مقتل امیرالمؤمنین (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | ابن ابی الدنیا (متوفای ۲۸۱ ق) |
| موضوع | امیرالمومنین(ع) |
| سبک | روایی |
| مجموعه | 1 جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | وزارت ارشاد اسلامی |
مَقْتَلُ الاِمام أمیرُالمؤمنین علی بن ابی‌طالب کتابی به زبان عربی نوشته ابن ابی‌الدنیا (متوفای ۲۸۱ق) از محدثان اهل‌سنت است که اخباری درباره شهادت امام علی(ع) را به‌صورت حدیث نقل می‌کند. وی در این کتاب به شرح‌حال و برخی فضائل امام علی(ع) نیز می‌پردازد. این کتاب را محمود مهدوی دامغانی به فارسی برگردانده است.
درباره مؤلف
ابن ابی‌الدنیا با نام کامل عبدالله بن محمد بن عبید بغدادی مورخ و محدث اهل سنت در قرن سوم هجری قمری، صاحب تألیفات (حدود ۱۳۰ رساله) از جمله «مقتل الامام امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب» است. وی اصالتاً اموی یا از موالی آن‌هاست ولی با عباسیان ارتباط خوبی داشته است. به وَرَع و زُهد توصیف شده و به موضوعات اخلاقی علاقه‌مند بود. حارث بن ابی‌اسامه، محمد بن خلف بن وکیع، محمد بن خلف مرزبان از او روایت کرده‌اند.[۱]
محتوا
کتاب، رساله‌ای کوتاه است که علاوه بر موضوع شهادت امام علی(ع) و چگونگی آن، به نقل فضائل و شمار دختران و دامادهای او نیز می‌پردازد. تمامی گزارش‌های آن توسط «حافظ حسین بن صفوان برذعی» متوفای ۳۴۰ق به نقل از ابن ابی‌الدنیا روایت شده و نام او در آغاز همه اسناد دیده می‌شود.[۲]
در این کتاب، گزارش‌هایی نادر هم وجود دارد که در منابع دیگر یافت نمی‌شود، مواردی مانند رایزنی ابن ملجم مرادی برای غافلگیر ساختن حضرت علی(ع)، نمازگزاردن امام مجتبی(ع) بر پیکر پدر با گفتن چهار تکبیر، سفارش علی بن ابی‌طالب به فرزندان خویش به محمد بن حنفیه که با مبانی شیعه ناسازگار است.[۳]
تعداد روایات
بنا به شمارش مهدوی دامغانی مصحح کتاب، این روایات ۱۱۹ عدد است که با سلسله اسناد ذکر شده و در پاورقی به دیگر منابعی که آن روایات را دارد ارجاع شده است.[۴]
ابواب کتاب
- رایزنی ابن ملجم همراه دو تن دیگر برای غافلگیری
- وصیت امیرمؤمنان علی بن ابی‌طالب(ع)
- رحلت امیرمؤمنان علی بن ابی‌طالب(ع)
- میزان سنّ امیرمؤمنان علی بن ابی‌طالب(ع)
- سیمای امیرمؤمنان علی بن ابی‌طالب(ع)
- مژده دادن رسول خدا(ص) علی(ع) را به بهشت
- آنچه درباره چهره و قامت آن حضرت آمده است.
- غسل و کفن‌کردن و نماز گزاردن بر پیکر و به خاک‌سپاری امیر مؤمنان علی بن ابی طالب(ع)
- مکانِ به‌خاک‌سپاری علی(ع)
- سرانجام ابن ملجم و کشتن او
- مویه‌گری‌ها و ستایش‌ها در باره امام علی(ع)
- اعتراف ستیزگران و دشمنان به برتری علی(ع)
- آیت کردگار که هنگام شهادت امیرالمؤمنین علی(ع) در آفاق آشکار شد.
- فرزندان امیرالمؤمنین علی(ع)
- اجازه خواستن علی(ع) از پیامبر اکرم(ص) که نام و
کنیه ایشان را بر پسر(محمد بن حنفیه) خود نهد.
- بازگشت به سخن زبیر بن بکار.[۵]
جایگاه
کتاب ابن ابی‌الدنیا ـ از این جهت که در نیمه اول قرن سوم هجری تألیف شده ـ از کتب کهنی است که به شیوه مسند، با آوردن نام راویان نگاشته شده و نویسندگان پس از او بسیار به آن استناد کرده‌اند.[۶]
نسخه، ترجمه و چاپ
نسخه این کتاب ضمن مجموعه‌ای از رسائل به شماره ۹۵ در کتابخانه ظاهریه دمشق موجود است.[۷] [۸]
مقتل امیرالمؤمنین توسط دکتر محمود مهدوی دامغانی به فارسی بنام ترجمه مقتل الامام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب ترجمه و در سال ۱۳۷۹ش توسط انتشارات تاسوعا در مشهد به چاپ رسیده است.
این کتاب، نخست به سال ۱۴۰۸ق به همت سید عبدالعزیز طباطبایی و بار دیگر به سال ۱۴۱۱ق به همت محمدباقر محمودی در سلسله انتشارات وزارت ارشاد اسلامی چاپ و منتشر شده است.[۹]
پانویس
- ↑ ابن ابی الدنیا، ترجمه مقتل امیر المؤمنین، ۱۳۷۹ ش، ص۱۲ - ۲۳.
- ↑ قدیمی‌ترین کتاب درباره شهادت امام علی(ع)، سایت انتخاب.
- ↑ ابن ابی‌الدنیا، ترجمه مقتل امیرالمؤمنین، ۱۳۷۹ش، ص۲۵ و ۲۹.
- ↑ ابن ابی‌الدنیا، ترجمه مقتل امیر المؤمنین، ۱۳۷۹ش، ص۲۵.
- ↑ ابن ابی الدنیا، مقتل امیرالمؤمنین، ۱۴۱۱ ق، فهرست کتاب.
- ↑ ابن ابی‌الدنیا، ترجمه مقتل امیر المؤمنین، ۱۳۷۹ ش، ص۲۵ و ۲۷.
- ↑ تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۲۲، ص۳۱.
- ↑ ابن ابی‌الدنیا، ترجمه مقتل امیر المؤمنین، ۱۳۷۹ ش، ص۲۵.
- ↑ ابن ابی‌الدنیا، ترجمه مقتل امیر المؤمنین، ۱۳۷۹ ش، ص۲۳.
منابع
- ابن ابی‌الدنیا، عبدالله، مقتل علی، قم، مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة، ۱۴۱۱ ق.
- ابن ابی‌الدنیا، عبدالله، مقتل علی، ترجمه مهدوی دامغانی، مشهد، تاسوعا، ۱۳۷۹ش.
- تهرانی، اقابزرگ، الذریعة، بیروت، دارالاضواء.
- طباطبایی، عبدالعزیز، أهل البیت فی المکتبة العربیة، قم، آل البیت، ۱۴۱۷ق.
- قدیمی‌ترین کتاب درباره شهادت امام علی(ع)، سایت انتخاب، تاریخ انتشار: ۲۷ تير ۱۳۹۳ش.