بیمار کربلا
بیمار کربلا تعبیری است که در فرهنگ فارسی برای امام زینالعابدین(ع) بهکار میرود. در بسیاری از متون فارسی مرتبط با واقعه کربلا، این تعبیر برای امام سجاد(ع) استفاده شده است.[۱] چنانکه در شعری منسوب به ناصرالدینشاه قاجار آمده است:
در شعری، از میرزا احمد صفایی جندقی شاعر قرن سیزدهم قمری نیز آمده است:
بهگفته مرتضی مطهری اندیشمند شیعه، در کتاب حماسه حسینی، بررسی منابع تاریخی و روایی نشان میدهد که این تعبیر، ریشهای در متون معتبر ندارد و موجب شکلگیری تصویری نادرست از شخصیت امام زینالعابدین(ع) شده است.[۴] او تصریح میکند که در هیچ زبانی جز فارسی، امام چهارم با لقب بیمار شناخته نمیشود؛ بلکه در منابع عربی، القاب ی چون سجاد و ذوالثفنات برای وی ذکر شده است که به عبادت و سجدههای طولانی او اشاره دارد و هیچیک از این القاب، مفهومی مرتبط با بیماری ندارند.[۵]
شماری از پژوهشگران بر این باورند که در فرهنگ عمومی، تصویری نادرست از امام زینالعابدین(ع) شکل گرفته است؛ بهگونهای که او فردی ناتوان، تبدار، عصا بهدست و همواره نالان معرفی میشود. حال آنکه بیماری امام در واقعه کربلا، حالتی موقت و از تقدیرات الهی بود تا جان او حفظ شود و نسل امام حسین(ع) استمرار یابد. بهگفته آنان، اطلاق لقب بیمار کربلا بهعنوان ویژگی دائمی برای امام سجاد، تحریفی تاریخی و تعمیم نادرستِ وضعیتی گذرا به سراسر زندگیاش است.[۶]
پانویس
- ↑ فرهاد میرزا، قمقام زخار، ۱۳۸۶ش، ص۹۴۶؛ تبریزی، وقایع الایام، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۵۳۲؛ فشارکی، عنوان الکلام، ۱۳۷۷ش، ص۷۸؛ ذهنی تهرانی، مقتل از مدینه تا مدینه، ۱۳۸۹ش، ص۷۵۶.
- ↑ ناصرالدین قاجار، دیوان کامل ناصرالدین شاه قاجار، ۱۳۸۶ش، ص۷۷.
- ↑ محمدزاده، دانشنامه شعر عاشورایی، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۹۷۲.
- ↑ مطهری، حماسه حسینی، ۱۴۰۲ش، ج۱، ص۱۱۹و۱۲۰.
- ↑ مطهری، حماسه حسینی، ۱۴۰۲ش، ج۱، ص۱۲۰.
- ↑ مطهری، حماسه حسینی، ۱۴۰۲ش، ج۱، ص۱۲۰؛ رحمتی شهرضا، نغمه عاشقی، ۱۳۸۴ش، ص۱۲۴؛ کمپانی، حضرت سجاد علیهالسلام، ۱۳۸۶ش، ص۴؛«بیمار کربلا» نامیدن امام سجاد(ع) نهایت بیمعرفتی است، خبرگزاری دانشجو.
منابع
- «بیمار کربلا» نامیدن امام سجاد(ع) نهایت بیمعرفتی است، خبرگزاری دانشجو، تاریخ انتشار مطلب، ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۵ش.
- تبریزی خیابانی، علی، وقایع الأیام فی تتمة محرم الحرام، قم، غرفة الاسلام، ۱۳۸۶ش،.
- ذهنی تهرانی، محمدجواد، مقتل از مدینه تا مدینه، تهران، پیام حق، ۱۳۸۹ش.
- رحمتی شهرضا، محمد، نغمه عاشقی: ده مجلس پیرامون شرح زیارت جامعه کبیره، بررسی فرازهایی از زیارت جامعه کبیره، قم، پیام علمدار، ۱۳۸۴ش.
- فرهاد میرزا، قمقام زخار و صمصام بتار؛ در احوالات حضرت مولی الکونین ابی عبد الله الحسین علیه السلام، تهران، کتابچی، ۱۳۸۶ش.
- فشارکی، محمدباقر، عنوان الکلام، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۷۷ش.
- کمپانی، فضلالله، حضرت سجاد علیهالسلام، تهران، مفید، ۱۳۸۶ش.
- محمدزاده، مرضیه، دانشنامه شعر عاشورایی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۶ش.
- مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، صدرا، ۱۴۰۲ش.
- ناصرالدین قاجار، دیوان کامل ناصرالدین شاه قاجار، قم، تهذیب، ۱۳۸۶ش.