مغیرة بن حارث بن عبدالمطلب

مغیرة بن حارث بن عبدالمطلب
مشخصات فردی
نام کامل	مغیرة بن حارث بن عبدالمطلب
کنیه	اَبوسُفْیان
خویشاوندان	پسر عموی پیامبر (ص)
درگذشت	۱۵ یا ۲۰ق
مدفن	بقیع
مشخصات دینی
زمان اسلام آوردن	اندکی پیش از فتح مکه
حضور در جنگ‌ها	غزوه حنین
دیگر فعالیت‌ها	هم‌داستانی با عبدالله بن زبعری و عمرو بن عاص در دشمنی با پیامبر (ص) از ابتدای بعثت تا فتح مکه

مُغِیرَة بن حارث بن عبدالمطلب (د ۱۵ق یا ۲۰ق/ ۶۳۶ یا ۶۴۱ م) پسرعمو و صحابی پیامبر اکرم(ص) و از شعرای صدر اسلام است. وی پس از بعثت پیامبر اکرم(ص)، از دشمنان سرسخت پیامبر(ص) شد و در جنگ با پیامبر(ص)، با مشرکان همکاری می‌کرد، اما اندکی پیش از فتح مکه، اسلام آورد.

زیست نامه

نسب و ولادت

مادرش به قولی _چنانکه از هجویه حسان بن ثابت^[۱] برمی‌آید_ کنیزی به نام سُمَیه بود.^[۲] و به روایت دیگر، از زنان قریش بود و غَزیّه نام داشت.^[۳] او در شب ولادت پیامبر(ص) به دنیا آمد و گفته‌اند که به پیامبر(ص) شباهت داشت.^[۴] او برادر رضاعی پیامبر(ص) نیز بود و در کودکی با ایشان انس و الفت داشت.

اختلاف در نام

کنیه وی ابوسفیان اما در نام او اختلاف است. غالب مورخان، همچون ابن هشام^[۵] و ابن سعد^[۶]او را مغیره نامیده‌اند. اما برخی دیگر^[۷] مغیره را، نام برادر او دانسته‌اند.

وفات

مغیره، به قولی در اوایل خلافت عمر در ۱۵ق^[۸] و به روایات دیگر، در ۲۰ق درگذشت و در بقیع دفن شد.^[۹]

بعثت پیامبر (ص)

همکاری با مشرکان

مغیره، پس از بعثت رسول اکرم(ص)، در شمار دشمنان سرسخت پیامبر(ص) درآمد.^[۱۰] و در جنگ با پیامبر(ص)، با مشرکان همکاری می‌کرد.^[۱۱] او به هم داستانی با عبدالله بن زبعری و عمرو بن عاص، پیامبر(ص) را هجو می‌گفت و حسّان بن ثابت نیز هجویه‌های او را پاسخ می‌داد.^[۱۲] ابوسفیان مغیره، از شکست مشرکان و پیروزی مسلمانان در جنگ بدر، گزارشی بلیغ خطاب به ابولهب تهیه کرد.^[۱۳]

تشرف به اسلام

مغیره، اندکی قبل از فتح مکه، همراه خانواده خود، در ابواء به خدمت پیامبر(ص) شتافت. نخست به او اعتنایی نشد، اما پس از آن اسلام آورد و علی(ع) به فرمان پیامبر(ص) ندا داد، که خدا و رسول او از ابوسفیان درگذشتند، شما نیز از او راضی شوید.^[۱۴]ابوسفیان مغیره نیز در اعتذار از گذشته خود و در ستایش پیامبر، شعری سرود.^[۱۵]

در رکاب پیامبر (ص)

او در غزوه حنین حضور داشت و از معدود کسانی بود که در کنار پیامبر(ص) پایداری کرد.^[۱۶] و در پایانِ جنگ از کسانی بود که سهم بیشتری از غنایم یافت.^[۱۷]

روایت و مراثی

ذهبی از طریق او یک حدیث نقل کرده است.^[۱۸] ضمناً ابوسفیان مغیره، پس از اسلام آوردن و مورد بخشش پیامبر(ص) قرار گرفتن، در اعتذار از گذشته خود و در ستایش پیامبر، شعری سرود.^[۱۹] وی پس از رحلت پیامبر(ص) نیز قصیده‌ای در رثای او سرود.^[۲۰]

