یزید بن معاویه

یزید بن معاویه

اطلاعات شخصی
نام	یزید
پدر	معاویة بن ابی‌سفیان
فرزندان	معاویة بن یزید
دین	اسلام
محل دفن	دمشق
حکومت
سمت	خلیفه
سلسله	امویان
همزمان با	امام حسین(ع) و امام سجاد(ع)
اقدامات مهم	واقعه کربلا، واقعه حره، حمله به مکه

یَزید بن معاویة بن ابی‌سفیان (۲۶-۶۴ق)، دومین حاکم اُمَوی است که به دستور وی، امام حسین(ع) و یارانش در کربلا به شهادت رسیدند. یزید پس از پدرش معاویه، سه سال و هشت ماه حکومت کرد و در این مدت، دست به سه جنایت مهم زد: در سال ۶۱ قمری، واقعه کربلا را رقم زد، سال ۶۳ قمری به مدینه حمله کرد که به کشته شدن هزاران نفر از صحابه و حافظان قرآن انجامید و به واقعه حره معروف شد و در سال ۶۴ قمری نیز برای سرکوب مخالفانش، به مکه حمله کرد و کعبه را با مَنجَنیق هدف آتش قرار داد.

بر اساس منابع تاریخی، یزید به صورت آشکارا شراب می‌نوشید و طبعی شاعرانه داشت. او نخستین کسی بود که بر خلاف سنت خلفای پیشین، با انتصاب از سوی پدرش و به صورت موروثی به خلافت رسید. همچنین برگزیدن او بر خلاف صلح‌نامه امام حسن با معاویه بود. یزید از چهره‌های منفور نزد شیعیان است. شیعیان و گروهی از اهل‌سنت، با استناد به کارهایی که یزید در دوران خلافتش انجام داد، او را سزاوار لعن می‌دانند و در برخی از روایات، به لعن او تصریح شده است.

زندگی‌نامه

بر اساس منابع تاریخی، یزید درسال ۲۵ یا سال ۲۶ هجری قمری به دنیا آمد. پدر او معاویه فرزند ابوسفیان و مادرش «مَیسون» دختر «بَحْدَل کلبی» است. میسون پس از ازدواج با معاویه، نتوانست زندگی در دمشق را تحمل کند و پس از جدایی از معاویه، به صحرا بازگشت. بنا بر احتمال منابع، او در این هنگام، یزید را باردار بوده یا یزید شیرخوار وی بوده است. یزید کودکی خود را در قبیله میسون و در کنار مادرش گذراند. مردمان آن قبیله از قبایل حُوّارین(در منطقه حمص شام) با پیشینه مسیحیت در زمان پیش از اسلام و اهل فصاحت و شعر عربی بودند و یزید نیز تحت تأثیر آنان سخن‌پرداز و شاعر شد.

نهفتن تبارنامه بنی‌امیه
امیه عاص ابی‌العاص حرب ابی‌عمرو سعید عفان حکم ابوسفیان ابی‌معیط عبدالله خالد عثمان مروان حنظله یزید معاویه عتبه ام‌حبیبه عقبه عبدالعزیز عبدالملک محمد یزید ولید ولید ام‌کلثوم عمر یزید سلیمان ولید هشام مروان دوم معاویه ولید یزید ابراهیم

معاویه به همراه پدرش ابوسفیان، مادرش هند جگرخوار و عده‌ای دیگر، پس از فتح مکه اسلام آوردند و پیامبر(ص) آنان را طُلَقاء (اسیران آزادشده) خطاب نمود و از مجازات، عفو کرد. حضرت زینب پس از شهادت امام حسین(ع)، در خطبه‌ای یزید را فرزند طُلَقاء خطاب کرد. در زیارت عاشورا نیز با عبارت «وابنُ آکلةِ الاَکباد» (فرزند زن جگرخوار) از یزید یاد شده است.

