین هیئت اجرایی که علاوه بر ۱۲ عضو منتخب از سوی مجمع عمومی، نمایندگان شیعه پارلمان لبنان نیز عضو آن هستند.[۱۲]
مراکز و مؤسسات وابسته
مجلس اعلای شیعیان لبنان، مراکز و موسساتی با خدمات مختلف آموزشی، خیریه و مذهبی را تحت پوشش دارد. این مراکز و موسسات عبارتند از: سازمان تبلیغات دینی، جمعیت خیریه فرهنگی، آموزشکده فنی اسلامی، مدرسه الضحی، مرکز نیکوکاری حضرت خدیجه، مجتمع آموزشی-تربیتی الغدیر در بقاع، دانشگاه اسلامی در خلده، مسجد امام صادق(ع) در منطقه شتیلای بیروت، هنرستان فنی بیروت، مجتمع خدماتی- درمانی، و جمعیت خیریه حضرت زینب(س).[۱۳] دانشگاه اسلامی لبنان(الجامعه الاسلامیه فی لبنان) نیز از مراکز تابعه این مجلس است.
منابع مالی
تأمین منابع مالی مجلس اعلای شیعیان لبنان، از طریق وجوه شرعی اعم از خمس و زکات، و همچنین با استفاده از کمک‌های شیعیان مقیم آمریکا، کانادا، استرالیا، کویت و عربستان سعودی صورت می‌گیرد.[۱۴]
پانویس
- ↑ گلی زواره قمشه‌ای، «رهبری درخشان امام موسی صدر برای شیعیان لبنان»، ص۳۹.
- ↑ گلی زواره قمشه‌ای، «رهبری درخشان امام موسی صدر برای شیعیان لبنان»، ص۳۹.
- ↑ واعظ‌زاده خراسانی، «گزارشی از لبنان»، ص۳۷۴.
- ↑ نورآقایی، لبنان، ۱۳۸۷ش، ص۱۰۹.
- ↑ نوری، شیعیان لبنان، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۹.
- ↑ فولر، شیعیان عرب، ۱۳۸۴ش، ص۴۳۴ و ۴۴۱-۴۴۲.
- ↑ پیشوایی، «چگونگی تأسیس مجلس اعلای شیعیان»، ص۵۸-۵۹.
- ↑ پیشوایی، «چگونگی تأسیس مجلس اعلای شیعیان»، ص۵۹.
- ↑ دوانی، علی، مفاخر اسلام، ۱۳۶۴ش، ج۴، ص۳۶۳؛ «سالروز تأسیس مجلس اعلای شیعیان لبنان؛ اولین مرکز شیعه».
- ↑ پایگاه رسمی مجلس اعلای شیعیان لبنان.
- ↑ ملء الشغور فی رئاسة "الشیعی الأعلی" إلی ما بعد الانتخابات
- ↑ «اساسنامه مجلس اعلای شیعیان».
- ↑ نوری، شیعیان لبنان، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۹-۱۸۰.
- ↑ مرکز الانتشارات والبحوث، لبنان: تاریخ، جامعه و سیاست (۱۹۷۲-۱۹۷۶م)، ۱۳۸۶ش، ص۹۸.
منابع
- «اساسنامه مجلس اعلای شیعیان»، سایت امام موسی صدر، تاریخ بازدید: ۷ آبان ۱۳۹۷ش.
- اصفهانی، عبدالله، «یادی از آیة‌الله شیخ محمدمهدی شمس‌الدین»، در مجله کتاب ماه دین، شماره ۵۵، اردیبهشت ۱۳۸۱.
- پیشوایی، مهدی، «چگونگی تأسیس مجلس اعلای شیعیان»، در مجله درس‌هایی از مکتب اسلام، سال ۲۵، ش۷، مهر ۱۳۶۴ش.
- دوانی، علی، مفاخر اسلام، تهران، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۴ش.
- فولر، گراهام و رند رحیم فرانکه، شیعیان عرب: مسلمانان فراموش شده، ترجمه خدیجه تبریزی، قم، شیعه‌شناسی، ۱۳۸۴ش.
- مرکز الانتشارات والبحوث، لبنان: تاریخ، جامعه و سیاست (۱۹۷۲-۱۹۷۶م)، ترجمه مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، تهران، اندیشه‌سازان نور، ۱۳۸۶ش.
- نورآقایی، آرش و ماندانا علیزاده، لبنان، تهران، شرکت سهامی کتاب جیبی، ۱۳۸۷ش.
- نوری، داود، شیعیان لبنان: وضعیت سیاسی-اجتماعی پس از انقلاب اسلامی ایران، با راهنمائی محمود تقی‌زاده داوری، قم، انتشارات شیعه‌شناسی، ۱۳۸۹ش.
- واعظ‌زاده خراسانی، محمد، «گزارشی از لبنان»، در نشریه دانشکده الهیات و معارف اسلامی مشهد، شماره ۸، پائیز ۱۳۵۲ش.