مدرسه نیم‌آورد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز ←تزئینات |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
==پیشینه تاریخی== | ==پیشینه تاریخی== | ||
مدرسه نیم‌آورد از مدارس قدیمی [[اصفهان]] و از [[دوره صفویه]] که در بازار بزرگ اصفهان واقع شده و به نام محله آن شهرت یافته است.<ref>خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۰۸.</ref> تاریخ بنای آن دقیقاً مشخص نیست، اما بنا بر ساخت مدرسه کاسه‌گران در سال ۱۱۰۵ق و تاریخ وقف‌نامه مدرسه، نقل شده که زینب‌بیگم از زنان خیّر و همسر حکیم‌الملک اردستانی، بنیان‌گذار آن بوده و نیم‌آورد را در سال ۱۱۱۱ق<ref>مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۲۷۲.</ref> و در زمان حکومت شاه‌سلطان‌حسین برای تحصیل علوم دینی احداث کرد.<ref>خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۰۸.</ref>{{سخ}}گفته شده آن دو پس از سفر به [[هند]] و درمان دختر یکی از پادشاهان آنجا، هدایا و انعام فراوانی دریافت کردند<ref>خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۰۶و۱۰۷.</ref> و پس از بازگشت به اصفهان با آن پول‌ها، مدرسه و مسجد نیم‌آورد را زینب‌بیگم و [[مدرسه کاسه‌گران]] را همسرش حکیم‌المُلک ساخت.<ref>موحد ابطحی، | مدرسه نیم‌آورد از مدارس قدیمی [[اصفهان]] و از [[دوره صفویه]] که در بازار بزرگ اصفهان واقع شده و به نام محله آن شهرت یافته است.<ref>خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۰۸.</ref> تاریخ بنای آن دقیقاً مشخص نیست، اما بنا بر ساخت مدرسه کاسه‌گران در سال ۱۱۰۵ق و تاریخ وقف‌نامه مدرسه، نقل شده که زینب‌بیگم از زنان خیّر و همسر حکیم‌الملک اردستانی، بنیان‌گذار آن بوده و نیم‌آورد را در سال ۱۱۱۱ق<ref>مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۲۷۲.</ref> و در زمان حکومت شاه‌سلطان‌حسین برای تحصیل علوم دینی احداث کرد.<ref>خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۰۸.</ref>{{سخ}}گفته شده آن دو پس از سفر به [[هند]] و درمان دختر یکی از پادشاهان آنجا، هدایا و انعام فراوانی دریافت کردند<ref>خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۰۶و۱۰۷.</ref> و پس از بازگشت به اصفهان با آن پول‌ها، مدرسه و مسجد نیم‌آورد را زینب‌بیگم و [[مدرسه کاسه‌گران]] را همسرش حکیم‌المُلک ساخت.<ref>موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۰۹.</ref> | ||
===معماری=== | ===معماری=== | ||
-مدرسه نیم‌آورد در دو طبقه و دو ایوان در شمال و جنوب آن ساخته شده که برای تدریس و [[نماز]] استفاده می‌شود و دارای حجره‌های متعددی برای سکونت طلاب است.<ref>خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۰۸.</ref> <ref>موحد ابطحی، | -مدرسه نیم‌آورد در دو طبقه و دو ایوان در شمال و جنوب آن ساخته شده که برای تدریس و [[نماز]] استفاده می‌شود و دارای حجره‌های متعددی برای سکونت طلاب است.<ref>خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۰۸.</ref> <ref>موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۱۱.</ref> بر روی کتیبه سردَر مدرسه به‌خط [[خط ثلث|ثلث]]، [[سوره اخلاص]] و آیات ۷۸ و ۷۹ [[سوره اسرا]] نقش بسته است. این کتیبه به‌اهتمام سید عبدالعلی عقلایی که نائب التولیه بوده، در [[دوره پهلوی]] اول نگاشته شده است.<ref>مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۲۷۲.</ref> <ref>خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۱۸.</ref> | ||
[[پرونده:نمایی از حیاط مدرسه نیم‌آورد.jpeg|300px|بندانگشتی|نمایی از حیاط مدرسه نیم‌آورد]]}} | [[پرونده:نمایی از حیاط مدرسه نیم‌آورد.jpeg|300px|بندانگشتی|نمایی از حیاط مدرسه نیم‌آورد]]}} | ||