یزید چندین فرزند از جمله خالد، معاویه، ابوسفیان و عبدالله و همسرانی به نام‌های فاخته، ام‌کلثوم و ام‌مسکین داشته است. او پس از سه سال و هشت ماه حکومت، در ۱۴ ربیع‌الاول سال ۶۴ق در ۳۸ سالگی درگذشت. گروهی سبب مرگ او را مستی بیش از حد ذکر کرده‌اند.گفته‌اند روزی در حالت مستی، میمون خود را بر خری وحشی سوار کرده بود و در پی‌ او می­‎‌تاخت تا اینکه از اسب فرو افتاد و از دنیا رفت. برخی نیز می‌گویند بر اثر بیماری ذاتُ الجَنْب (عفونت ریه) از دنیا رفت. او را در دمشق دفن کردند. نقل شده است وقتی عباسیان بر دمشق مسلط شدند، قبر وی را نبش کردند و جز بقایایی مانند خاکستر چیزی نیافتند.

شخصیت یزید

بنی امیه نهفتن

حاکمان
عنوان	دورهٔ سلطنت
معاویه بن ابی سفیان	۴۱-۶۰
یزید بن معاویه	۶۰-۶۴
معاویة بن یزید	۶۴-۶۴
مروان بن حکم	۶۴-۶۵
عبدالملک بن مروان	۶۵-۸۶
ولید بن عبدالملک	۸۶-۹۶
سلیمان بن عبدالملک	۹۶-۹۹
عمر بن عبدالعزیز	۹۹-۱۰۱
یزید بن عبدالملک	۱۰۱-۱۰۵
هشام بن عبدالملک	۱۰۵-۱۲۵
ولید بن یزید	۱۲۵-۱۲۶
یزید بن ولید	۱۲۶-۱۲۶
ابراهیم بن الولید	۱۲۶-۱۲۷
مروان بن محمد	۱۲۷-۱۳۲
وزرا و امرای سرشناس
مغیرة بن شعبه ثقفی • زیاد بن ابیه • عمرو عاص • مسلم بن عقبه مری • عبیدالله بن زیاد • حجاج بن یوسف ثقفی
رویدادهای مهم
صلح امام حسن • واقعه عاشورا • واقعه حره • آتش‌زدن کعبه • قیام مختار

بیشتر منابع تاریخی به روحیه شاعری و خوشگذرانی و شراب‌خواری یزید اشاره کرده‌اند.

خوشگذرانی‌

طبق نقل منابع، یزید خوشگذران و هوس‌باز بود. به صورت آشکار شراب می‌نوشید و در این کار زیاده‌روی می‌کرد. برخی صحابه پیامبر(ص) و نیز امام حسین(ع) به صراحت او را فاسق و اهل گناه خوانده‌اند. بلاذری او را نخستین خلیفه‌ای می‌داند که آشکارا شراب می‌نوشید، زنان خواننده و نوازنده را نزد خود نگه می‌داشت و برای لذت بردن، سگ‌ها و خروس‌ها را به جنگ همدیگر وا‌می‌داشت. او میمونی داشت که او را «اباقیس» نامید و به او شراب می‌نوشاند و از حرکات وی می‌خندید. به گفته مرتضی مطهری یزید به این‌ حیوان لباس ابریشم و حریر و دیبا و جامه‌های زربفت می‌پوشید و او را در مجلس شراب خویش حاضر می‌کرد و ماده‌ الاغ چابکی داشت و گاهی ابا قیس که تعلیم داده شده بود سوار آن ماده‌الاغ‌ می‌شد و در مسابقه اسب‌ها شرکت می‌کرد. خودش خیلی علاقه داشت که اباقیس‌ برنده مسابقه بشود (و شاید هم احیانا سوارکارها به‌خاطر یزید عمداً ماده‌‌الاغ را جلو می‌انداختند.)

