خصائص الوحی المبین (کتاب)

خصائص الوحی المبین فی مناقب أمیرالمؤمنین(ع)

اطلاعات کتاب
نویسنده	ابن‌بطریق (۵۲۳-۶۰۰ق)
موضوع	فضایل امام علی(ع)
زبان	عربی
تعداد جلد	۱
اطلاعات نشر
ناشر	دارالقرآن الکریم
تاریخ نشر	۱۴۱۷ق

خَصائِصُ الوَحیِ المُبین کتابی است به زبان عربی، با استناد به منابع مورداعتماد اهل‌سنت، که در آن، آیات مرتبط با فضایل امام علی(ع) گردآوری شده است. گفته شده که نگارش این کتاب زمینه‌ساز نوشته شدن کتاب‌هایی در موضوع بیان فضایل علی بن ابیطالب بوده است.

ابن‌بطریق (۵۲۳-۶۰۰ق)، عالم شیعه، این کتاب را در ۲۵ فصل نوشته و در ابتدای هر فصل، یک یا چند آیه ذکر کرده و سپس احادیثی در فضیلت امام علی(ع) نقل نموده که به آن آیه یا آیات اشاره دارند. خصائص الوحی المبین، با تحقیق محمدباقر محمودی، در یک جلد توسط وزارت فرهنگ و ارشاد در سال ۱۳۶۴ش به چاپ رسید. نسخه‌ای از کتاب نیز با مقدمه جعفر سبحانی انتشار یافته است.

جایگاه و اهمیت کتاب

کتاب خَصائِصُ الوَحیِ المُبین فی مَناقِبِ امیرِالمُؤمنین(ع) از کتاب‌های مشهور ابن‌بطریق (۵۲۳-۶۰۰ق)، محدث، فقیه، ادیب و متکلم شیعه است که با استفاده از منابع مورد اعتماد اهل‌سنت در خصوص مناقب امام علی(ع) گردآوری شده است. نگارش این کتاب زمینه‌ساز تألیف کتاب‌های دیگری در موضوع فضایل اهل‌بیت(ع) با استفاده از منابع اهل‌سنت شد.

نویسنده، پیش از این کتاب، دو کتاب عمدة عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار و المستدرک المختار فی مناقب وصی المختار را درباره فضایل امام علی(ع) نوشته بود.

منابع اهل‌سنت که نویسنده از آنها استفاده کرده، عبارت‌اند از: مناقب احمد بن حنبل، صحیح بخاری، صحیح مسلم، الجمع بین الصحیحین، جمع بین الصحاح الستة، تفسیر ثعلبی (کشف والبیان)، الفردوس، مناقب ابن‌مغازلی و حلیة‌الاولیاء. نویسنده اشعاری از خود را نیز در کتاب آورده است.

ساختار و محتوا

خصائص الوحی المبین شامل یک مقدمه، ۲۵ فصل و حدود دویست روایت است. مؤلف در ابتدای کتاب، اسناد و طُرُق خود در نقل روایات را ذکر می‌کند و همچنین زنجیره سند هر روایت را پیش از نقل متن آن می‌آورد.

ابن‌بطریق تنها به نقل روایات بسنده نکرده و در پایان هر فصل به توضیح و تفسیر آیات پرداخته است. برای نمونه، در فصل اول کتاب، احادیثی گرد آمده که به آیه ولایت اختصاص دارد. این فصل ۲۰ حدیث را در خود گنجانده که بیشتر آنها از پیامبر اسلام(ص) است. ابیاتی از حسان بن ثابت و دیگران در فضایل امام علی(ع) نیز نقل شده است. نویسنده پس از نقل احادیث، به تفسیر آیه پرداخته و فصل را با اشعاری در مدح امام علی(ع) به پایان برده است.

چاپ و ترجمه

کتاب خصائص الوحی المبین، در سال ۱۳۱۱ق، همراه کتاب «نورالهدایة» در تهران چاپ سنگی شد. همچنین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران، در سال ۱۳۶۴ش، این کتاب را با تحقیق محمدباقر محمودی در یک جلد به چاپ رساند. نسخه‌ای از کتاب نیز با مقدمه جعفر سبحانی و تحقیق مالک محمودی، در نشر دارالقرآن الکریم چاپ شده است.

سیف‌الله حبیبی، کتاب خصائص الوحی المبین را براساس تحقیق محمدباقر محمودی ترجمه و با نام ترجمه خصائص الوحی المبین فی مناقب امیرالمؤمنین(ع) در انتشارات اسوه به چاپ رساند.