ملا محمدباقر فشارکی (۱۲۴۲-۱۳۱۴ق) فقیه و استاد درس خارج حوزه علمیه اصفهان در قرن سیزدهم و چهاردهم قمری بود. رسیدگی به اختلافات مردم و برگزاری مراسم احیای شب‌های جمعه در تخت فولاد از برنامه‌های او در اصفهان بوده است. فشارکی در ماجرای تحریم تنباکو مانند دیگر عالمان فتوا به تحریم آن داد، هرچند گزارش‌هایی از مخالفت او با فتوای تحریم تنباکو و عدم همراهی‌اش با عالمان اصفهان حکایت دارد. کتاب عنوان الکلام، مجموعه سخنرانی‌ها و منبرهای فشارکی مشهورترین اثر اوست.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۲۴۲ق |
| محل زندگی | نجف • اصفهان |
| تاریخ وفات | ۲۶ رجب سال ۱۳۱۴ق |
| محل دفن | تخت فولاد |
| شهر وفات | اصفهان |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | میر سیدحسین مدرس • شیخ محمدباقر نجفی |
| محل تحصیل | نجف • اصفهان |
| اجازه اجتهاد از | میر سیدحسین مدرس • میرزا حسن شیرازی |
| تألیفات | عنوان الکلام |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | اقامه نماز جماعت • مجلس وعظ و سخنرانی |
زندگی‌نامه
ملا محمدباقر فشارکی در سال ۱۲۴۲ق در اصفهان متولد شد. پدرش ملا محمدجعفر (درگذشته ۱۲۸۰ق) از شاگردان سید محمدباقر شفتی بود که در وادی‌السلام نجف مدفون است.[۱] همسر محمدباقر، بیگم‌جان دختر میر سیدمحمد موسوی خوانساری (چارسوقی) برادر بزرگ سید محمدباقر خوانساری مشهور به صاحب روضات بود. شیخ محمدمهدی فشارکی مشهور به میرزا آقا فرزند او بود که در سال ۱۳۴۰ق درگذشت.[۲]
وفات
فشارکی در ۲۶ رجب سال ۱۳۱۴ق درگذشت و در تخت فولاد در بقعه تکیه آقا حسین خوانساری دفن شد.[۳]
فعالیت‌های علمی
ملا محمدباقر در اصفهان نزد میر سیدحسین مدرس و شیخ محمدباقر نجفی تحصیلات را گذراند و در سال ۱۲۷۲ق از استادش مدرس، اجازه اجتهاد را دریافت کرد.[۴] وی سفری به نجف داشت و از عالمان حوزه علمیه نجف هم بهره برد.[۵] همچنین اجازه‌ای از میرزا محمدحسن شیرازی به او در کتب اجازه ثبت شده است.[۶] درس خارج فقه و اصول او در مسجد محله نو اصفهان برگزار می‌شد.[۷]
جلال‌الدین همایی تاریخ‌نگار اهل اصفهان، نوشته‌های شرعی و قضایی فشارکی را دلیل بر پختگی و درجه عالی فقاهت او توصیف می‌کند، به گونه‌ای که خواص از فهم دقیق احکام و نوشته‌های قضایی‌اش عاجزند.[۸]
آثار
ملا محمدباقر فشارکی حدود ۳۰ اثر در موضوعات گوناگون تألیف کرده است. کتاب عنوان الکلام در شرح دعاهای روزهای ماه رمضان و ذکر فضایل و مصائب اهل‌بیت، از جمله آثار مشهور اوست. این کتاب به‌دلیل برخی مواعظ حدیثی و داستانی و روضه‌های موجود در آن، مورد استناد اهل منبر بوده است.[۹] دیگر آثار او به این شرح است:
- ذخیرة العباد،
- تنزیه المؤمنین،
- آداب الشریعه (تلخیص و تنظیم کتاب حلیة المتقین)،
- آداب نماز شب،
- اسباب الفقر و الغناء و المغفرة،
- رساله‌ای در غناء،
- رساله معرفت،
- اربعین (در شرح چهل حدیث)،
- تحفة المسعودیة (در باب امامت)،
- عشریه (مربوط به دهه‌های اول و دوم و سوم محرم و دهه آخر صفر)،