برخی معتقدند رشد و پرورش یزید، تحت‌تأثیر عقاید مسیحیان تازه‌مسلمان قبیله میسون، در تکوین شخصیت او مؤثر بوده است. آنان وجود مشاوران مسیحی همانند سِرجون و اَخطَل نصرانی در دربار او و سازش با رومیان شرقی را گواه بر ادعای خود می‌دانند.

شاعر بودن

یزید فردی سخن‌پرداز و شاعر بود. دیوان شعر او نیز به چاپ رسیده و به زبان فارسی نیز ترجمه شده است. یکی از شعرهایی که پس از واقعه عاشورا، از او نقل شده، این است: جامی از شراب به من بنوشان که استخوان‌هایم را سیراب کند. سپس برگرد و ابن زیاد را چنین جامی بنوشان، همان که رازدار و امین من است و اساس خلافت من به دست او استوار گردید.

إِسقِني شُربَة تُرَوّي مُشاشي

ثُمَّ مِل فَاِسقِ مِثلَها اِبنَ زِيادِ

صاحِبَ السِرِّ وَالأَمانَةِ عِندي

وَلِتَسديدِ مَغنَمي وَجِهادي

مورخان نقل کرده‌اند در زمانی که معاویه، یزید را با سپاه اسلام به سوی رم فرستاد، لشکریان جلو رفته و دچار آبله و تب شدند؛ ولی یزید با همسرش میان راه ماند، سرگرم می‌گساری شد و اشعاری چنین سرود: از تب و آبله‌ای که به لشکر رسید باکی ندارم، هر گاه در دیر مُرّان در غرفه‌ها بر تخت تکیه داده باشم و در کنارم ام‌کلثوم باشد.

وَما أُبالي إِذا لاقَت جُموعُهُمُ

بِالغَذقَذونَةِ مِن حُمّى وَ مِن مومِ

إِذا اِتَّكَأتُ عَلى الأَنماطِ مُرتَفِعاً

بَدير مُرّانَ عِندي أُمُّ كُلثومِ

بیعت گرفتن معاویه برای یزید

وقتی معاویه در سال ۵۶ قمری تصمیم به ولایتعهدی یزید گرفت، زیاد بن ابیه به او گفت: «یزید انسان سستی است که به شکارکردن بیش از خلافت علاقه دارد و برای خلافت مناسب نیست». معاویه برای نشان دادن چهره‌ای مجاهد از یزید، در سال ۵۲ قمری او را با سپاهیان مسلمان، به سوی روم فرستاد. همچنین مقام امیری حاجیان را به یزید داد تا وی را از شراب‌خواری بازدارد و از مخالفت‌ها علیه او بکاهد. به‌علاوه اینکه بیعت گرفتن برای یزید را تا پس از شهادت امام حسن(ع) به تأخیر انداخت.

در صلح‌نامه امام حسن(ع) آمده بود که معاویه نباید کسی را جانشین خود کند و انتخاب خلیفه را به شورای مسلمانان واگذارد. به گزارش منابع تاریخی پس از شهادت امام حسن(ع)، معاویه به صلح‌نامه وفادار نماند و به فرمانداران و کارگزارانش دستور داد به ستایش از یزید بپردازند و هیأت‌هایی از شهرهای بزرگ برای بیعت با یزید به سوی او روانه کنند.

مردم مدینه بیش از دیگر شهرهای اسلامی، با بیعت مخالف بودند. معاویه به شاعرانِ مخالف یزید، هدیه‌هایی داد و نظر آنان را برگرداند. همچنین به مدینه سفر کرد تا از مردم بیعت بگیرد؛ ولی نتوانست امام حسین، عبدالله بن زبیر و عبدالله بن عمر و عبدالرحمن ابن ابی بکر را وادار به بیعت با یزید کند. نقل است عبدالله بن عمر درباره بیعت با یزید گفت: «‌بیعت کنیم با کسی که با میمون‎ها و سگ‌ها بازی می‌کند و شراب می‌‏نوشد و آشکارا فسق می‌کند؟! عذر ما نزد خدا چیست؟!‌».

