پرش به محتوا

مسجد سهله: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی شیعه
خط ۱۴۴: خط ۱۴۴:
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[رده:بناهای تاریخی شیعه در کوفه]]
[[رده:بناهای تاریخی شیعه در کوفه]]
[[رده:مکان‌های دارای اعمال مخصوص]]

نسخهٔ ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۶:۵۱

مسجد سهله
اطلاعات اوليه
بنيانگذارسهیل
کاربریمسجد
مکانکوفه
نام‌های دیگرمسجد سهیل • مسجد بنی‌ظفر • عبدالقیس
مشخصات
مساحت۱۷۵۰۰ متر مربع
وضعیتفعال
معماری
بازسازی۱۳۷۸ق
وبگاهسایت مسجد سهله


مسجد سَهْله که با نام‌های دیگری از جمله مسجد سهیل، بنی‌ظفر و عبدالقیس هم شناخته می‌شود، از مشهورترین مساجد اسلامی است که در قرن اول هجری توسط قبایل عرب کوفه و در فاصله حدود دو کیلومتری شمال غربی مسجد جامع کوفه ساخته شده است.

این مسجد یکی از کهن‌ترین مساجد منتسب به امام دوازدهم شیعیان است و در آن، مقامی منسوب به امام زمان وجود دارد و بنابر برخی روایات، محل زندگی امام دوازدهم پس از ظهور، همین مکان است. مسجد سهله در فرهنگ شیعه، بعد از مسجد کوفه، پراهمیت‌ترین مسجد شمرده می‌شود. در بخش‌های مختلف صحن مسجد، محراب‌هایی ساخته شده که به نام پیشوایان دینی نامگذاری شده؛ از جمله مقام امام صادق، امام سجاد، ابراهیم، ادریس و خضر.

وجه نامگذاری مسجد سهله

عکسی قدیمی و تاریخی از مسجد سهله

مسجد سهله را قبیله بنی ظفر، طایفه‌ای از انصار، ساخته‌اند. امام علی(ع)، مسجد بنی ظفر را همانند مسجد کوفه دانسته است.[۱] در علت نامگذاری این مسجد، گفته شده که سهیل، نام سازنده آن است، عبدالقیس، نام طایفه‌ای است که این مسجد در منطقه سکونت آنها بنا شده و بنی‌ظفر هم یکی از طایفه‌های قبیله عبدالقیس است.

ابن الفقیه از حضرت علی(ع) روایت می‌کند که فرمودند: در کوفه چهار بقعه مقدس هست که چهار مسجد در آن ساخته شده است. به حضرت عرض شد: آن مساجد کدامند؟ حضرت فرمود: یکی از آنها مسجد ظفر یا همان مسجد سهله است.

موقعیت جغرافیایی

مسجد سهله در شرق نجف، یعنی در شهر کوفه قدیم قرار دارد. این مسجد در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی حرم امام علی(ع) با زاویه ۳۷ درجه، و ۲ کیلومتری شمال غربی مسجد کوفه با زاویه ۵۳ درجه است.

ویژگی‌های ساختمان مسجد

نقشه مسجد سهله

شکل هندسی مسجد سهله، تقریبا مستطیل است، با طول ۱۴۰ متر، عرض ۱۲۵ متر و مساحتی بالغ بر ۱۷۵۰۰ مترمربع. صحن مسجد به ابعاد ۱۲۵ و ۱۴۰ متر با دیواری به طول ۲۲ متر است. در هر یک از اضلاع چهارگانه دیوار، برج‌های نیم‌دایره‌ای ساخته شده است. در میانه ضلع شرقی دیوار، مناره‌ای به ارتفاع ۳۰ متر وجود دارد. درِ اصلی مسجد، در میانه ضلع شرقی و در کنار این مناره است.

مسجد سهله، سه در و یک مناره نسبتا بلند دارد که در ۱۳۷۸ ق تجدید بنا شده است.

