روضه امان‌نامه
| سوگواری محرم | |
|---|---|
 تابلوی عصر عاشورا یکی از آثار نگارگری محمود فرشچیان | |
| رویدادها | |
| نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع) • نامه امام حسین(ع) به اشراف بصره • روز عاشورا • واقعه کربلا • واقعه عاشورا (از نگاه آمار) • روزشمار واقعه عاشورا • اسیران کربلا | |
| افراد | |
| امام حسین(ع) • علی اکبر • علی‌اصغر • عباس بن علی • حضرت زینب(س) • سکینه بنت حسین • فاطمه دختر امام حسین • مسلم بن عقیل • شهیدان کربلا • اسیران کربلا | |
| جای‌ها | |
| حرم امام حسین(ع) • تل زینبیه • حرم حضرت عباس(ع) • گودال قتلگاه • بین‌الحرمین • نهر علقمه | |
| مناسبت‌ها | |
| تاسوعا • عاشورا • دهه محرم • اربعین • دهه صفر | |
| مراسم | |
| مرثیه‌خوانی • نوحه • تعزیه • روضه • زنجیرزنی • سینه‌زنی • سقاخانه • سنج و دمام • دسته عزاداری • شام غریبان • تشت‌گذاری • نخل‌گردانی • قمه‌زنی • راهپیمایی اربعین • تابوت‌گردانی • مراسم تابوت | |
روضه امان‌نامه از روضه‌های شیعیان در ماه محرم که موضوع اصلی آن امان‌نامه‌ای است که شمر در جریان واقعه عاشورا برای عباس بن علی(ع) آورد ولی او نپذیرفت و در کنار امام حسین(ع) ماند. در این روضه ضمن پرداختن به صفت وفاداری حضرت عباس به امام حسین(ع)، صفات دیگر او مانند شجاعت و ایثار نیز ذکر می‌شود و در پایان، با شعر نحوه شهادت حضرت عباس(ع) خاونده می‌شود.
حضرت عباس علیه‌السلام
حضرت عباس (۲۶ق-۶۱)، فرزند امام علی(ع) و ام البنین؛ پرچمدار قافله امام حسین(ع) در واقعه کربلا که به ابوالفضل(ع)، قمر بنی هاشم و سَقّا شهرت دارد.[۱] عباس، نزد شیعیان از عالی‌مقامترین امامزادگان به شمار می‌آید. در ایران، روز تاسوعا (نهم محرّم) به نام ایشان معروف است و در این روز، به‌صورت ویژه برای او عزاداری شده و از فضایل او سخن می‌گویند.
بنابر گزارش‌های تاریخی، او در واقعه کربلا و در روز عاشورا، برای آوردن آب به سمت فرات رفت، اما در بازگشت، او را به شهادت رساندند.[۲]
امان‌نامه در منابع
بنا به نقل مورخان، در عصر تاسوعا، شمر، امان‌نامه‌ای برای عباس و برادرانش آورد و آنان را با عنوان خواهرزاده خطاب کرد،[۳] اما عباس به او اعتنایی نکرد، تا این که امام حسین(ع) از او خواست تا پاسخ شمر را بگوید. بنابر منابع، عباس به او گفت:
- تَبَّت یداک وَ لُعِنَ ما جِئتَ بِهِ مِن اَمانِک یا عَدُوَّ اللهِ! اَتَأمُرُنا اَن نَترُک اَخانا وَسَیدنا الحُسَینَ بنَ فاطِمَةَ وَ نَدخُلَ فی طاعَةِ اللُّعَناءِ وَ اَولادِ اللُّعَناءِ؟! اَتُؤمِنُنا وَ ابنُ رَسولِ اللّهِ لااَمانَ لَهُ؟! (دست‌هایت بریده باد! لعنت بر امان نامه‌ای که آورده‌ای! ای دشمن خدا! آیا از ما می‌خواهی برادر و سرورمان حسین(ع) پسر فاطمه(س) را رها کنیم و زیر فرمان لعنت‌شدگان و فرزندان لعنت‌شدگان درآییم؟ آیا به ما امان می‌دهی در حالی که فرزند رسول خدا [حسین بن علی] در امان نیست؟!)[۴]
مورخان می‌گویند، شمر به این دلیل آنان را خواهر زاده خطاب کرد که او با ام‌البنین مادر حضرت عباس هم‌قبلیه بود. ام البنین دختر حزام بن خالد از قبیله بنی کلاب[۵] و شمر نیز فرزند ذی الجوشن از همان قبیله بود.[۶]
روضه
در روضه امان‌نامه، به داستان امان آوردن شمر برای حضرت عباس(ع) پرداخته می‌شود. روضه خوان اشاره به رد امان‌نامه از طرف حضرت عباس(ع) کرده و از آنجا گریزی به قطع شدن دستانی میکند که حاضر به گرفتن امان‌نامه نشدند.[۷]
نمونه‌ای از اشعار
پانویس
- ↑ ابن‌نما حلی، مثیر الاحزان، ۱۳۸۰ش، ص۲۵۴؛ اصفهانی، مقاتل الطالبین، ۱۴۰۸، ص۸۹.
- ↑ خوارزمی، مقتل الحسین(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۳۴؛ مقرم، حادثه کربلا در مقتل مقرم، ۱۳۸۷ش، ص۲۶۲.
- ↑ بلاذری، أنساب‌الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص:۳۹۰.
- ↑ ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۹۴؛ حائری، معالی السبطین، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۴۳۳؛ ابی مخنف، وقعة الطف،۱۴۲۷ق، ص۲۲۰-۲۱۹.
- ↑ طبری، تاریخ طبری، ۱۹۶۷م، ج۴، ص۱۱۸.
- ↑ ابن عبدربّه، العقد الفرید، ۱۹۹۶م، ج۳، ص۳۱۸-۳۲۰.
- ↑ کاروان شعر عاشورایی، پروانه، ص۵۸۹.
- ↑ کاروان شعر عاشورایی، پروانه، ص:۵۸۹.
منابع
- ابن اعثم الکوفی، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.
- ابن عبدربه، العقدالفرید، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۶
- ابی مخنف، لوط بن یحیی، وقعة الطف، تحقیق هادی یوسفی غروی، المجمع العالمی لاهل البیت، ۱۴۲۷ق.
- اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، تحقیق احمد صقر، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعه.
- بلاذری، أحمد بن یحیی بن جابر، کتاب جمل من انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت،دار الفکر، ط الأولی، ۱۴۱۷/۱۹۹۶.
- حائری مازندرانی، محمد مهدی، معالی السبطین، بیروت، مؤسسة النعمان، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
- حلی، ابن نما، مثیر الاحزان، ترجمه علی کرمی، قم، نشر حاذق، اول، ۱۳۸۰ش.
- خوارزمی، الموفق بن احمد، مقتل الحسین(ع)، تحقیق و تعلیق محمد السماوی، قم، انوار الهدی، الاولی، ۱۴۱۸ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.
- سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، تحقیق حسین تقی‌زاده، مرکز الطباعة و النشر للمجمع العالمی لاهل البیت، الاولی، ۱۴۲۶ق.
- مقرم، عبدالرزاق، حادثه کربلا در مقتل مقرم، ترجمه محمد جواد مولائی نیا، قم، انتشارات جلوه کمال، سوم، ۱۳۸۷ش.
- مجاهدی، محمد علی، زمزم، قم، ۱۳۸۶ش، چاپ اول.
| سنت‌ها و مراسم‌ها | فهرست آیین‌های عاشورایی • سیاه‌پوشی • تشت‌گذاری • زنجیرزنی • سینه‌زنی • سنج و دمام • مرثیه‌خوانی • نوحه‌خوانی • دسته عزاداری • هیئت عزاداری • تعزیه‌خوانی • روضه‌خوانی • مقتل‌خوانی • قمه‌زنی • نخل‌گردانی • تابوت‌گردانی • مراسم‌تابوت • مشعل‌گردانی • حسی • گِل‌مالی • شاخسِی واخسِی • همایش شیرخوارگان • پیاده‌روی اربعین • خیمه‌سوزان • چاووش‌خوانی • عَلَم‌کشی • چهل منبر • یزله‌خوانی • عزاداری طویریج • پرده‌خوانی • یوم‌الحسین • جاماندگان اربعین • یوم العباس • کفن‌پوشی |  |
|---|---|---|
| روضه‌ها | ||
| تعزیه‌ها | ||
| مناسبت‌ها | ||
| مکان‌ها | کربلا • حرم امام حسین(ع) • حرم حضرت عباس(ع) • بین‌الحرمین • تل زینبیه • گودال قتلگاه • کف‌العباس • خرابه شام • خیمه‌گاه • فرات • غاضریه • نهر علقمه • نینوا • حسینیه • تکیه • سقاخانه • امام‌باره • حسینی‌دالان • بازار شام | |
| کتاب‌ها | ||
| آداب | ||
| مرثیه‌ها | ||
| وابسته | سوگواری • مقتل • توغ • زیارت عاشورا • تحریفات عاشورا • ادبیات عاشورایی • موکب • لعن یزید • گریه بر حسین(ع) • حدیث ریان بن شبیب • پیرغلام اهل‌بیت • فقه عزاداری | |