===تزئینات=== | ===تزئینات=== | ||
تزئینات مدرسه نیم‌آورد، فراوان بوده و دارای مقرنس‌های گچ‌بری و کاشی‌کاری‌های متعدد است.<ref>موحد ابطحی، | تزئینات مدرسه نیم‌آورد، فراوان بوده و دارای مقرنس‌های گچ‌بری و کاشی‌کاری‌های متعدد است.<ref>موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۱۰.</ref> در داخل مدرسه نیز اشعاری با گچ‌بری و [[خط نستعلیق|خط نستعلیقِ]] مشکی نوشته شده که کاتب آنها ابوالفتوح گلستانه است. در وسط حیاط هم حوضی وجود دارد که در چهار طرف آن به شیوه معمول باغ‌های ایرانی، چهار باغچه برای گل‌کاری و درختکاری در نظر گرفته شده است.<ref>[https://www.imna.ir/news/265826/%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D9%86%DB%8C%D9%85-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86 مدرسه «نیم‌آورد» و پرورش بزرگان]، خبرگزاری ایمنا.</ref> | ||
==وقف== | ==وقف== | ||
تاریخ اصل وقف‌نامه مدرسه نیم‌آورد در سال ۱۱۱۱ق تنظیم شده و [[آقا جمال خوانساری]]، مجری صیغه وقف و ناظر بر آن بوده است<ref>موحد ابطحی، | تاریخ اصل وقف‌نامه مدرسه نیم‌آورد در سال ۱۱۱۱ق تنظیم شده و [[آقا جمال خوانساری]]، مجری صیغه وقف و ناظر بر آن بوده است<ref>موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۰۹.</ref> موقوفات مدرسه، از جانب زینب‌بیگم و همسرش حکیم‌الملک، ابتدا به وکیل خود میرزا رشید اردستانی که از بستگانشان بود، تفویض گردید و پس از مرگ میرزا رشید به فرزندان و نسل او واگذار شده است.<ref>[https://www.imna.ir/news/265826/%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D9%86%DB%8C%D9%85-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86 مدرسه «نیم‌آورد» و پرورش بزرگان]، خبرگزاری ایمنا.</ref> واقف به میرزا رشید دستور داد املاکی را در اصفهان و اردستان خریداری نماید و وقف بر مدرسه و طلاب آن کند.<ref>خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۱۷و۱۱۸.</ref>{{سخ}} | ||
وقف‌نامه مدرسه نیم‌آورد در اداره کل اوقاف اصفهان به شماره بایگانی ۱۰۵ نگهداری می‌شود.<ref>خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۱۰.</ref> | وقف‌نامه مدرسه نیم‌آورد در اداره کل اوقاف اصفهان به شماره بایگانی ۱۰۵ نگهداری می‌شود.<ref>خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۱۰.</ref> | ||
==وضعیت کنونی== | ==وضعیت کنونی== | ||
مدرسه نیم‌آورد، اکنون جزو مدارس فعال [[حوزه علمیه اصفهان]] و محل سکونت [[طلاب]] و تدریس [[دروس حوزوی]] است و مساحت مدرسه به بیش از ۱۰۰۰ مترمربع می‌رسد.<ref>موحد ابطحی، | مدرسه نیم‌آورد، اکنون جزو مدارس فعال [[حوزه علمیه اصفهان]] و محل سکونت [[طلاب]] و تدریس [[دروس حوزوی]] است و مساحت مدرسه به بیش از ۱۰۰۰ مترمربع می‌رسد.<ref>موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۱۹.</ref> این مدرسه قدیمی، چندین بار در زمان‌های مختلف، بازسازی و مرمت شده<ref>موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۱۱.</ref> و از دوره صفوی تا زمان معاصر، محل اقامت و تحصیل عالمان شیعه بوده است.<ref>موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۱۱-۲۱۹.</ref> میرزا ابوالقاسم رشتی، ابوالقاسم رفیعی مهرآبادی، میرزا بدیع درب‌امامی، [[شیخ عبدالکریم گزی]]، [[سید محمدباقر درچه‌ای]]، [[سید حسین طباطبایی بروجردی]] و جلال‌الدین همایی ازجمله این افراد هستند.<ref>[https://www.imna.ir/news/265826/%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D9%86%DB%8C%D9%85-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86 مدرسه «نیم‌آورد» و پرورش بزرگان]، خبرگزاری ایمنا.</ref> <ref>خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۰۷.</ref>{{سخ}} | ||
