سید علی یثربی کاشانی

سید علی یثربی کاشانی

اطلاعات فردی
لقب	میر سید علی یثربی
نسب	علی بن حسین(ع)
تاریخ تولد	۱۳۱۱ق
زادگاه	کاشان
تاریخ وفات	۱۳۷۹ق مطابق ۱۳۳۸ش
محل دفن	زیارتگاه حبیب بن موسی
شهر وفات	کاشان
اطلاعات علمی
شاگردان	امام خمینی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، سید محمد محقق داماد، میرزا هاشم آملی
محل تحصیل	نجف، قم، کاشان
تألیفات	رساله سفینة النجاة، حاشیه بر عروةالوثقی

سید علی یثربی کاشانی (۱۳۱۱-۱۳۷۹ق) زاده شهر کربلا، فقیه، اصولی، مجتهد و مدرس علوم حوزوی در کاشان. او از شاگردان آقاضیاء عراقی بود و فقیهانی چون امام خمینی و سید محمد محقق داماد از شاگردان او بودند. یثربی پس از فراگیری دروس سطح و خارج در حوزه علمیه نجف به کاشان مراجعت کرد و سپس به‌دعوت عبدالکریم حائری یزدی مدتی را در قم ماند و به تحصیل و تدریس مشغول شد. پس از فوت پدرش به کاشان بازگشت و تا آخر عمر به تدریس علوم حوزوی، اقامه نماز جماعت و رفع نیازهای مردم آن منطقه مشغول بود.

او را فقیهی محقق، مجتهدی اصولی، مدرسی مدقّق، ادیبی متبحّر و عالمی پرهیزکار خوانده‌اند. پدر وی سید محمدرضا پشت‌مشهدی (یثربی) از عالمان قرن ۱۴ق و برادرش سید مهدی یثربی کاشانی اولین امام جمعه پس از انقلاب اسلامی ایران در کاشان بوده است.

سید علی یثربی در ۵ رجب ۱۳۷۹ق (۱۳۳۸ش) درگذشت و در بارگاه امام‌زاده زیارتگاه حبیب بن موسی کاشان دفن شد.

معرفی

سید علی یثربی کاشانی معروف به آقامیر سید علی یثربی، نخستین فرزند سید محمدرضا پشت‌مشهدی، (از عالمان قرن ۱۴ق) است. برادر وی سید مهدی یثربی اولین امام جمعه کاشان در دوران جمهوری اسلامی بوده است. طبق گزارش نویسنده تاریخ کاشان، خاندان یثربی از جمله سادات معروف در خطّه کاشان هستند که سابقه دیرینه‌ای در علم،‌ تقوا و ادب دارند. به‌گفته وی، فقیهان بزرگی چون سید ماجد بحرانی و سید اسماعیل از دودمان وی هستند که از طریق آنها نسَب این خاندان به امام سجاد(ع) منتهی می‌شود. سید علی یثربی در زیارتگاه حبیب بن موسی(ع) مدفون است.

زندگی‌نامه

سید علی یثربی کاشانی سال ۱۳۱۱ق در کربلا به‌دنیا آمد. بنابر سنّت اسلامی، میرزای شیرازی، صاحب فتوای تحریم تنباکو، در گوش وی اذان و اقامه گفت. در ۵ سالگی همراه پدرش از کربلا عازم کاشان شد، و پس از فراگیری خواندن و نوشتن، مقدمات دروس دینی و حوزوی را نزد پدر و برخی از اساتید کاشان شروع و تا پایان سطح ادامه داد.

هجرت به نجف

پس از گذراندن دروس سطح و مقدمات، در سال ۱۳۳۱ق، به سفارش پدر برای شرکت در تحصیلات عالی حوزوی راهی حوزه علمیه نجف شد و مدت ۷ سال در آنجا اقامت داشت. وی در این مدت در دروس خارج اساتیدی چون: سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، فتح‌الله غروی اصفهانی، میرزای نائینی و آقا ضیاء عراقی شرکت کرد و در زمرهٔ بهترین شاگردان آن‌ها قرار گرفت. برخی او را از مبرّزترین شاگردان آقا ضیاء الدین عراقی برشمرده‌اند.

بازگشت به کاشان و حضور در قم

یثربی پس از اقامت در نجف، به سفارش پدرش به کاشان بازگشت و به تدریس و اقامه نماز جماعت و اداره شئون مذهبی مشغول شد. در این سال‌ها که او سی سال داشت با یکی از نوادگان ملا احمد نراقی ازدواج کرد و صاحب سه فرزند دختر شد.

در نوروز ۱۳۴۰ق همزمان با تأسیس حوزه علمیه قم به‌همراه پدرش راهی قم شد و با عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم دیدار کرد. در این دیدار وی پیشنهادِ حائری یزدی برای اقامت در قم را پذیرفت و به تدریس و تربیت طلّاب در حوزه علمیه قم مشغول شد. وی در سال‌های اقامت خود در قم، علاوه بر فراگیری دروس فلسفه، به تدریس سطوح عالی حوزوی و خارج اصول پرداخت.

مجتهدان شناخته‌شده‌ای چون سید محمد محقق داماد، امام خمینی، میرزا هاشم آملی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، میرزا خلیل کمره‌ای، سید ابوالقاسم فقیه ارسنجانی، سید اسماعیل بهاری، سید حسن مدرسی یزدی از شاگردان او بودنده‌اند.