جایگاه ویژه مسجد سهله

این مسجد منزلگاه و عبادتگاه بسیاری از پیامبران از جمله حضرت ابراهیم(ع)، ادریس(ع)، خضر(ع)، و جایگاه برخی از امامان شیعه از جمله مقام امام صادق(ع)، امام سجاد(ع) بوده و بر اساس روایت امام صادق(ع)، حضرت مهدی(عج) پس از ظهور در آن ساکن خواهد شد».[۲]

بنابر حدیثی از امام صادق(ع)، مسجد سهیل خانه ابراهیم(ع) و ادریس بوده و صور در آن دمیده می‌شود و از اطراف آن هفتاد هزار نفر بدون حساب به بهشت می‌روند.[۳]

از امام صادق(ع) نقل است که در آن موضع، خانه‌ای است که ادریس در آن خیاطی می‌کرد.[۴] ابراهیم(ع) از آنجا به سوی عمالقه خارج شده است و در آن مکان صخره‌ای است که تصویرهای پیامبران در آن است و از آن مسجد خاکی برداشته شده که خداوند انبیا را با آن خلق کرده است. آنجا مقام حضرت خضر [۵] و جایی است که حضرت موسی با خضر ملاقات کرد[۶] همچنین آمده است که شخص گرفتار و پریشان به آن مسجد نمی‌رود مگر آنکه خداوند برای او گشایشی فراهم آورد.[۷][۸]

از امام باقر(ع) نقل شده است که خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نکرد مگر آنکه در آن مسجد نماز گزارده است، در آنجا عدل الهی آشکار می‌شود و منازل و جایگاه‌های پیامبران، اوصیاء و صالحین است.[۹] از امام سجاد(ع) نقل شده است که هر کس در مسجد سهله دو رکعت نماز به جای آورد، خداوند دو سال بر عمر او می‌افزاید. [۱۰]

مقام‌های مسجد سهله

نقشه مسجد سهله

در بخش‌های مختلف صحن مسجد سهله، مکان‌هایی منسوب به پیامبران و اهل بیت (ع) هست که در اصطلاح، مقام خوانده می‌شوند. این مقام‌ها عبارتند از:

  1. مقام ابراهیم(ع)، در شمال غربی و بین دیوار غربی و شمالی.
  2. مقام یونس(ع)، در جنوب غربی و بین دیوار جنوبی و غربی.
  3. مقام ادریس(ع)، در بین دیوار شرقی و شمالی. آن را مقام عیسی و همچنین «بیت الخضر» هم می‌نامند.
  4. مقام صالح(ع)، در سمت شرقی بین دیوار جنوبی و شرقی. به مقام صالحین، انبیا و مرسلین معروف است.
  5. مقام امام سجاد(ع)، در میانه مسجد، کمی مایل به سمت شرقی.
  6. مقام امام صادق(ع)، درست در وسط مسجد. براساس روایات تاریخی، امام جعفر صادق مدتی در آنجا اقامت کرده و به عبادت و دعا مشغول بوده است.
  7. مقام امام زمان، در قسمت میانی مسجد، کمی مایل به سمت جنوب، در بین مقام‌های امام سجاد و یونس.

انتساب به امام زمان

در مسجد سهله، مقامی به حضرت مهدی(عج) منسوب است که در قسمت میانی مسجد و در بین مقام‌های امام سجاد(ع) و حضرت یونس قرار دارد. برخی روایات، مسجد سهله را محل زندگی امام زمان پس از ظهور معرفی کرده‌اند.[۱۱]

اعمال مسجد سهله

از بعض كتب‏ مزاريه نقل شده: كه چون خواستى وارد مسجد شوى، نزد درگاه بايست و بگو:

سپس آیة الکرسی و سوره فلق و سوره ناس را بخوان‏ و خدا را هفت مرتبه تسبيح و هفت مرتبه حمد و هفت مرتبه تهليل و هفت مرتبه تكبير بگو يعنى هريك از سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الاّ اللّه و اللّه اكبر را هفت مرتبه بگو و بخوان:

سيد ابن طاووس فرموده: چون اراده كردى به مسجد سهله بروى، در شب چهارشنبه بين مغرب و عشا وارد آن مسجد شو. كه فضيلت آن از اوقات ديگر بيشتر است همين كه وارد مسجد شدى نماز مغرب و نافله آن را بجا آور، آنگاه دو ركعت نماز تحيّت مسجد قربة الى اللّه بخوان، چون فارغ شدى دستها را به جانب آسمان بلند كن و بگو:

سپس به سجده برو و خشوع كن،و خدا را به جهت‏ هرچه خواهى بخوان پس از ان دو ركعت نماز در گوشه‏اى كه طرف مغرب و شمال است بخوان، كه آن محل خانه‏ حضرت ابراهيم (ع) است و از آنجا به جنگ «عمالقه» رفت، چون از نماز و تسبیحات حضرت زهرا (س) فارغ شدى چنين بگو:

پس در گوشه‏اى ديگر كه سمت مغرب و قبله است دو ركعت نماز بگذار،و دستها را بردار و بگو: اللَّهُمَّ إِنِّي صَلَّيْتُ هَذِهِ الصَّلاةَ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِكَ وَ طَلَبَ نَائِلِكَ وَ رَجَاءَ رِفْدِكَ وَ جَوَائِزِكَ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْهَا مِنِّي بِأَحْسَنِ قَبُولٍ وَ بَلِّغْنِي بِرَحْمَتِكَ الْمَأْمُولَ وَ افْعَلْ بِي مَا أَنْتَ أَهْلُهُ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.