امام حسین(ع) نیز در مجلسی که معاویه و ابن عباس و برخی از درباریان و خاندان اموی حضور داشتند، معاویه را نکوهش کرد و با اشاره به خلق و خوی یزید، معاویه را از تلاش برای جانشینی او برحذر داشت و به ابطال استدلال‌های معاویه برای جلب بیعت با یزید پرداخت. همچنین در مجلس دیگری که عموم مردم در آن حضور داشتند، یزید را شراب‌خوار و اهل هوا و هوس معرفی کرد.

خلافت یزید

پس از مرگ معاویه، یزید به حکومت رسید. او نخستین کسی بود که بر خلاف سنت خلفای پیشین، به انتصاب از سوی پدرش و به صورت موروثی حاکم شد. بر اساس منابع تاریخی، یزید در زمان حکومتش هرگونه مخالفتی را سرکوب می‌کرد. در روز نخست، نامه‌ای به حاکم مدینه نوشت و او را از مرگ معاویه مطلع ساخت و به او دستور داد که از حسین بن علی(ع) و عبدالله بن عمر و عبدالرحمن بن ابی‌بکر و عبدالله بن زبیر به زور بیعت بگیرد و هر کس نپذیرفت گردنش را بزند.

عبدالحسین زرین‌کوب:

در تاریخ خلفا هیچ نامی از نام یزید شومتر و نفرت انگیزتر نیست. خلافت کوتاه او فقط سه سال و نیم طول کشید ... یک سال حسین بن علی(ع) را کشت، یک سال مدینه را غارت کرد و یک سال هم کعبه را به سنگ و آتش بست. هر یک از این سه واقعه می توانست یک خلیفه و یک خاندان را ننگین کند. اما، از شور بختی ننگ هر سه گناه بر گردن او افتاد.

مسعودی در توصیف سیاست او می‌­‎نویسد: سیره یزید همان سیره فرعون بود، بلکه فرعون عادل‌­‎تر از او در میان رعیتش و منصف‎‌تر از او در میان خاص و عامش بود. همچنین مسعودی از ابومخنف، نقل کرده که در زمان حکومت یزید، شراب‌خواری و گناه به دست کارگزاران او در مکه و مدینه به صورت علنی رواج یافت.

حکومت یزید سه سال طول کشید. مورخان اعمال و اقدامات او در این سه سال را سرآغاز بسیاری از مخالفت­‎‌ها بر ضد خلفای بنی‌امیه و سقوط حکومت آنان می‌دانند. او در سال اول حکومتش امام حسین(ع) و اهل بیت او را شهید کرد، در سال دوم، حرمت مدینه را شکست و به مدت سه روز جان و مال مردم مدینه را بر سپاهیانش حلال کرد و در سال سوم کعبه را مورد تاخت و تاز قرار داد و آن را به آتش کشید.‌

واقعه کربلا

مقالهٔ اصلی: واقعه کربلا

یزید وقتی به حکومت رسید، به والی مدینه دستور داد «از حسین بیعت بگیر و اگر نپذیرفت، سر او را برایم بفرست». امام حسین با یزید بیعت نکرد و به همراه خانواده و شماری از بنی‌هاشم از مدینه به سمت مکه رفت. کوفیان با ارسال نامه‌های فراوان امام را به کوفه دعوت کردند و امام به سمت آنجا حرکت کرد. یزید عبیدالله بن زیاد را حاکم کوفه کرد و او توانست کوفیان را از اطراف امام دور کند. پس از پیمان‌شکنی کوفیان، امام به سوی کربلا رفت. در آنجا در روز دهم محرم با لشکریان عمر سعد که از طرف ابن زیاد به فرماندهی منصوب شده بود روبرو شد.