این مدرسه با شماره ۳۷۸ – ۱۱/ ۹/۳۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.<ref>[https://www.imna.ir/news/265826/%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D9%86%DB%8C%D9%85-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86 مدرسه «نیم‌آورد» و پرورش بزرگان]، خبرگزاری ایمنا.</ref> | این مدرسه با شماره ۳۷۸ – ۱۱/ ۹/۳۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.<ref>[https://www.imna.ir/news/265826/%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D9%86%DB%8C%D9%85-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86 مدرسه «نیم‌آورد» و پرورش بزرگان]، خبرگزاری ایمنا.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
*خوشنودی، عفت، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، وقف میراث جاویدان پاییز ۱۳۹۳، سال بیست و دوم - شماره ۸۷. | *خوشنودی، عفت، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، وقف میراث جاویدان پاییز ۱۳۹۳، سال بیست و دوم - شماره ۸۷. | ||
*مدرسه «نیم‌آورد» و پرورش بزرگان، خبرگزاری ایمنا، تاریخ انتشار: ۱ بهمن ۱۳۹۵ش. | *مدرسه «نیم‌آورد» و پرورش بزرگان، خبرگزاری ایمنا، تاریخ انتشار: ۱ بهمن ۱۳۹۵ش. | ||
*موحد ابطحی، حجت، | *موحد ابطحی، حجت، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، اصفهان، دفتر تبلیغات المهدی(عج)، ۱۴۱۸ق. | ||
*مهدوی، مصلح‌الدین، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶ش. | *مهدوی، مصلح‌الدین، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶ش. | ||
نسخهٔ ۷ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۴۶
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | زینب‌بیگم |
| تأسیس | ۱۱۱۱ق - دوره صفویه |
| کاربری | مدرسه • آموزشی |
| مکان | اصفهان |
| مشخصات | |
| مساحت | بیش از ۱۰۰۰ مترمربع |
| وضعیت | فعال |
مدرسه نیم‌آورد اصفهان از مدارس علمیه به‌جامانده از دوره صفوی است که در بازار اصفهان قرار دارد. این مدرسه در دوره شاه‌سلطان‌حسین (حکومت:۱۱۰۵-۱۱۳۵) بنا گردید، اما تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست. بانی مدرسه، زینب‌بیگم از بانوان نیکوکار آن دوره بوده که پس از اتمام ساخت، مواردی از املاک و مستغلات را وقف بر مدرسه و طلاب کرده است. مدرسه نیم‌آورد در دو طبقه با حجره‌های متعدد ساخته شده و دارای معماری اسلامی-ایرانی است. این مدرسه در فهرست آثار ملی، ثبت شده و اکنون جزو مدارس فعال حوزه علمیه اصفهان به‌شمار می‌رود.
پیشینه تاریخی
مدرسه نیم‌آورد از مدارس قدیمی اصفهان و از دوره صفویه که در بازار بزرگ اصفهان واقع شده و به نام محله آن شهرت یافته است.[۱] تاریخ بنای آن دقیقاً مشخص نیست، اما بنا بر ساخت مدرسه کاسه‌گران در سال ۱۱۰۵ق و تاریخ وقف‌نامه مدرسه، نقل شده که زینب‌بیگم از زنان خیّر و همسر حکیم‌الملک اردستانی، بنیان‌گذار آن بوده و نیم‌آورد را در سال ۱۱۱۱ق[۲] و در زمان حکومت شاه‌سلطان‌حسین برای تحصیل علوم دینی احداث کرد.[۳]
گفته شده آن دو پس از سفر به هند و درمان دختر یکی از پادشاهان آنجا، هدایا و انعام فراوانی دریافت کردند[۴] و پس از بازگشت به اصفهان با آن پول‌ها، مدرسه و مسجد نیم‌آورد را زینب‌بیگم و مدرسه کاسه‌گران را همسرش حکیم‌المُلک ساخت.[۵]
معماری
-مدرسه نیم‌آورد در دو طبقه و دو ایوان در شمال و جنوب آن ساخته شده که برای تدریس و نماز استفاده می‌شود و دارای حجره‌های متعددی برای سکونت طلاب است.[۶] [۷] بر روی کتیبه سردَر مدرسه به‌خط ثلث، سوره اخلاص و آیات ۷۸ و ۷۹ سوره اسرا نقش بسته است. این کتیبه به‌اهتمام سید عبدالعلی عقلایی که نائب التولیه بوده، در دوره پهلوی اول نگاشته شده است.[۸] [۹]
