ابوالقاسم کبیر قمی

افزودن پیوند
از ویکی شیعه
با میرزا ابوالقاسم قمی اشتباه نشود.
ابو القاسم کبیر قمی
اطلاعات فردی
نام کاملشیخ ابو القاسم کبیر قمی
لقبکبیر
تاریخ تولد۱۲۸۰ق
زادگاهقم
تاریخ وفات۱۱ جمادی‌الثانی۱۳۵۳ق
محل دفنقم،‌ حرم حضرت معصومه(س)
شهر وفاتقم
اطلاعات علمی
استادانمحمدکاظم خراسانی • محمدحسن آشتیانی • حسین خلیلی تهرانی
شاگردانامام خمینی • سید محمدرضا گلپایگانی • میرزا محمد فیض قمی
محل تحصیلقم • تهران • نجف
اجازه روایت ازمنیرالدین بروجردی • محمدکاظم خراسانی • سید محمدکاظم طباطبایی یزدی
تألیفاتتعلیقه بر تفسیر الصافی • تعلیقه بر کفایة الاصول


ابوالقاسم کبیر قمی (۱۲۸۰-۱۳۵۳ق) از مجتهدان شیعه در قرن چهارده هجری قمری و مرجع تقلید در قم و اطراف آن بود. او در حوزه علمیه قم موقعیت علمی و جایگاه اجتماعی بالایی داشت. کبیر قمی در تهران و نجف نزد محمدحسن آشتیانی، محمدکاظم خراسانی و سید محمدکاظم طباطبایی یزدی درس خواند و اجازه روایت گرفت. کسانی چون امام خمینی، سید محمدرضا گلپایگانی و سید رضا بهاءالدینی نزد وی درس خوانده‌اند. ابوالقاسم کبیر ۱۱ جمادی‌الثانی ۱۳۵۳ق در قم درگذشت و در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(س) دفن شد. رحلت او را از حوادث بزرگ حوزه علمیه قم دانسته‌اند که به همین علت حوزه علمیه و بازار مدتی تعطیل بود.[۱]

معرفی

شیخ ابوالقاسم کبیر قمی از مجتهدان و مدرسان حوزه علمیه قم و مرجع تقلید مردم قم و شهرهای اطراف آن بود. او را عالم‌ترین و باتقواترین فقیه قم خوانده‌اند.[۲] سید محسن امین گفته است وی عالمی فاضل، مدقق، فقیه و دانشمند علم اصول است.[۳] چون در قم عالم دیگری هم‌نام وی وجود داشت، او را کبیر لقب دادند تا بازشناخته شود.[۴]

زندگی‌نامه

ابوالقاسم قمی در سال ۱۲۸۰ق در قم به دنیا آمد.[۵] پدرش ملا محمدتقی است.[۶] تحصیلات ابتدایی و برخی دروس حوزوی را در زادگاهش خواند و پس از آن رو به تهران نهاد و ادامه تحصیل داد. او در سال ۱۳۱۲ق به نجف رفت و از فقهای عصر خود کسب علم نمود. در سال ۱۳۲۲ق به قم بازگشت و مرجع تقلید شهر شد و به تدریس و تالیف پرداخت.[۷] او خازن حرم حضرت معصومه(س) بود. خاندان او این منصب را نسل به نسل داشته‌اند. وی با دختر استاد خودش، شیخ محمدحسن نادی ازدواج کرده بود.[۸]

ویژگی‌های علمی شخصیتی

ابوالقاسم قمی را فردی کریم الطبع و بسیار خوش اخلاق دانسته‌اند. بسیار عبادت می‌کرد و متواضع بود.[۹] او در قم به فضیلت، وسعت اطلاعات علمی و دقت نظر شهیر بوده است.[۱۰] چون به نجف می‌رفت فقهای بزرگی چون سید ابوالحسن اصفهانی و میرزا حسین نائینی به دیدارش می‌رفتند.[۱۱] امام خمینی او را نمونه اخلاق دانسته[۱۲] و سید رضا بهاءالدینی از اساتید اخلاق، او را استاد عملی اخلاق و عرفان خود معرفی کرده است.[۱۳]
تهرانی نوشته‌است با این که شیخ ابوالقاسم در نجف با سختی معیشت و تنگدستی زیادی مواجه بود، اما یکی از قطب‌های علمی زمان خود گردید.[۱۴] خودش نان جو می‌خورد به خانواده‌اش نان گندم می‌داد.[۱۵]

تثبیت جایگاه شیخ عبدالکریم حائری

میرزا ابوالقاسم برای انتقال عبدالکریم حائری یزدی به قم تلاش زیادی نمود.[۱۶] هنگامی که شیخ عبدالکریم در سال ۱۳۴۰ق به قصد زیارت به قم آمد، شیخ ابوالقاسم و محمد ارباب قمی به دیدن او رفتند و بحث فقهی بینشان مطرح شد. در راه بازگشت محمد ارباب به ابوالقاسم می‌گوید که شیخ عبدالکریم با ما فرق دارد و بهتر است از او درخواست کنیم که در قم بماند و حوزه علمیه تشکیل دهد. پس دوباره به منزل حاج شیخ برمی‌گردند و این تقاضا را مطرح می‌کنند.[۱۷]

برخی شیخ ابواقاسم را بر شیخ عبدالکریم برتری داده‌اند.[۱۸] با این حال او برای تثبیت و بزرگداشت جایگاه شیخ عبدالکریم اجازه نداد تا رساله‌ عملیه‌اش چاپ و منتشر شود.[۱۹] شیخ عبدالکریم در کلاس درس خود نظرات او را نیز مطرح می‌کرد و اعلام کرد مردم همانند گذشته وجوهات شرعی خود را به او و مهدی حکمی قمی بپردازند.[۲۰]
نقل شده است که وی می‌گفت نگاه کردن به در خانه شیخ عبادت است. وقتی مردم همانند سال های قبل در روز عید غدیر به دیدار وی آمدند، او همه را به دیدار شیخ عبدالکریم برد.[۲۱] او بارها می‌گفت خدا طول عمر به آقای حاج شیخ بدهد، آمد و شهر ما را آباد کرد.[۲۲]

اساتید

ابوالقاسم قمی در دوران تحصیل خود از اساتید زیر کسب علم کرد:

دیگر مشایخ روایی ابوالقاسم قمی
ابوالقاسم کبیر از فقهای زیر نیز اجازه روایت داشته است:[۳۵]

  1. ابوالمعالی کلباسی؛
  2. سید محمدهاشم خوانساری؛
  3. سید محمد علوی بروجردی؛

تألیفات

برخی از آثار کبیر قمی به این شرح است:

شاگردان

کبیر قمی شاگردان زیادی داشت. برخی از آنها به قرار زیر است:

درگذشت و فرزندان

قمی در ۱۱ جمادی‌الثانی[۵۵] سال ۱۳۵۳ق درگذشت.[۵۶] پیکرش را در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه به خاک سپردند.[۵۷] محمد شریف‌رازی درگذشت او را ششمین حادثه بزرگ حوزه علمیه قم دانسته‌است.[۵۸] از فرزندان قمی دو تن در کسوت علم بوده‌اند:

  • محمدحسن قمی[۵۹] معروف به آقا نجفی که در نجف تحصیل کرده بود.[۶۰]
  • شیخ محمدباقر خازنی.[۶۱]

پانویس

  1. ↑ انصاری قمی، اختران فقاهت، ج۲، ص۷۱۸.
  2. ↑ شریف رازی، آثار الحجة، برقعی، ج۱، ص۳۹.
  3. ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۱۰.
  4. ↑ باقری بیدهندی، زندگی مرحوم شیخ ابوالقاسم قمی، ۱۳۶۶ش، ص۸۱.
  5. ↑ مجمع الفکر الاسلامی. قسم الموسوعة، موسوعة مؤلفی الامامیة، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۵۳.
  6. ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۶۴.
  7. ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۶۴.
  8. ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۶۴.
  9. ↑ شریف رازی، آثار الحجة، برقعی، ج۱، ص۳۹.
  10. ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۱۰.
  11. ↑ باقری بیدهندی، زندگی مرحوم شیخ ابوالقاسم قمی، ۱۳۶۶، ص۸۲.
  12. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۷۵.
  13. ↑ حیدری کاشانی، سیری در آفاق، ۱۳۸۴ش، ص۹۹.
  14. ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۶۴.
  15. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۷۵.
  16. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۸۶.
  17. ↑ شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ج۱، ص۵۴۲.
  18. ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۱۰.
  19. ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، خاطره‌های آموزنده، ۱۳۹۲، ج۱، ص۳۱۸.
  20. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۷۲ و ج۲، ص۹۵۹.
  21. ↑ حسینی، مردان علم در میدان عمل، قم، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۲۸.
  22. ↑ شبیری زنجانی، الکلام یجر الکلام، ج۱، ص۱۰۷.
  23. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۷۲.
  24. ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۱۰.
  25. ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ۱۳۸۱، ج۹، ص۱۱۱.
  26. ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ۱۳۸۱، ج۹، ص۱۱۱.
  27. ↑ حسینی اشکوری، المفصل فی تراجم الاعلام، ۱۴۳۶ق، ج۱ بخش۱، ص۳۹۳.
  28. ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۶۴.
  29. ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۶۴.
  30. ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۶۴.
  31. ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ۱۳۸۱، ج۹، ص۱۱۱.
  32. ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۶۴.
  33. ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ۱۳۸۱، ج۹، ص۱۱۱.
  34. ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۶۴.
  35. ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ۱۳۸۱، ج۹، ص۱۱۱.
  36. ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۶۴.
  37. ↑ مجمع الفکر الاسلامی. قسم الموسوعة، موسوعة مؤلفی الامامیة، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۵۳.
  38. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۷۲.
  39. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۷۲.
  40. ↑ مجمع الفکر الاسلامی. قسم الموسوعة، موسوعة مؤلفی الامامیة، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۵۳.
  41. ↑ مجمع الفکر الاسلامی. قسم الموسوعة، موسوعة مؤلفی الامامیة، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۵۳.
  42. ↑ مجمع الفکر الاسلامی. قسم الموسوعة، موسوعة مؤلفی الامامیة، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۵۳.
  43. ↑ مجمع الفکر الاسلامی. قسم الموسوعة، موسوعة مؤلفی الامامیة، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۵۳.
  44. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۷۲.
  45. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۷۲.
  46. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۷۲.
  47. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۷۲.
  48. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۷۰۳.
  49. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۷۱۴.
  50. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۱۰۰۹.
  51. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۴۳.
  52. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۱۰۵۲.
  53. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۱۴۰۴.
  54. ↑ رفیعی قزوینی، مجموعه رسائل و مقالات فلسفی، الزهرا، ص۱۲ (مقدمه).
  55. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۷۲.
  56. ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۶۴.
  57. ↑ مجمع الفکر الاسلامی. قسم الموسوعة، موسوعة مؤلفی الامامیة، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۵۳.
  58. ↑ شریف رازی، آثار الحجة، برقعی، ج۱، ص۳۹.
  59. ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۶۴.
  60. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۱۵۴۰.
  61. ↑ جواهر کلام، تربت پاکان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۷۲.

منابع

  • آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربیه، چ۱، ۱۴۳۰ق.
  • محمدی ری‌شهری، محمد، خاطره‌های آموزنده، قم، سازمان چاپ و نشر موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، چ۲، ۱۳۹۲ش.
  • امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت،‌دار التعارف للمطبوعات، چ۱، ۱۴۰۳ق.
  • انصاری قمی، ناصرالدین، اختران فقاهت، قم، دلیل‌ما، ۱۳۸۵ش.
  • باقری بیدهندی، ناصر، زندگی مرحوم شیخ ابوالقاسم قمی، در نشریه نور علم، مرداد ۱۳۶۶ش،ش ۲۲.
  • جواهرکلام، عبدالحسین، تربت پاکان قم، قم، انصاریان، ۱۴۲۴ق.
  • حسن عیسی، حکیم، المفصل فی تاریخ النجف الاشرف، قم، مکتبة الحیدریه، چ۱، ۱۴۲۷ق.
  • حیدری کاشانی، حسین، سیری در آفاق، قم، مولف، ۱۳۸۴ش.
  • رفیعی قزوینی، ابوالحسن، مجموعه رسائل و مقالات فلسفی، تهران، الزهرا(س)، بی‌تا.
  • شریف رازی، محمد، آثار الحجة، قم، برقعی، بی‌تا.
  • گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، قم، زائر، ۱۳۸۱ش.
  • مجمع الفکر الاسلامی. قسم الموسوعة، موسوعة مؤلفی الامامیة، قم، مجمع الفکر الاسلامی، چ۱، ۱۴۲۸ق.
برگرفته از «https://fa.wikishia.net/w/index.php?title=ابوالقاسم_کبیر_قمی&oldid=1227721»