پانویس

↑ حسان بن ثابت، دیوان، ج۱،ص۳۹۸.
↑ مرزبانی، معجم الشعراء، ۲۷۱.
↑ ابن سعد،الطبقات الکبری، ج۴، ص۴۹ ؛ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب،ج۴، ص۱۶۷۳.
↑ ابن حبیب، المحبر، ص۴۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۵۳۹.
↑ ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۳۰۱.
↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۴۹.
↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۴، ص۱۶۷۳؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۴،ص۴۶۰.
↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۴،ص۱۶۷۷.
↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴،ص۵۳؛ طبری، تاریخ، ج۱۱، ص۵۰۴؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۴، ص۱۶۷۷.
↑ واقدی، المغازی، ج۲، ص۸۰۶.
↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۵۰.
↑ واقدی، المغازی، ج۲، صص۸۰۷_۸۰۶؛ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۴، صص۱۳۸ـ۱۳۷.
↑ ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۳۰۱.
↑ واقدی، المغازی، ج۲، صص۸۰۷-۸۱۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۵۲.
↑ ابن هشام، السیرة النبویة،ج۴، صص۴۳-۴۴ ؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۵۱.
↑ واقدی، المغازی، ج۳،ص۸۹۸-۹۰۲ ؛ بسوی، المعرفة و التاریخ،ج۱،ص۳۲۷.
↑ واقدی، المغازی، ج۲، ص۶۹۴؛ ابن حبیب، المحبر، ص۴۷۳.
↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۲۰۳.
↑ ابن هشام، السیرة النبویة،ج۴،ص۴۳-۴۴ ؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۵۱.
↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب،ج۴، صص۱۶۷۵-۱۶۷۶.

منابع

ابن اثیر، علی بن محمد، اسدالغابه، قاهره، ۱۲۸۰ ق.
ابن حبیب، محمد، المحبر، به کوشش ایلزه لیشتن اشتتر، حیدر آباددکن، ۱۳۶۱ق/ ۱۹۴۲م.
ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر.
ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق/ ۱۹۶۰م.
ابن هشام، السیرة النبویة، به کوشش مصطفی سقاء و دیگران، قاهره، ۱۳۵۵ق/ ۱۹۳۶ م.
ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، قاهره، دارالکتب المصریه.
بسوی، یعقوب بن سفیان، المعرفة و التاریخ، به کوشش اکرم ضیاء عمری، بغداد، ۱۹۷۵ م.
بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
حسان بن ثابت، دیوان، به کوشش ولید عرفات، لندن، ۱۹۷۱ م.
ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و حسین اسد، بیروت، ۱۴۰۵ ق/۱۹۸۵ م.
طبری، تاریخ.
مرزبانی، محمد بن عمران، معجم الشعراء، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۳۷۹ق/ ۱۹۶۰ م.
واقدی، محمد بن عمر، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.

پیوند به بیرون

منبع مقاله:دائرة المعارف بزرگ اسلامی

[1] حسان بن ثابت، دیوان، ج۱،ص۳۹۸.

[2] مرزبانی، معجم الشعراء، ۲۷۱.

[3] ابن سعد،الطبقات الکبری، ج۴، ص۴۹ ؛ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب،ج۴، ص۱۶۷۳.

[4] ابن حبیب، المحبر، ص۴۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۵۳۹.

[5] ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۳۰۱.

[6] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۴۹.

[7] ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۴، ص۱۶۷۳؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۴،ص۴۶۰.

[8] ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۴،ص۱۶۷۷.

[9] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴،ص۵۳؛ طبری، تاریخ، ج۱۱، ص۵۰۴؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۴، ص۱۶۷۷.

[10] واقدی، المغازی، ج۲، ص۸۰۶.

[11] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۵۰.

[12] واقدی، المغازی، ج۲، صص۸۰۷_۸۰۶؛ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۴، صص۱۳۸ـ۱۳۷.

[13] ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۳۰۱.

[14] واقدی، المغازی، ج۲، صص۸۰۷-۸۱۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۵۲.

[15] ابن هشام، السیرة النبویة،ج۴، صص۴۳-۴۴ ؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۵۱.

[16] واقدی، المغازی، ج۳،ص۸۹۸-۹۰۲ ؛ بسوی، المعرفة و التاریخ،ج۱،ص۳۲۷.

[17] واقدی، المغازی، ج۲، ص۶۹۴؛ ابن حبیب، المحبر، ص۴۷۳.

[18] ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۲۰۳.

[19] ابن هشام، السیرة النبویة،ج۴،ص۴۳-۴۴ ؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۵۱.

[20] ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب،ج۴، صص۱۶۷۵-۱۶۷۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]