رضا (لقب)
رضا مشهورترین لقب امام علی بن موسی الرضا(ع)[۱] به‌معنای پسندیده‌شده است.[۲]
بنا بر روایتی که در کتاب عیون اخبار الرضا نقل شده است خداوند امام هشتم شیعیان را به رضا ملقب کرده است. در این روایت آمده است که احمد بن ابی‌نصر بَزَنْطی از امام جواد(ع) سؤال کرد گروهی از مخالفان شما معتقدند که مأمون، لقب رضا را به پدر شما داد، چون به ولایتعهدی او رضایت داد. امام جواد(ع) در پاسخ فرمود: به خدا دروغ گفته‌اند و کار نابجایی مرتکب شده‌اند، بلکه خدا علی بن موسی(ع) را رضا نامید؛ چون او مورد رضایت خدا در آسمان و مورد رضایت پیامبر اکرم(ص) و دیگر امامان در زمین بود.[۳] در ادامه روایت آمده است که بزنطی از امام پرسید مگر همه پدرانت (امامان) مورد رضایت خداوند، پیامبر(ص) و ائمه(ع) نبودند؟ پس چگونه پدرت از بین آنها «رضا» نامیده شد؟ امام فرمود: برای اینکه دشمنان و مخالفان او همانند دوستان و موافقانش از وی راضی بودند و هیچ‌یک از پدرانش این‌چنین نبودند؛ از این‌رو پدرم از میان آنها ملقب به رضا گردید.[۴] [یادداشت ۱] همچنین بنا بر روایتی که از سلیمان بن حفص مروزی در کتاب عیون اخبار الرضا نقل شده است پدرش امام کاظم او را رضا نامیده و این لقب را درباره او به کار برده است.[۵]
به گزارش برخی از منابع تاریخی هنگامی که علی بن موسی(ع) ولایتعهدی مأمون عباسی را پذیرفت، مأمون به او لقب «رضا» داد[۶] و او را «اَلرِّضا مِنْ آلِ مُحَمَّد» نامید.[۷] به گفته ویلفرد مادلونگ، اسلام‌شناس و شیعه‌شناس آلمانی (زاده ۱۹۳۰م) الرضا من آل محمد (مقبول از خاندان محمد) پیش از آن درباره کسانی از آل محمد به کار می‌رفت که خلافتشان مورد قبول همه مسلمانان بود.[۸] سید جعفر مرتضی عاملی محقق و سیره‌نگار شیعه (۱۳۶۴-۱۴۴۱ق) با استناد به نامه فضل بن سهل وزیر مأمون به امام رضا(ع) که در آن لقب رضا به‌کار رفته است معتقد است که رضا لقب امام بود اما مأمون با الهام از این نامه[یادداشت ۲] آن را به عنوان لقب رسمی امام قرار داد.[۹]
آیت‌الله جوادی آملی لقب رضا برای امام هشتم را این‌گونه تفسیر می‌کند که از القاب خاص الهی است و هر انسانی در هر شرایطی بخواهد به چیزی راضی بشود به وساطت فیض رضاست. به همین جهت هیچ كس در هیچ مقطعی از هیچ چیزی یا از هیچ كسی خشنود نخواهد شد، مگر به وساطت مقام والای رضوی.[۱۰]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۱۳.
- ↑ صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۴۲.
- ↑ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۱۳.
- ↑ عطاردی، مسند الامام الرضا(ع)، ۱۴۰۶ق، ص۱۰.
- ↑ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۱۴.
- ↑ ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۶، ص۳۲۶.
- ↑ سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۳۱۵.
- ↑ مادلونگ، «پرونده علی بن موسی الرضا»، ص۷.
- ↑ عاملی، الحیاة السیاسیة للامام الرضا(ع)، مؤسسة النشر الاسلامی، ص۲۰۴.
- ↑ امام رضا؛ عالم آل محمد(ص) معنای پرافتخار لقب «رضا»، پایگاه اطلاع‌رسانی اسراء.
یادداشت
منابع
- ابن‌اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، دارصادر، بیروت، چاپ اول، ۱۳۸۵ق.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق.
- سبط بن جوزی، یوسف بن قزاوغلی، تذکرة الخواص من الأمّة فی ذکر خصائص الأئمة، قم، منشورات الشریف الرضی، ۱۴۱۸ق.
- صاحب بن عباد، اسماعیل، المحیط فی اللغة، تصحیح محمدحسن آل یاسین، بیروت، عالم الکتاب، ۱۴۱۴ق.
- صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا، تهران، نشر جهان، ۱۳۷۸ق.
- عاملی، سید جعفر مرتضی، الحیاة السیاسیة للامام الرضا(ع) دراسة و تحلیل، مؤسسة النشر الاسلامی، بی‌تا.
- عطاردی، عزیزالله، مسند الامام الرضا، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۰۶ق.
- مادلونگ، ویلفرد، «پرونده: علی بن موسی الرضا(ع)»، ترجمه احمد نمائی، اطلاعات حکمت و معرفت، سال سوم، ش۸، آبان ۱۳۸۷ش.
- مستفید و غفاری، حمیدرضا و علی‌اکبر، ترجمه عیون الاخبار الرضا، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۲ش.
- امام رضا؛ عالم آل محمد(ص) معنای پرافتخار لقب «رضا»، پایگاه اطلاع‌رسانی اسراء، تاریخ انتشار: ۵ آبان ۱۳۹۸ش.
| بستگان | امام کاظم(ع) (پدر) • نجمه (مادر) • سبیکه (همسر) • امام جواد (فرزند) • فاطمه معصومه(س) (خواهر) • حمزة بن موسی (برادر) • شاهچراغ (برادر) • سید میر محمد عابد (برادر) • قاسم بن موسی (برادر) • زید النار (برادر) | .jpg) |
|---|---|---|
| القاب | ||
| کنیه‌ها | ||
| سخنان | ||
| مناظرات | ||
| اصحاب | ||
| خلفای معاصر | ||
| مسیر حرکت | ||
| شعر و هنر مرتبط | ||
| مکان‌ها و بناهای مرتبط و منسوب | حرم • قدمگاه نیشابور • صریا • سناباد • بقعه هارونیه • نوقان • مدرسه رضویه • مسجد فرط • قدمگاه فراشاه • مسجد بیرون • مسجد توران‌پشت • آرامگاه علی بن مهزیار | |
| کتاب‌شناسی | ||
| وابسته | ||