در این جنگ، امام حسین و فرزندانش، برادرش عباس، ۱۷ نفر از بنی‌هاشم و بیش از ۵۰ نفر از یارانش شهید شدند. پس از جنگ، لشکریان عمر بن سعد، با اسب‌های خود بر بدن کشته‌شدگان تاختند. به خیمه‌های بازماندگان حمله کردند و آنچه بود به غنیمت گرفتند و خیمه‌ها را آتش زدند. امام سجاد(ع) به علت بیماری نتوانست جنگ کند و زنده ماند. وی به همراه حضرت زینب و سایر زنان و بچه‌ها اسیر سپاه کوفه شد. سپاهیان عمر سعد سرهای شهیدان را به نیزه زدند و به همراه اسیران به کوفه نزد عبیدالله بن زیاد و از آنجا به شام نزد یزید بردند.

رفتار یزید با اسیران کربلا

هنگام ورود اسیران به شام، یزید دستور داد شهر را آذین‌بندی کنند. او همچنین قصر را تزیین کرد و بزرگان شام را به حضور طلبید. یزید در حضور اسیران، سر امام حسین(ع) را در ظرف طلا گذاشت و با چوب‌دستی به آن می‌زد و این اشعار کفرآمیزِ ِ اِبن‌الزِّبَعْرَی‏ را تکرار می‌کرد:

لَیتَ أَشْیاخی بِبَدْر شَهِدُوا

جَزَعَ الْخَزْرَجِ مِنْ وَقْعِ الاَْسَلْ

فَأَهَلُّوا وَ اسْتَهَلُّوا فَرَحاً

ثُمَّ قالُوا یایزیدُ لاتَشَلْ

لَعِبَتْ هَاشِمُ بِالمُلْکِ فَلا

خَبَرٌ جَاءَ وَ لَا وَحْیٌ نَزَل‏

کاش بزرگان من در جنگ بدر امروز می‌دیدند که

قبیله خَزْرَج چگونه از ضربات نیزه به زاری آمده است.

در آن حال، از شادی فریاد می‌زدند

و می‌گفتند:‌ ای یزید! دستت درد نکند!

هاشمیان با سلطنت بازی کرد

پس نه خبری آمده و نه وحیی نازل شده است!

در روایتی از امام رضا(ع) آمده، یزید سر امام حسین(ع) را در تشتی گذاشت و بر روی آن میز غذا نهاد. آن‌گاه با یارانش سرگرم خوردن غذا و آبجو شد، سپس میز بازی شطرنج را روی آن تشت گذاشته و به بازی شطرنج مشغول شد. هنگامی‌که در بازی پیروز می‌شد، جام آب‌جو را گرفته می‌نوشید و ته‌مانده آن را در کنار تشت، بر زمین می‌ریخت. «یحیی بن حکم» به این رفتار یزید اعتراض نمود که یزید با مشت به سینه وی زد. ابوبرزه اسلمی نیز اعتراض کرد که به دستور یزید از مجلس اخراج شد.

از منابع تاریخی و روایی برمی‌آید که یزید ابتدا اسیران را در ویرانه‌ای بی‌سقف که به خرابه شام معروف است اقامت داد. پس از خطبه امام سجاد(ع) و زینب(س)، آنان را به خانه‌ای نزدیک قصر خود منتقل کرد.

براساس گزارش‌های تاریخی برخورد یزید در مقاطع مختلف حضور اسیران اهلبیت (ع) با آنان متفاوت بوده گاه همه تقصیرات را برعهده ابن زیاد انداخته و علتش را نداشتن رابطه خویشاوندی ابن زیاد با اهلبیت(ع) دانسته وگاه به همسرش هند که سرزده وارد مجلس شده و به قرار گرفتن سر امام (ع) بالای نیزه اعتراض کرده می گوید که بر دختر زاده پیامبر گریه کن. و می‌گوید که خدا ابن زیاد را بکشد که در کارش عجله کرد. وگاهی از عملکرد خویش به شدت اظهار پشیمانی می کرد و ابن زیاد را لعن می کرد که با کشتن حسین(ع) و مسدود کردن راه چاره بر وی باعث منفور شدن یزید شده است. علامه شعرانی اظهار ندامت و پشیمانی های متعدد یزید را دروغ و راهی برای حفظ سلطنت و جلب دل مردم دانسته و دلیلش را تکریم ابن زیاد و دادن هدایا و تحفه‌ها به او در خلوت دانسته است.

واقعه حرّه

مقالهٔ اصلی: واقعه حره

بر اساس منابع تاریخی، پس از روی کار آمدن یزید و افزایش نارضایتی‌ها، مردم مدینه در سال ۶۳ قمری به رهبری عبدالله بن حَنظَلة بر ضد حکومت یزید بن معاویه قیام کردند. یزید لشکری به فرماندهی مسلم‌ بن عقبه به مدینه فرستاد. وقتی خبر به مردم مدینه رسید، اطراف شهر خندق کندند و پناه گرفتند. لشکریان یزید با عبور از حرّه، در شرق مدینه پیاده شدند و به مردم مدینه سه روز مهلت دادند تسلیم شوند. اما مردم مدینه تسلیم نشدند. یزید سه روز جان و مال آنان را بر سپاهیانش حلال کرد. بر اساس نقل تاریخ، در این واقعه، لشکریان یزید از ارتکاب کارهایی چون تجاوز به زنان، بیرون کشیدن جنین از شکم زنان، کشتن نوزادان و توهین به صحابه پیامبر(ص) نیز فروگذار نکردند. در این جنگ، تعداد زیادی از مردم مدینه، از جمله ۸۰ تن از صحابه پیامبر(ص) و ۷۰۰ تن از حافظان قرآن کشته شدند.

حمله به مکه

مقالهٔ اصلی: حمله یزید به مکه

همزمان با قیام مردم مدینه، در شهر مکه، مردم با عبدالله بن زبیر بیعت کردند که باعث تسلط یافتن او و یارانش بر شهر مکه گردید. پس از واقعه حره، به دستور یزید، سپاه شام، رهسپار جنگ با ابن­ زبیر در مکه شد و شهر را محاصره نمود. در طی روزهای محاصره مکه، خانه خدا بر اثر اصابت سنگ‌‎ها و گلوله‌های آتشینی که با منجنیق‌­های لشکر شام به سوی مکه پرتاب می‌شد، آسیب دیده و به آتش کشیده شد. این محاصره تا زمانی که خبر مرگ یزید به لشکریانش رسید ادامه داشت.

فتوحات نظامی

بر اساس منابع تاریخی، در ادامه فتوحات مسلمانان، یزید در سال ۶۱ هجری، سپاهی را به جنگ رومیان فرستاد که به «‌جنگ سوریا‌» معروف است. همچنین والی او در خراسان، توانست تا نواحی سمرقند، پیش رفته و سغد و بخارا را فتح کند؛ ولی در سال ۶۲ هجری با اهل «خوارزم» به چهارصد هزار دینار صلح کرد. در زمان یزید، سپاه مسلمانان در «شمال آفریقا» به فتوحاتی دست یافتند؛ ولی یزید دستور داد قلعه مسلمانان در «جزیره اَرواد‌» آفریقا را خراب کنند و به شام برگردند. او لشکریان خود را از «قبرس» فرا خواند همچنین از برخی مناطق که در زمان معاویه با صرف هزینه‎‌ها و تلفات بسیار فتح شده بود عقب نشست.

دیدگاه مسلمانان درباره یزید

دیدگاه شیعه

واقعه کربلا موجب شد یزید به یکی از منفورترین شخصیت‎‌ها نزد شیعیان تبدیل شود. شیعیان یزید را مستحق لعن دانسته و بیزاری جستن از او را از ضروریات مکتب خود می‌دانند. در منابع روایی شیعه، روایاتی از پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) در لعن یزید و قاتلان امام حسین نقل شده است. در زیارت عاشورا عبارتی در لعن همه خلفای بنی‌امیه وجود دارد. افزون بر این، در نسخه مشهور زیارت عاشورا، با عبارتِ «اللهُمَّ الْعَنْ یزِیدَ خَامِساً وَ الْعَنْ عُبَیدَ اللهِ بْنَ زِیادٍ...» به لعن یزید تصریح شده است.

دیدگاه اهل سنت

از گروهی از اهل سنت همانند «احمد بن حنبل»، «ذهبی»، «ابن عماد حنبلی»، «ابن جوزی» و «ابن خلدون» نقل شده که معتقد به لعن یزید هستند. ابن خلدون ادعا می‌کند امت اسلام بر فسق یزید اجماع دارند. ابن جوزی عالم اهل سنت، در کتاب «الرد علی المتعصب العنید المانع من ذم یزید» به دلایل لعن یزید پرداخته و می‌گوید یزید علاوه بر اینکه احترام حرم پیامبر(ص) (مدینه) را شکست، برخلاف دستور پیامبر(ص)، امام حسین(ع) را شهید کرد و پس از آن، به سرِ بریده او و خاندانش بی احترامی نمود.

عده‌ دیگری از اهل سنت همانند غزالی، لعن همه مسلمانان از جمله یزید را جایز نمی‌دانند. فیض کاشانی در کتاب المحجّة البیضاء به موضوع لعن یزید در کتاب احیاء العلوم غزالی که رسیده می‌گوید: سخنانی که غزالی در باره لعن یزید گفته شایسته است مخفی بماند و نقل نگردد. بعضی دیگر می‌گویند شهادت امام حسین به دستور ابن زیاد صورت پذیرفت و یزید به دلیل نسبتی که با امام حسین داشت و اینکه هر دو از قبیله قریش بودند، راضی به جنگیدن و شهادت او نبود. «تفتازانی» نیز می‌گوید یزید مستحق لعن است؛ ولی برای جلوگیری از گسترش لعن به سایر صحابه نباید او را لعن کرد.به طور کلی در باره یزید چهار دیدگاه از اهل سنت نقل شده است. ۱- کفریزید ۲- مذموم و ملعون بودن یزید( به صورت کلی یا مشخص)۳- عدم جواز لعن یزید(برخی گفته‌اند خطاکار بوده وبرخی خطایش را نیز انکار کرده‌اند)۴- توقف کردن درباره یزید و عدم صدور حکم در باره او.

بازتاب لعن یزید در ادبیات فارسی

شاعران در مذمت و لعن یزید، شعرهای فراوان سروده‌اند. فغانی، شاعر سنّی، خطاب به غزالی در اعتراض به عدم لعن یزید می گوید:

فغانی

بر چنین کس نکنی لعنت و شرمت بادا

لعن الله یزیدا و علی آل یزید

سنائی غزنوی نیز درباره لزوم لعن یزید چنین سروده است:

سنائی غزنوی

داستان پسر هند مگر نشنیدی

که از او بر سر اولاد پیمبر چه رسید

پدر او لب و دندان پیمبر بشکست

مادر او جگر عم پیمبر بمکید

خود به ناحق حق داماد پیمبر بگرفت

پسرِ او سرِ فرزند پیمبر ببرید

بر چنین قوم چرا لعنت و نفرین نکنم

لعن الله یزیدا و علی آل یزید

امیر علشیر نوايی

ای که گویی بر یزید و آل او لعنت نکن

چون‌که شاید حق تعالی کرده باشد رحمتش

آنچه با آل‌علی کردند، اگر بخشد خدای

هم ببخشاید مرا گر کرده باشم لعنتش

پیوند به بیرون

• سایت پژوهه