یثربی در زمان سید حسین بروجردی نیز به دعوت او چند ماهی در قم ماند. اما با فوت استادش سید ابوالحسن اصفهانی (درگذشته ۱۳۶۵ق) به قصد زیارت به عراق سفر کرد و پس از آن به کاشان بازگشت و به‌رغم اصرار بروجردی و دیگران برای بازگشت به قم و تربیت طلاب،‌ وی تا آخر عمر خویش در کاشان ماند. آقا ضیاء عراقی از عالمان شیعه، در هنگام بازگشت سید علی یثربی به ایران، او را دارای موقعیت خاص در نزد خود دانشت که رفتنش موجب حسرت برای او خواهد شد.

وفات

سید علی یثربی، در سحرگاه پنجم رجب ۱۳۷۹ق (برابر با سیزدهم دی ماه ۱۳۳۸ش) در سن ۶۸ سالگی بر اثر عارضه قلبی فوت کرد و در مرقد امامزاده زیارتگاه حبیب بن موسی در کنار پدر و دیگر اجدادش دفن شد.

نظرات و تألیفات

سید علی یثربی معتقد بود که بعد از شیخ انصاری، کسی مطلب جدیدی ارائه نکرده و آنچه گفته یا نوشته می‌شود، تماما حول اقوال و احتمالاتی است که شیخ آن را بیان داشته است و فقهای پس از او تنها آن احتمالات را تقویت یا تضعیف می‌کنند. ازاین‌رو از وی تألیفات چندانی به جای نمانده و مهمترین آثارش از این قرار است:

• رساله سفینة النجاة (قسمت مهمی از مسائل شرعی)
• حاشیه بر عروة الوثقی
• جزواتی در اصول

فعالیت‌های اجتماعی

سید علی یثربی در سال ۱۳۴۷ق هنگامی که پدرش از دنیا رفت، به کاشان بازگشت و به اقامه جماعت، تدریس، تربیت طلاّب و امور دینی مردم به‌جای پدر پرداخت. او در زمان حیات عبدالکریم حائری، ماهانه به دیدار ایشان در قم می‌رفت و در مسائل مهم، با وی مشورت و گفتگو می‌کرد.

نویسندگان گلشن ابرار او را عالمی آگاه به زمان دانسته‌اند به‌گونه‌ای که نسبت به حیله‌گری غربی‌ها برای ایجاد فتنه در میان مسلمانان و حذف تدریجی اسلام توسط استعمارگران، مخصوصا انگلیس، حساس و آگاه بوده و پیوسته خطر آن‌را به دیگران گوشزد می‌کرد. این جمله وی که «اگر دو خروس در محله به هم بپرند، زیر سر انگلیس است»، در بین مردم و مریدان ایشان، مشهور بوده است. همچنین او را از مخالفان حکومت پهلوی دانسته‌اند. یثربی به طرفداران محمدرضا شاه گفته بود: «محمدرضا از پدرش بدتر است؛ زیرا پدرش بی‌سواد بود و این در اروپا درس خوانده است.».

ویژگی‌های اخلاقی

سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی:

لسان حقیر، الکن است از جلالت ایشان و تقوا و دیانتش؛ به قدری این مرد، محکم بود در دیانت، و به قدری باتقوا و پرهیزگار و وارسته و بی آلایش، که اصلا و ابدا به خود نمی‌گرفت که من کسی هستم. رفتارش مثل یک طلبه عادی بود.

نجوم امت، «زندگانی مرحوم حاج آقا میر سید علی یثربی کاشانی»، مجله نور علم، شماره ۱۹، ص۹۱.

طبق آنچه در کتاب گلشن ابرار از زندگی‌نامه وی آمده است، سید علی یثربی زندگی ساده و بدور از تجمل داشته و عالمی بسیار متواضع بوده است. به‌گونه‌ای که بیشتر اوقات، مردم به خاطر سادگی در لباس و رفتارش، او را با خادم منزلش اشتباه می‌گرفتند. وی از نظر مال و ثروت، از خودش چیزی نداشت و آنچه از وجوهات شرعیه به دستش می‌رسید، بین فقرا تقسیم می‌کرد. گلشن ابرار در این‌باره حکایت می‌کند:‌ «یک‌بار چند نفری از اهالی کاشان خواستند ایشان را به حج ببرند، اما قبول نکرد؛ و فرمود: با این پولی که می خواهید خرج من کنید، بروید به اهالی فقیر منطقه کمک کنید.». افق حوزه در مورد شخصیت ایشان می‌نویسد: در حالی‌که وی از مراجع تقلید زمان خود محسوب می‌شد، مردم را به مرجع عام شیعه سید حسین بروجردی ارجاع می‌داد. وی در این باره می‌گفت: «تمام علما و مراجع، باید با آقای بروجردی موافق باشند و تا زنده است، نیازی به نوشتن رساله دیگری نیست، چون عَلَم به دست آقای بروجردی است، عشق و علاقه شدید به اهل‌بیت(ع) مخصوصا امام حسین(ع) را از دیگر ویژگی‌های او برشمرده‌اند؛ یثربی علت موفقیت خود، در تحصیلات علمی، توسل به اهل بیت(ع) دانسته‌است. ایشان همه ساله روزهای تاسوعا و عاشورا در زیارتگاه حبیب بن موسی منبر رفته و پس از وعظ و نصیحت، به مقتل خوانی و بیان مصیبت‌های اهل بیت(ع) می‌پرداخت.