}}
تزئینات
تزئینات مدرسه نیم‌آورد، فراوان بوده و دارای مقرنس‌های گچ‌بری و کاشی‌کاری‌های متعدد است.[۱۰] در داخل مدرسه نیز اشعاری با گچ‌بری و خط نستعلیقِ مشکی نوشته شده که کاتب آنها ابوالفتوح گلستانه است. در وسط حیاط هم حوضی وجود دارد که در چهار طرف آن به شیوه معمول باغ‌های ایرانی، چهار باغچه برای گل‌کاری و درختکاری در نظر گرفته شده است.[۱۱]
وقف
تاریخ اصل وقف‌نامه مدرسه نیم‌آورد در سال ۱۱۱۱ق تنظیم شده و آقا جمال خوانساری، مجری صیغه وقف و ناظر بر آن بوده است[۱۲] موقوفات مدرسه، از جانب زینب‌بیگم و همسرش حکیم‌الملک، ابتدا به وکیل خود میرزا رشید اردستانی که از بستگانشان بود، تفویض گردید و پس از مرگ میرزا رشید به فرزندان و نسل او واگذار شده است.[۱۳] واقف به میرزا رشید دستور داد املاکی را در اصفهان و اردستان خریداری نماید و وقف بر مدرسه و طلاب آن کند.[۱۴]
وقف‌نامه مدرسه نیم‌آورد در اداره کل اوقاف اصفهان به شماره بایگانی ۱۰۵ نگهداری می‌شود.[۱۵]
وضعیت کنونی
مدرسه نیم‌آورد، اکنون جزو مدارس فعال حوزه علمیه اصفهان و محل سکونت طلاب و تدریس دروس حوزوی است و مساحت مدرسه به بیش از ۱۰۰۰ مترمربع می‌رسد.[۱۶] این مدرسه قدیمی، چندین بار در زمان‌های مختلف، بازسازی و مرمت شده[۱۷] و از دوره صفوی تا زمان معاصر، محل اقامت و تحصیل عالمان شیعه بوده است.[۱۸] میرزا ابوالقاسم رشتی، ابوالقاسم رفیعی مهرآبادی، میرزا بدیع درب‌امامی، شیخ عبدالکریم گزی، سید محمدباقر درچه‌ای، سید حسین طباطبایی بروجردی و جلال‌الدین همایی ازجمله این افراد هستند.[۱۹] [۲۰]
این مدرسه با شماره ۳۷۸ – ۱۱/ ۹/۳۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.[۲۱]
پانویس
- ↑ خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۰۸.
- ↑ مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۲۷۲.
- ↑ خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۰۸.
- ↑ خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۰۶و۱۰۷.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۰۹.
- ↑ خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۰۸.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۱۱.
- ↑ مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۲۷۲.
- ↑ خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۱۸.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۱۰.
- ↑ مدرسه «نیم‌آورد» و پرورش بزرگان، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۰۹.
- ↑ مدرسه «نیم‌آورد» و پرورش بزرگان، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۱۷و۱۱۸.
- ↑ خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۱۰.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۱۹.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۱۱.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۱۱-۲۱۹.
- ↑ مدرسه «نیم‌آورد» و پرورش بزرگان، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ خوشنودی، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، ص۱۰۷.
- ↑ مدرسه «نیم‌آورد» و پرورش بزرگان، خبرگزاری ایمنا.
منابع
- خوشنودی، عفت، معرفی زینب‌بیگم و مدرسه و مسجد موقوفه وی، وقف میراث جاویدان پاییز ۱۳۹۳، سال بیست و دوم - شماره ۸۷.
- مدرسه «نیم‌آورد» و پرورش بزرگان، خبرگزاری ایمنا، تاریخ انتشار: ۱ بهمن ۱۳۹۵ش.
- موحد ابطحی، حجت، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علیمه اصفهان در طول تاریخ، اصفهان، دفتر تبلیغات المهدی(عج)، ۱۴۱۸ق.
- مهدوی، مصلح‌الدین، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶ش.