پرش به محتوا

باب الحوائج (لقب): تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۳۴۱ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۶ ژانویهٔ ۲۰۲۲
جز
حذف مطالب اضافه
جز (حذف مطالب اضافه)
خط ۱: خط ۱:
'''بابُ الحَوائِج'''، به معنای درگاه نیازها یا راه رسیدن به حاجت‌ها، عنوانی است برای اشاره به سه نفر از خاندان [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت]]؛ [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم (ع)]]، [[حضرت عباس علیه السلام|حضرت عباس (ع)]] و [[حضرت علی اصغر علیه السلام|علی اصغر(ع)]]‌. بسیاری از [[شیعه |شیعیان]] معتقدند [[توسل]] به آنان برای رسیدن به حاجت‌ها بسیار مؤثر است و خداوند به سبب حرمت و شرافت آنان، حاجت افراد را برآورده می‌کند. این لقب در احادیث شیعه به کار نرفته است.
'''بابُ الحَوائِج'''، به معنای درگاه نیازها یا راه رسیدن به حاجت‌ها، عنوانی است برای اشاره به سه نفر از خاندان [[اهل البیت علیهم السلام|اهل‌بیت]]؛ [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]]، [[حضرت عباس علیه‌السلام|حضرت عباس(ع)]] و [[حضرت علی‌اصغر علیه‌السلام|علی‌اصغر(ع)]]‌. بسیاری از [[شیعه |شیعیان]] معتقدند [[توسل]] به آنان برای رسیدن به حاجت‌ها بسیار مؤثر است و خداوند به سبب حرمت و شرافت آنان، حاجت افراد را برآورده می‌کند. این لقب در احادیث شیعه به کار نرفته است.


== باب الحوائج کیست؟ ==
== باب الحوائج لقب کیست؟ ==
باب الحوائج به معنای درگاه نیازها است و مجازاً به معنی درگاهی است که در آن نیازها برآورده می‌شود. <ref>انوری، فرهنگ سخن، ۱۳۹۰ش، ص۷۰۵.</ref> این اصطلاح در احادیث رسیده از امامان شیعه به کار نرفته است؛ ولی در فرهنگ عمومی شیعیان برای برخی از خاندان اهل بیت به کار می‌رود. فرهنگ سخن و لغت‌نامه دهخدا این لقب را برای دو نفر به کار برده‌اند: [[امام موسی کاظم (ع)]] امام هفتم شیعیان،<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل کلمه «باب الحوائج».</ref> و [[عباس بن علی|حضرت عباس (ع)]] فرزند امام علی (ع) و پرچمدار [[یاران امام حسین (ع)]] در [[واقعه عاشورا]] <ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل کلمه «باب الحوائج»؛ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۳۱۶.</ref>. [[محمدعلی اردوبادی|اردوبادی]] نیز در کتابش درباره زندگانی حضرت عباس(ع) به همین شهرت تصریح کرده است. <ref>الاوردبادی، حیاة ابی‌الفضل العباس، ص۱۳۳</ref> [[جواد محدثی]] در کتاب [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]] نام [[عبدالله بن الحسین|علی اصغر(ع)]]‌<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۳۴۸.</ref> را نیز با این لقب معرفی کرده است. او کوچک‌ترین فرزند [[امام حسین(ع)]] بود و در [[واقعه عاشورا]] به شهادت رسید.
باب الحوائج به معنای درگاه نیازها است و مجازاً به معنی درگاهی است که در آن نیازها برآورده می‌شود.<ref>انوری، فرهنگ سخن، ۱۳۹۰ش، ص۷۰۵.</ref> این اصطلاح در احادیث رسیده از امامان شیعه به کار نرفته است؛ ولی در فرهنگ عمومی شیعیان برای برخی از خاندان اهل‌بیت به کار می‌رود.  
=== امام کاظم (ع) ===
این لقب برای [[امام موسی کاظم(ع)]] امام هفتم شیعیان<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل کلمه «باب الحوائج».</ref> و [[عباس بن علی(ع)]] از شهدای [[واقعه کربلا]] <ref> دهخدا، لغت‌نامه، ذیل کلمه «باب الحوائج».</ref> [[محمدعلی اردوبادی|اردوبادی]] نیز در کتابش درباره زندگانی حضرت عباس(ع) به همین شهرت تصریح کرده است. <ref> الاوردبادی، حیاة ابی‌الفضل العباس، ص۱۳۳</ref> [[جواد محدثی]] در کتاب [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]] از [[علی‌اصغر(ع)]]‌ نیز با این لقب یاد کرده است.<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۳۴۸.</ref> او کوچک‌ترین فرزند [[امام حسین(ع)]] بود که در [[واقعه کربلا]] به شهادت رسید.
کاربرد این لقب برای [[امام هفتم]] [[شیعیان]] [[موسی بن جعفر]] الکاظم ریشه حدیثی ندارد و شهرت این لقب مربوط به دوران بعد از درگذشت ایشان است. اولین سندی که چنین عبارتی را درباره [[امام کاظم (ع)]] به کار برده است، [[ابن شهر آشوب]] (۴۸۸/۹ - ۵۸۸ ق) در کتاب [[مناقب آل ابی طالب|مناقب]] است:
«دفن ببغداد بالجانب الغربی- فی المقبرة المعروفة بمقابر قریش من باب التین- فصارت باب الحوائج»؛<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۴۳۸.</ref> او در منطقه غربی بغداد، در مقبره معروف به قبرستان قریش در نزدیکی باب التین، دفن شد و قبر او به «باب الحوائج» تبدیل شد.


[[علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار]] همین عبارت را در توصیف امام کاظم(ع) آورده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۸، ص۶.</ref> در منابع [[اهل سنت]] نیز به شهرت امام کاظم به باب الحوائج اشاره شده است. برای مثال ابن حجر هیتمی (متوفای ۹۷۴ق) می‌نویسد: «‌وی به سبب گذشت و بردباری بسیارش، کاظم نامیده شد و در نزد عراقیان به باب قضاء الحوائج عندالله [یعنی درِ برآوردنِ نیازها نزد خدا] معروف بود ».<ref>ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقة، مکتبة القاهرة، ص۲۰۳.</ref> شبلنجی از علمای [[مذهب شافعی|شافعی]] نیز درباره شهرت این صفت در میان مردم [[عراق]] می‌گوید: کاظم [ع] امام بزرگواری بود... و او در نزد مردم عراق به باب الحوائج الی الله معروف بود و این لقب به علت برآورده‌شدن حاجات کسانی است که به او [[توسل|متوسل]] می‌شوند.<ref>مؤمن الشبلنجی، نور الابصار، ص۳۳۱.</ref> به نوشته [[دائرة المعارف تشیع]]، سنیان و شیعیان برای برآورده‌شدن حاجات، به قبر امام کاظم(ع) متوسل می‌شوند.<ref>شهیدی، «باب الحوائج»، ص۱۱.</ref>
== علت ملقب شدن امام کاظم(ع) به باب‌الحوائج ==
 
کاربرد این لقب برای امام هفتم شیعیان ریشه حدیثی ندارد. بنا به گفته [[ابن شهر آشوب]] (درگذشته ۵۸۸ق) در کتاب [[مناقب آل ابی‌طالب]] امام کاظم پس از دفنش در مقبره قریش در بغداد به این لقب مشهور شد.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۴۳۸.</ref> همچنین به گفته ابن حجر هیتمی (متوفای ۹۷۴ق) از علمای اهل سنت امام کاظم در نزد عراقیان به باب قضاء الحوائج عندالله (درِ برآوردنِ نیازها نزد خدا) معروف بود.<ref>ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقة، مکتبة القاهرة، ص۲۰۳.</ref> شبلنجی از علمای [[مذهب شافعی|شافعی]] نیز علت ملقب شدن امام کاظم به باب الحوائج را برآورده‌شدن حاجات کسانی دانسته که به او [[توسل|متوسل]] می‌شوند.<ref>مؤمن الشبلنجی، نور الابصار، ص۳۳۱.</ref> به نوشته [[دائرة المعارف تشیع]]، سنیان و شیعیان برای برآورده‌شدن حاجات، به قبر امام کاظم(ع) متوسل می‌شوند.<ref>شهیدی، «باب الحوائج»، ص۱۱.</ref>
=== عباس بن علی و علی اصغر===
شیعیان امروزه [[عباس بن علی]] فرزند [[امام علی(ع)]] و پرچمدار [[امام حسین(ع)]] <ref>شهیدی، «باب الحوائج»، ص۱۱.</ref>در [[روز عاشورا]] و [[علی اصغر]] کوچکترین فرزند امام حسین(ع) را نیز با عنوان باب الحوائج می‌خوانند.<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۳۴۸.</ref> کاربرد این لقب برای این دو شخص در احادیث شیعه نیامده است و تاریخچه کاربرد آن نیز مشخص نیست. به نوشته دائرة المعارف تشیع، [[استجابت دعا]] در بارگاه حضرت عباس بارها اتفاق افتاده است.<ref>شهیدی، «باب الحوائج»، ص۱۰.</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۱۷: خط ۱۳:
*ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، نجف، مطبعة الحیدریه، ۱۳۷۶ق.
*ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، نجف، مطبعة الحیدریه، ۱۳۷۶ق.
*انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، انتشارات سخن، ۱۳۹۰ش.
*انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، انتشارات سخن، ۱۳۹۰ش.
* الاوردبادی، محمدعلی، حیاة ابی‌الفضل العباس، در موسوعة العلامة الاوردبادی، دار الکفیل، کربلا، ۱۴۳۶ق.  
* اردوبادی، محمدعلی، حیاة ابی‌الفضل العباس، در موسوعة العلامة الاوردبادی، دار الکفیل، کربلا، ۱۴۳۶ق.  
*دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه.
*دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه.
*شبلنجی، مؤمن بن حسن، نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار صلی الله علیه و آله و سلم،  قم، الشریف الرضی، بی‌تا.
*شبلنجی، مؤمن بن حسن، نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار صلی الله علیه و آله و سلم،  قم، الشریف الرضی، بی‌تا.
*شهیدی، عبدالحسین، «باب الحوائج»، در دایرة المعارف تشیع، ج۳، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۹۰ش.
*شهیدی، عبدالحسین، «باب الحوائج»، در دایرة المعارف تشیع، ج۳، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۹۰ش.
*مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴ق.
* محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، قم، نشر معروف، ۱۳۸۸ش.
* محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، قم، نشر معروف، ۱۳۸۸ش.
*هیتمی، ابن حجر، الصواعق المحرقة فی الرد علی اهل البدع و الزندقة، مکتبة القاهرة، بی‌تا.
*هیتمی، ابن حجر، الصواعق المحرقة فی الرد علی اهل البدع و الزندقة، مکتبة القاهرة، بی‌تا.