عباس واعظ طبسی

عباس واعظ طبسی

شناسنامه
زادروز	۱۳۱۴ش
شهر تولد	مشهد
تاریخ درگذشت	۱۴ اسفند ۱۳۹۴ش
آرامگاه	حرم امام رضا(ع)
اطلاعات سیاسی
مناصب	تولیت آستان قدس رضوی؛ عضو مجلس خبرگان رهبری؛ نماینده ولی فقیه در استان خراسان؛ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام؛ مدیر حوزه علمیه مشهد
اطلاعات علمی و مذهبی
اساتید	محمد تقی ادیب نیشابوری‌؛ احمد مدرس یزدی‌؛ مجتبی قزوینی؛ هاشم قزوینی‌؛ سید محمد هادی میلانی؛ سید حسین فقیه سبزواری؛ بروجردی
وبگاه رسمی	پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله واعظ طبسی

عباس واعظ طبسی (۱۳۱۴ - ۱۳۹۴ش)، روحانی شیعه و مُتولّی آستان قدس رضوی. او از اعضای مجلس خبرگان رهبری و نیز نماینده ولی فقیه در استان خراسان بود.

وی پیش از انقلاب اسلامی ایران به سبب سخنرانی علیه حکومت پهلوی مدتی از سخنرانی منع و زندانی بود و پس از انقلاب، سمت‌هایی مانند عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام و مدیریت حوزه علمیه مشهد را بر عهده داشت. در دوران او تشکیلات آستان قدس رضوی توسعه زیادی پیدا کرد. تغییر ضریح امام رضا (ع)، ساخت چند رواق جدید و صحن جامع رضوی محصول دوره مدیریت اوست. او مدتی عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت بود.

زندگی‌نامه

عباس واعظ طبسی در سال ۱۳۱۴ ش در مشهد به دنیا آمد. پدرش غلامرضا واعظ طبسی (درگذشته ۱۳۱۵ش)، از مبلغان و واعظان دینی بود. طبسی قبل از انقلاب به واسطه سخنرانی‌ها علیه حکومت پهلوی، مدتی ممنوع‌المنبر بود و در دوره‌ای نیز زندانی شد.

اقامه نماز بر پیکر واعظ طبسی توسط آیت‌الله خامنه‌ای

درگذشت

عباس واعظ طبسی در ۱۴ اسفند سال ۱۳۹۴ش (۲۴ جمادی‌الاول ۱۴۳۷ق) در بیمارستان امام رضا(ع) در مشهد درگذشت. سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، بر پیکر وی نماز خواند و در حرم امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.

استادان

طبسی در سن ۱۶ سالگی به حوزه علمیه مشهد وارد شد و دروس مقدماتی حوزوی را در آن‌جا گذراند. او مدتی نیز در قم مشغول تحصیل علوم دینی بود. پس از بازگشت به مشهد عمده وقت خود را صرف تدریس در حوزه علمیه و نیز فعالیت‌های سیاسی علیه حکومت پهلوی کرد.

برخی اساتید وی از این قرارند:

• محمدتقی ادیب نیشابوری‌
• میرزا احمد مدرس یزدی‌
• مجتبی قزوینی
• هاشم قزوینی‌
• سید محمدهادی میلانی
• سید حسین فقیه سبزواری
• سید حسین بروجردی: بروجردی وی را طلبه‌ای خوش‌فکر و به عنوان زبان حوزه‌های علمیه دانسته و با تقدیر و تفقد، از او نام می‌بُرد.

تولیت آستان قدس رضوی

در سال ۱۳۵۷ش، امام خمینی نخست سرپرستی آستان قدس رضوی را به عباس واعظ طبسی واگذار کرد و پس از دو سال در سال ۱۳۵۹ش، او را به عنوان تولیت منصوب کرد. در جمهوری اسلامی از واعظ طبسی به‌عنوان نمونه موفق مدیریت اسلامی نام می‌برند که تشکیلات تحت سرپرستی خود در خراسان را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای اقتصادی و اجرایی کشور ارتقا داد و به قطب مهم اقتصادی و کارآفرینی در کشور تبدیل کرد. فعالیت‌های واعظ طبسی در دوران تولیت آستان قدس رضوی عبارت‌اند از:

• گسترش حرم امام رضا(ع) از جمله ساخت صحن جامع رضوی و ساخت رواق امام خمینی
• تعویض ضریح امام رضا(ع) در سال ۱۳۷۹ شمسی
• بازسازی و توسعه مرقد سید حسن مدرس در کاشمر.

فعالیت‌ها

واعظ طبسی در کنار شهید بهشتی و شهید کامیاب

پیش از انقلاب اسلامی ایران به سبب سخنرانی علیه حکومت پهلوی مدتی از سخنرانی منع و زندانی بود و پس از انقلاب، سمت‌هایی مانند عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام و مدیریت حوزه علمیه مشهد را بر عهده داشت.