- ذخیرة المعاد (در باب اصول دین)،
- حاشیه بر قوانین، لمعه، فرائد، متاجر،
- رساله‌هایی در طهارت، صوم، صلات، خمس، زکات و...[۱۰]
فعالیت‌های اجتماعی و مذهبی
محمدباقر فشارکی پس از بازگشت از نجف به اصفهان، در مسجد قطبیه در محله چهارسو و مسجد محله نو بازار، نماز جماعت اقامه می‌کرد و مجلس وعظ و خطابه داشت. فتوا و قضاوت در امور شرعیه و مراسم احیای شب‌های جمعه در تخت فولاد همراه با قرائت دعای کمیل، از دیگر برنامه‌های فشارکی در اصفهان بود.[۱۱]
تحریم تنباکو
در ماجرای تحریم تنباکو دو واکنش از ملا باقر فشارکی گزارش شده است. یکی اینکه علمای اصفهان به رهبری محمدتقی آقا نجفی اصفهانی به مخالفت با قرارداد رژی پرداختند و ملا محمدباقر نیز به تبع آن، فتوا به تحریم تنباکو داد.[۱۲] گزارش دیگری نیز حکایت از مخالفت فشارکی با فتوای مشهور یعنی تحریم تنباکو دارد و این عدم همراهی با عالمان باعث شد تا حدودی از نفوذ و وجهه او در بین مردم کاسته شود.[۱۳]
پانویس
- ↑ قاسمی، فیض نجف، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۰۹.
- ↑ زندگی‌نامه ملا محمدباقر فشارکی، سایت کتاب قم.
- ↑ گزی، تذکرة القبور، ۱۳۷۱ش، ص۱۶۵.
- ↑ قاسمی، فیض نجف، ۱۳۹۳ش، ص۱۰۹.
- ↑ گزی، تذکرة القبور، ۱۳۷۱ش، ص۱۶۴.
- ↑ صدرایی خویی، فهرستگان نسخه‌های خطی حدیث، ۱۳۸۲ش، ج۱۱، ص۳۳۹.
- ↑ قاسمی، فیض نجف، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۱۰.
- ↑ قاسمی، فیض نجف، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۱۰ به‌نقل از تاریخ اصفهان ص۱۶۹.
- ↑ ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۰۵و۱۰۶.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۸۷ش، ص۷۴و۷۵.
- ↑ قاسمی، فیض نجف، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۰۹و۱۱۰.
- ↑ مهدوی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، ۱۳۶۷ش، ص۴۳۹؛ حداد عادل، دانشنامه جهان اسلام، ۱۳۸۰ش، ج۶، ص۶۵۹.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۷۴؛ جناب، رجال و مشاهیر اصفهان، ۱۳۸۵ش، ص۴۱۶.
منابع
- جناب، علی، رجال و مشاهیر اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۵ش.
- حداد عادل، غلامعلی، دانشنامه جهان اسلام، تهران، ۱۳۸۰ش.
- ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام حسین(ع)، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۸ش.
- صدرایی خویی، علی، فهرستگان نسخه‌های خطی حدیث و علوم حدیث شیعه، دارالحدیث، ۱۳۸۲ش.
- قاسمی، رحیم، فیض نجف، قم، مجمع ذخایراسلامی، ۱۳۹۳ش.
- گزی، عبدالکریم، تذکرة القبور، به کوشش: ناصر باقری بیدهندی، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ۱۳۷۱ش.
- مهدوی، مصلح‌الدین، اعلام اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۷ش.
- مهدوی، مصلح‌الدین، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، قم، دار الهدایة، ۱۳۶۷ش.
- «زندگی‌نامه ملا محمدباقر فشارکی»، سایت کتاب قم، تاریخ بازدید: ۱۹ آبان ۱۳۹۹ش.