خصائص الوحی المبین (کتاب)

خصائص الوحی المبین فی مناقب أمیرالمؤمنین(ع)

اطلاعات کتاب
نویسنده	ابن بطریق (۵۲۳ ـ ۶۰۰ق)
موضوع	فضایل امام علی(ع)
زبان	عربی
به تصحیح	مالک محمودی
تعداد جلد	۱
اطلاعات نشر
ناشر	دارالقرآن الکریم
تاریخ نشر	۱۴۱۷ق

خَصائصُ الوَحیِ المُبین کتابی به زبان عربی که با استناد به منابع مورد اعتماد اهل سنت، آیات مربوط به فضائل امام علی(ع) را گردآوری کرده است. ابن بطریق (۵۲۳ ۶۰۰ق)، عالم شیعی این کتاب را در ۲۵ فصل نوشته است. در این کتاب در ابتدای هر فصل، یک یا چند آیه ذکر و سپس احادیثی در فضیلت امام علی(ع) نقل شده که به آن آیه یا آیات اشاره دارند. این کتاب با تحقیق محمدباقر محمودی در یک جلد توسط وزارت فرهنگ و ارشاد در سال ۱۳۶۴ش به چاپ رسید.

جایگاه و اهمیت کتاب

کتاب خصائص الوحی المبین فی مناقب امیرالمؤمنین(ع) از کتاب‌های مشهور ابن بطریق، محدث، فقیه، ادیب و متکلم شیعی است که با استفاده از منابع مورد اعتماد اهل‌سنت در موضوع مناقب امام علی(ع) گردآوری شده است. نگارش این کتاب زمینه‌ساز تألیف کتاب‌های دیگر در موضوع فضایل اهل بیت(ع) با استفاده از منابع اهل سنت شد و دانشمندان دیگری نیز در این زمینه آثاری به نگارش درآوردند.

مؤلف پیش از خصائص الوحی المبین، دو کتاب عمدة عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار و المستدرک المختار فی مناقب وصی المختار را درباره فضایل امام علی(ع) نگاشته است.

منابعی که نویسنده از آنها استفاده کرده عبارتند از: مناقب ابو عبد الرحمن عبد الله بن احمد بن حنبل، صحیح بخاری، صحیح مسلم، الجمع بین الصحیحین، جمع بین الصحاح الستة، تفسیر ثعلبی (کشف و البیان)، الفردوس، مناقب ابن مغازلی و حلیة الاولیاء. در ضمن نویسنده اشعاری از خود نیز در کتاب آورده است.

ساختار و محتوا

خصائص الوحی المبین شامل یک مقدمه، ۲۵ فصل و حدود دویست روایت است. مؤلف در ابتدای کتاب، اسناد و طرق خود در نقل روایات را ذکر می‌کند. همچنین در ابتدای روایات، مقید به ذکر زنجیره سند آن حدیث است. او تنها به نقل روایات بسنده نکرده؛ بلکه در پایان هر فصل به توضیح و تفسیر آیات پرداخته است. به‌عنوان نمونه در فصل اول کتاب، احادیثی گرد آمده که به آیه ۵۵ سوره مائده مشهور به آیه ولایت اختصاص دارند. این فصل ۲۰ حدیث را در خود گنجانده که بیشتر آنها از پیامبر اسلام(ص) است. ابیاتی از حسان بن ثابت و دیگران در فضایل امام علی(ع) نیز نقل شده است. نویسنده پس از نقل احادیث، به تفسیر آیه پرداخته و فصل را با اشعاری در مدح امام علی(ع) به پایان برده که ظاهرا از خود اوست.

چاپ و ترجمه

کتاب خصائص الوحی المبین سال ۱۳۱۱ق همراه کتاب «نورالهدایة» در تهران چاپ سنگی شد. همچنین در سال ۱۳۶۴ش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهران این کتاب را با تحقیق محمدباقر محمودی در یک جلد به چاپ رساند. در سال ۱۴۱۷ق نیز این کتاب با تحقیق مالک محمودی از سوی دارالقرآن کریم چاپ شد.

سیف‌الله حبیبی کتاب خصائص الوحی المبین را بر اساس تحقیق محمدباقر محمودی، ترجمه و با نام «ترجمه خصائص الوحی المبین فی مناقب امیرالمؤمنین(ع)» از سوی انتشارات اسوه به چاپ رساند.