مدرسه نیم‌آورد

مدرسه نیم‌آورد

اطلاعات اوليه
بنيانگذار	زینب‌بیگم
تأسیس	سال ۱۱۱۱ هجری قمری
کاربری	مدرسه • آموزشی
مکان	اصفهان
مشخصات
مساحت	بیش از ۱۰۰۰ مترمربع
وضعیت	فعال
شماره ثبت	شماره ۳۷۸ – ۱۱/ ۹/۳۰

مدرسه نیم‌آورد اصفهان از مدارس علمیه به‌جامانده از دوره صفوی است که در بازار اصفهان قرار دارد. این مدرسه در دوره شاه‌سلطان‌حسین (حکومت:۱۱۰۵-۱۱۳۵) بنا گردید، اما تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست. بانی مدرسه، زینب‌بیگم از بانوان نیکوکار آن دوره بوده که پس از اتمام ساخت، مواردی از املاک و مستغلات را وقف بر مدرسه و طلاب کرده است. مدرسه نیم‌آورد در دو طبقه با حجره‌های متعدد ساخته شده و دارای معماری اسلامی-ایرانی است. این مدرسه در فهرست آثار ملی، ثبت شده و اکنون جزو مدارس فعال حوزه علمیه اصفهان به‌شمار می‌رود.

پیشینه تاریخی

مدرسه نیم‌آورد از مدارس قدیمی اصفهان و از دوره صفویه که در بازار بزرگ اصفهان واقع شده و به نام محله آن شهرت یافته است. تاریخ بنای آن دقیقاً مشخص نیست، اما بنا بر ساخت مدرسه کاسه‌گران در سال ۱۱۰۵ق و تاریخ وقف‌نامه مدرسه، نقل شده که زینب‌بیگم از زنان خیّر و همسر حکیم‌الملک اردستانی، بنیان‌گذار آن بوده و نیم‌آورد را در سال ۱۱۱۱ق و در زمان حکومت شاه‌سلطان‌حسین برای تحصیل علوم دینی احداث کرد.
گفته شده آن دو پس از سفر به هند و درمان دختر یکی از پادشاهان آنجا، هدایا و انعام فراوانی دریافت کردند و پس از بازگشت به اصفهان، باآن پول‌ها مدرسه و مسجد نیم‌آورد را زینب‌بیگم ساخت و مدرسه کاسه‌گران را همسرش حکیم‌المُلک بنا کرد.

معماری

-مدرسه نیم‌آورد در دو طبقه است. دو ایوان در شمال و جنوب آن ساخته شده که برای تدریس و نماز استفاده می‌شود و دارای حجره‌های متعددی برای سکونت طلاب است. بر روی کتیبه سردَر مدرسه به‌خط ثلث، سوره اخلاص و آیات ۷۸ و ۷۹ سوره اسرا نقش بسته است. این کتیبه به‌اهتمام سید عبدالعلی عقلایی که نائب التولیه بوده، در دوره پهلوی اول نگاشته شده است.

نمایی از حیاط مدرسه نیم‌آورد

}}

تزئینات

تزئینات مدرسه نیم‌آورد، فراوان بوده و دارای مقرنس‌های گچ‌بری و کاشی‌کاری‌های متعدد است. در داخل مدرسه نیز اشعاری با گچ‌بری و خط نستعلیقِ مشکی نوشته شده که کاتب آنها ابوالفتوح گلستانه است. در وسط حیاط هم حوضی وجود دارد که در چهار طرف آن به شیوه معمول باغ‌های ایرانی، چهار باغچه برای گل‌کاری و درختکاری در نظر گرفته شده است.

وقف

تاریخ اصل وقف‌نامه مدرسه نیم‌آورد در سال ۱۱۱۱ق تنظیم شده و آقا جمال خوانساری، مجری صیغه وقف و ناظر بر آن بوده است موقوفات مدرسه، از جانب زینب‌بیگم و همسرش حکیم‌الملک، ابتدا به وکیل خود میرزا رشید اردستانی که از بستگانشان بود، تفویض گردید و پس از مرگ میرزا رشید به فرزندان و نسل او واگذار شده است. واقف به میرزا رشید دستور داد املاکی را در اصفهان و اردستان خریداری نماید و وقف بر مدرسه و طلاب آن کند.
وقف‌نامه مدرسه نیم‌آورد در اداره کل اوقاف اصفهان به شماره بایگانی ۱۰۵ نگهداری می‌شود.

وضعیت کنونی

مدرسه نیم‌آورد، اکنون جزو مدارس فعال حوزه علمیه اصفهان و محل سکونت طلاب و تدریس دروس حوزوی است و مساحت مدرسه به بیش از ۱۰۰۰ مترمربع می‌رسد. این مدرسه قدیمی، چندین بار در زمان‌های مختلف، بازسازی و مرمت شده و از دوره صفوی تا زمان معاصر، محل اقامت و تحصیل عالمان شیعه بوده است. میرزا ابوالقاسم رشتی، ابوالقاسم رفیعی مهرآبادی، میرزا بدیع درب‌امامی، شیخ عبدالکریم گزی، سید محمدباقر درچه‌ای، سید حسین طباطبایی بروجردی و جلال‌الدین همایی ازجمله این افراد هستند.
این مدرسه با شماره ۳۷۸ – ۱۱/ ۹/۳۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

جستارهای وابسته

• فهرست مدارس علمیه اصفهان

منابع

• خوشنودی، عفت، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، وقف میراث جاویدان پاییز ۱۳۹۳، سال بیست و دوم - شماره ۸۷.
• مدرسه «نیم‌آورد» و پرورش بزرگان، خبرگزاری ایمنا، تاریخ انتشار: ۱ بهمن ۱۳۹۵ش.
• موحد ابطحی، حجت، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، اصفهان، دفتر تبلیغات المهدی(عج)، ۱۴۱۸ق.
• مهدوی، ‌مصلح‌الدین، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶ش.