الامام الصادق و المذاهب الاربعة (کتاب)

الامام الصادق و المذاهب الاربعة

اطلاعات کتاب
نویسنده	اسد حیدر
موضوع	امام صادق(ع)
زبان	عربی
اطلاعات نشر
ناشر	دارالتعارف
تاریخ نشر	۱۴۲۲ق
ترجمه فارسی
نام کتاب	امام صادق و مذاهب اهل سنت
مترجم	دانشگاه ادیان

الإمامُ الصّادق وَ الْمَذاهِبُ الأرْبَعَة (امام صادق و مذاهب چهارگانه) کتابی پیرامون ابعاد شخصیت امام صادق(ع) به زبان عربی نوشته اسد حیدر (درگذشت: ۱۴۰۵ق) از نویسندگان شیعه اهل عراق است. این کتاب در چهار جلد تنظیم شده و هر جلد شامل دو جزء است. همان‌گونه که از نام کتاب پیداست، مؤلف، بیشتر به تحلیل مکتب فقهی، علمی و تفسیری امام صادق(ع) در ارتباط با مذاهب چهارگانه اهل سنت و پیشوایانِ آنان پرداخته است.

مؤلف

مقالهٔ اصلی: اسد حیدر

شیخ اَسَدالله حَیدَر بن مُحمّد بن عیسی مشهور به اسد حیدر (۱۹۱۱-۱۹۸۵م) از پژوهشگران و محققان شیعه در عراق. او در سال ۱۳۲۷ق در نجف به دنیا آمد و نزد اساتید حوزه نجف مانند سید محسن حکیم و سید ابوالقاسم خویی شاگردی کرد و هر چند در کسوت روحانیت نبود، اما به دلیل موقعیت علمی و قدرت تحقیقی فراوانش همواره مورد اعتماد بوده است.

محتوای کتاب

هرچند به اقتضای عنوان کتاب، انتظار این است که محتوای کتاب فقهی باشد و از ارتباط فقه جعفری با مذاهب چهارگانه اهل سنت سخن بگوید، اما چنین نیست و مؤلف کوشیده است در این کتاب به هر مناسبتی از مواضع شیعه در زمینه‌های مختلف اعتقادی، کلامی، سیاسی، اخلاقی، علمی و فقهی دفاع کند و هر ابهامی را بزداید؛ هر چند که ارتباطی با امام صادق(ع) و مذاهب چهارگانه نداشته باشد.» اسد حیدر انگیزه اولیه خودش برای تألیف این اثر را جمله‌ای دردآور از ابن خلدون در مقدمه تاریخش دانسته که او اهل بیت را پایه گذار مذهبی ساختگی و فقهی جدا از دیگر مذاهب برشمرده است.«و شذ أهل البيت في مذاهب ابتدعوها و فقه انفردوا به». و به همین جهت تصمیم گرفت درباره زندگانی امام صادق(ع)، مذهب و فقه اهل بیت که در عصر او منتشر گشته کتابی تألیف کند. این کتاب در چهار جلد منتشر شده است:

• جلد اول، مقدمه‌ای از حامد حنفی داود، استاد ادبیات عرب در قاهره و مقدمه‌ای از خود مؤلف را دربردارد. خلافت امویان و عباسیان، عصر زندگانی امام صادق، مدرسه حدیثی امام صادق و راویان آن، معاصران سیاسی حضرت، مذاهب اربعه و علل گسترش آن و پیدایش مذهب جعفری از مباحثی است که اسد حیدر بدان پرداخته است.

• جلد دوم، با بحث مبسوط‌ تری درباره شیعه و مذهب جعفری آغاز می‌شود و به نقد برخی گفته‌ها و نوشته‌های خام یا مغرضانه دیگران می‌پردازد و شماری از اصحاب امام صادق که حامل فقه و حدیث بوده اند را معرفی می‌کند. شخصیت‌های بارزی همچون: ابان بن تغلب، مؤمن الطاق و هشام بن حکم در این بخش، به طور بارزتری مورد توجه قرار می‌گیرد.

• جلد سوم، با نقل و نقد آراء مستشرقین و مؤلفانی که درباره شیعه و معتقدات این مذهب سخن گفته‌اند آغاز شده و در ادامه به نقد دیدگاه‌های «ابوزهره» در کتابی که درباره امام صادق(ع) نوشته می‌پردازد.اسد حیدر اتهامات ابوزهره درباره ادعای الوهیت و نبوت و غلو در باره امام صادق(ع) از سوی شیعیان را رد کرده و اعتماد او به منابع غیر معتبر را نقد کرده است. در بخش عظیمی از جلد سوم، به فقه از دیدگاه شیعه و اهل سنت می‌پردازد و با یک بررسی تطبیقی و مقایسه‌ای در ابوابی مانند وضو، غسل، تیمم، نجاسات و نماز به تمایزات این دو دیدگاه می‌پردازد.

• جلد چهارم، به ائمه مذاهب چهارگانه اهل سنت و برخی مسائل پیرامون زندگانی امام(ع) پرداخته است.

ترجمه الامام الصادق و المذاهب الاربعه

ترجمه‌ها و چاپ

ابتدا در سال ۱۳۶۹ش قسمت اول از جلد اول این کتاب به فارسی ترجمه شد. این ترجمه با عنوان «امام صادق و مذاهب چهارگانه» توسط حسن یوسفی اشکوری انجام گرفت.

در زمستان سال ۱۳۹۰ش، کل کتاب ترجمه شد و در ۸جلد توسط انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب و حلقه ترجمه مرآت با عنوان «امام صادق و مذاهب اهل سنت» منتشر گردید.

چاپ اصلی کتاب سال ۱۳۷۵ق. در انتشارات دارالتعارف بیروت صورت گرفت.