سپس به سجده برو،و دو طرف صورت خويش را به‏ خاك بگذار، آنگاه به گوشه ‏اى كه بر طرف مشرق است برو و در آنجا دو ركعت نماز بخوان و دستهايت را بگشا و بگو:

سید بن طاووس می گویداز بعض كتب مزاريه[مربوط به زيارت] غير معروفه نقل شده: كه پس از آن مى‏ روى به گوشه‏ ديگر كه در جانب مشرق قرار گرفته و در آنجا دو ركعت نماز مى‏ خوانى و مي‌گويى:

پس از آن دو ركعت نماز در خانه‏ اى كه ميان مسجد است بجا مى‏ آورى و مى ‏گويى:

سپس دو طرف صورت خود را بر خاك بگذار.

اين مكان شريف در اين زمان معروف به مقام امام‏ زين العابدين (ع) است و در كتاب «مزار قديم» نقل كرده: بعد از دو ركعت نماز در اين مقام بخواند دعاى: اللّهمّ‏ انّى اسالك يا من لا تراه العيون را و اين دعا در اعمال دكّه باب امير مؤمنّان (ع) در مسجد كوفه ذكر شد.[۱۲]

نیز نقل شده است که در این مسجد دو ركعت نماز بين شام و خفتن مستحب است. از حضرت صادق (ع) روايت شده: هر غمناكى چنين كند و دعا نمايد، حق تعالى غمش را برطرف كند.

جستارهای وابسته

پانویس

  1. محمدحسین رجبی، کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی، ص ۴۲۷.
  2. ر.ک: کافی، ج ۳، ص ۴۹۵؛ تهذیب الأحکام، ج ۳، ص ۲۵۲؛ وسائل الشیعة، ج ۵، ص ۲۶۷؛ مرآت العقول، ج ۱۵، ص ۴۹۱؛ ارشاد مفید، ج ۲، ص ۳۸۰؛ غیبت شیخ طوسی، ص ۴۷۱؛ کشف الغمّة، ج ۳، ص ۲۵۳؛ مزار شیخ مفید، ص ۲۵؛ المزار الکبیر، ص ۱۳۴؛ ابن قولویه، همان، ۲۹.
  3. یاقوت حموی، معجم البلدان، جلد ۳، ص ۲۹۰ و ۲۹۱.
  4. در گوشه جنوب غربی، سمت قبله، مقام حضرت ادریس است.
  5. در ضلع جنوبی مقام امام زمان(عج) و امام زین العابدین(ع) و مقام خضر قرار دارد.
  6. ر.ک: ابن بابویه، ۱۴۱۴، ج ۱، ص ۲۳۲؛ طوسی، ۱۳۷۶ش، ج ۳، ص ۲۷۷.
  7. یاقوت حموی، معجم البلدان، جلد ۳، ص ۲۹۰ و ۲۹۱.
  8. حسینی الجلالی، مزارات اهل البیت و تاریخهما، ص ۶۲ ـ ۶۳.
  9. حسینی الجلالی، مزارات اهل البیت و تاریخهما، ص ۶۲ ـ ۶۳.
  10. بحار الانوار، ج ۹۷، ص ۴۳۶، ح ۶.
  11. کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۴۹۵؛ مجلسی، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۱۸؛ ابن مشهدی، المزار الکبیر، ص ۱۳۴؛ مفید، الارشاد، ج ۳، ص ۳۸۰.
  12. قمی، شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، اعمال مسجد سهله.

منابع

  • کلینی، محمدبن یعقوب، کافی،‌ دارالکتب الإسلامیة، ۱۳۸۹ق.
  • مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، به کوشش مؤسسه آل البیت، دوم، بیروت،‌ دارالمفید، ۱۴۱۳ق.
  • دکتر اصغر قائدان، عتبات عالیات عراق.

پیوند به بیرون

نگارخانه تصاویر