پیش از انقلاب اسلامی

عباس واعظ طبسی از ۲۱ سالگی تحت تأثیر پدر به مسیر مبارزه سیاسی با پهلوی افتاد و سال ۱۳۳۹ش در ۲۵ سالگی نخستین چالش با سازمان تازه‌تأسیس ساواک را تجربه کرد. نخستین همراه وی در این فعالیت‌ سیاسی، سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد بود و بعد‌ها سید علی خامنه‌ای و محمدرضا محامی نیز به این دو پیوستند و چهار چهره اصلی فعالیت‌های سیاسی روحانیون مشهد شدند. واعظ طبسی در بیست و ششمین سالگرد واقعه گوهرشاد (۱۳۴۰ش)، سخنرانی تندی درباره عدل زمامداران در سرای محمدیه مشهد ایراد کرد که منجر به هفت ماه ممنوعیت منبر او شد.

واعظ طبسی در کنار آیت الله خامنه‌ای و هاشمی نژاد

به گفته واعظ طبسی، وی پس از آشنایی با امام خمینی، در مسجد ملاهاشم مشهد برای نخستین‌بار از امام خمینی به‌عنوان مرجع اعلم نام می‌برد و تحت پیگرد ساواک قرار می‌گیرد و دستگیر می‌شود. در سال‌های ۴۱ و ۴۲ش با اوج‌گیری حرکت اعتراضی امام خمینی و دیگر روحانیان، واعظ طبسی نیز چندین بار در مشهد و قم دستگیر و روانه زندان می‌شود. وی همچنین بار‌ها در جلسات درس خود در مسجد ملاهاشم مشهد به انتقاد از حکومت می‌پرداخت. واعظ طبسی در دهه‌های چهل و پنجاه به‌عنوان سخنوری معترض شناخته می‌شد.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی

جایگاه واعظ طبسی در مشهد سبب شد در سال ۱۳۵۶ش از سوی سید مرتضی پسندیده، برادر امام خمینی، در کنار سید علی خامنه‌ای و محامی به‌عنوان مسئول تقسیم شهریه امام خمینی در میان طلاب مشهد تعیین شود. با همین زمینه حوزوی و سیاسی بود که وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی امام خمینی به عنوان متولی آستان قدس رضوی منصوب شد. دیگر مناصب او عبارت است از:

• نمایندگی ولی فقیه در استان خراسان
• عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام: واعظ طبسی از اعضای حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام از دوره سوم (۱۳۷۵ش تا زمان درگذشت در سال ۱۳۹۴ش) به مدت چهار دوره بود.
• نماینده خراسان در مجلس خبرگان رهبری (از سال ۶۱ تا درگذشت): واعظ طبسی در دوره‌های اول، دوم، سوم و چهارم منتخب مردم استان خراسان برای مجلس خبرگان رهبری بود. اما برای دوره پنجم که انتخابات آن یک هفته قبل از وفاتش برگزار شد، کاندیدا نگردید. وی علت خود را از کاندیدا نشدن، حضور علما و دانشمندان جوان در این عرصه عنوان نمود.
• عضویت در شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت.
• ریاست حوزه علمیه خراسان به طور عام و حوزه علمیه مشهد، از سوی امام خمینی.
• تشکیل شورای عالی حوزه علمیه خراسان که ریاست آن نیز بر عهده واعظ طبسی بود.

منابع

• فهرست نمایندگان مجلس دوم خبرگان رهبری، سایت مجلس خبرگان رهبری.
• صحیفه امام، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۹ش.
• آیت‌الله واعظ طبسی درگذشت، خبرگزاری ابنا، تاریخ انتشار: ۱۴ اسفند ۱۳۹۴ش.
• آیت‌الله واعظ طبسی درگذشت، سایت تابناک، تاریخ انتشار: ۱۴ اسفند ۱۳۹۴ش.
• پیام درگذشت آیت‌الله واعظ طبسی، سایت دفتر آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ انتشار: ۱۳۹۴/۱۲/۱۴.
• زندگینامه آیت الله طبسی، سایت شخصیت‌نگار.
• زندگی‌نامه آیت‌الله طبسی، پایگاه اطلاع‌رسانی آستان قدس رضوی.
• گزارشی از شورای برنامه‌ریزی مدیریت حوزه علمیه خراسان، اندیشه حوزه، سال ۱،ش ۲ (پاییز ۱۳۷۴ش).
• مروری بر زندگی آیت الله واعظ طبسی، پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران،‌ تاریخ درج مطلب: ۸ دی ۱۴۰۰، تاریخ بازدید: ۷ تیر ۱۴۰۲.