موسی بن عمران نخعی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | موسی بن عمران بن یزید |
| لقب | نخعی |
| نسب | نوفلی |
| محل زندگی | عراق |
| خویشاوندان سرشناس | حسین بن یزید نخعی (عمو) |
| اطلاعات حدیثی | |
| راوی از معصوم | امام هادی(ع) |
| مشایخ | حسین بن یزید نخعی |
| راویان از او | محمد بن اسماعیل برمکی، محمد بن ابی‌عبدالله، شیخ صدوق |
| موضوع روایات | فضایل امام علی(ع) و اهل بیت(ع) و معارف |
| شهرت | راوی زیارت جامعه کبیره |
موسی بن عمران نخعی راوی زیارت جامعه کبیره از امام هادی(ع) است. در کتاب‌های رجالی قدیمی، اسمی از او دیده نمی‌شود. برخی نام او را موسی بن عبدالله نخعی دانسته‌اند. شیخ صدوق و چند راوی ثقه از موسی روایت نقل کرده‌اند. بیشتر روایت‌های او از عمویش، حسین بن یزید نخعی، یکی از اصحاب امام رضا(ع) بوده است. عبدالله مامقانی نویسنده تنقیح المقال و علی اکبر غفاری حدیث شناس ، موسی بن عمران را شیعه و در نزد امام هادی(ع) مورد اعتماد دانسته‌اند.
زندگی شخصی
تاریخ و مکان ولادت، زندگی و فوت موسی و شرح حال والدین او در جایی ذکر نشده است.[۱] او از قبیله نخعی، شاخه‌ای از قوم یمنی‌الاصل مذحج بود که در کوفه و اطراف شام سکونت داشته‌اند.[۲][یادداشت ۱] منابع حدیثی به دیدار او با امام هادی(ع) (۲۱۲-۲۵۴ق) در نیمه اول قرن سوم قمری اشاره کرده‌اند.[۳]
شیخ صدوق نام و عنوان موسی را در من لا یحضره الفقیه[۴] موسی بن عبدالله نخعی ذکر کرده است، نام وی در عیون اخبار الرضا(ع)، موسی بن عمران[۵] ذکر شده و در التوحید، موسی بن عمران نخعی کوفی نام گرفته است.[۶] نمازی شاهرودی (درگذشته ۱۳۶۴ش) معتقد است این دو نفر یکی بوده[۷] و محمد سند، مدرس حوزه علمیه نجف، نام کامل او را موسی بن عمران بن عبدالله نخعی دانسته است.[۸]
عموی موسی بن عمران، حسین یزید نخعی[۹] یا حسین بن یزید نخعی، با عنوان کامل حسین بن یزید بن محمد بن عبدالملک، ملقب به نوفلی و از اصحاب امام رضا(ع) بود.[۱۰] [یادداشت ۲] عبدالله مامقانی، رجالی قرن سیزدهم، احتمال اندکی داده است که موسی بن عبدالله نخعی، همان موسی بن عبدالله بن عبدالملک، از اصحاب امام جواد(ع) باشد.[۱۱]
نقل روایات
مشهورترین روایت موسی بن عمران، گزارش زیارت جامعه کبیره از امام هادی(ع) است. اولین بار شیخ صدوق نقل کرده که موسی از امام هادی(ع) درخواست کرد کلامی به او بیاموزد تا به‌صورت بلیغ، قبر امامان را زیارت کند.[۱۲] حضرت علی النقی نیز زیارت جامعه کبیره را به او یاد داد.[۱۳]
بیشتر روایت‌های موسی بن عمران، از عمویش حسین بن یزید نخعی است.[۱۴] شیخ صدوق[۱۵] روایت‌های متعددی را از او با موضوعات مختلف به‌ویژه فضایل امام علی(ع) و دیگر اهل بیت(ع) نقل کرده است.[۱۶] کلینی در کافی،[۱۷] ابن‌قولویه در کامل الزیارات،[۱۸] و عمادالدین طبری در بشارة المصطفی لشیعة المرتضی[۱۹] چندین روایت از او آورده‌اند.
اعتبار
نام موسی بن عمران، در کتاب‌های رجالی برقی، کشی، طوسی و نجاشی ثبت نشده؛ ولی افرادی مانند محمد بن اسماعیل برمکی،[۲۰] محمد بن موسی بن متوکل،[۲۱] محمد بن ابی‌عبدالله،[۲۲] و شیخ صدوق[۲۳] او را ثقه دانسته و از او روایت کرده‌اند. موسی بن عمران از افراد ثقه مانند عمویش حسین بن یزید نوفلی،[۲۴] صفوان بن مهران جمال،[۲۵] محمد بن ابی‌عمیر[۲۶] و حسین بن سعید اهوازی[۲۷] روایت کرده است.
عبدالله مامقانی، علی اکبر غفاری، حدیث شناس و محمد سند، درخواست موسی بن عمران را از امام هادی(ع) برای یادگیری زیارت کامل هر یک از امامان شیعه و نیز تعلیم زیارت جامعه کبیره را از سوی امام به او، نشانه شیعه بودن و معتمد بودن او نزد امام می‌دانند.[۲۸]
پانویس
- ↑ سند، فی رحاب الزیارة الجامعة الکبیرة، ۱۳۸۶ش، ص۱۹؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۹ق، ج۲۰، ص۶۶و۶۷؛ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۵۲ق، ج۳، ص۲۵۷.
- ↑ ابن خلدون، تاریخ، ۱۳۹۱ق، ج۲، ص۳-۲.
- ↑ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۰۴ب، ج۲، ص۶۰۹؛ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۰۵.
- ↑ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۰۴ب، ج۲، ص۶۰۹.
- ↑ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۰۵.
- ↑ صدوق، التوحید، ۱۴۱۶ق، ص۱۶۴.
- ↑ نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۲ق، ج۸، ص۲۰–۲۱.
- ↑ سند، فی رحاب الزیارة الجامعة الکبیرة، ۱۳۸۶ش، ص۱۹.
- ↑ برقی، رجال، ۱۳۸۳ش، ص۵۴.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۹ق، ج۲۰، ص۶۶و۶۷.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۵۲ق، ج۳، ص۲۵۷.
- ↑ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۶۰۹.
- ↑ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۶۰۹.
- ↑ خویی، «معجم رجال الحدیث»، ۱۴۰۹ق، ج۲۰، ص۶۶و۶۷.
- ↑ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۰۵.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۹ق، ج۲۰، ص۵۷.
- ↑ کلینی، کافی، ۱۳۸۸ق، ج۴، ص۵۷۷.
- ↑ ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۳۲.
- ↑ طبری، بشارةالمصطفی، ۱۴۲۰ق، ص۲۳۸،۱۵۰،۲۶.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۹ق، ج۲۰، ص۶۶و۶۷.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۹ق، ج۲۰، ص۶۶و۶۷.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۹ق، ج۱۵، ص۲۷۹.
- ↑ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۶۰۹.
- ↑ شیخ طوسی، رجال، ۱۳۶۵ش، ص۳۵۵؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۹ق، ج۲۰، ص۶۶و۶۷.
- ↑ ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۳۲.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۹ق، ج۱۵، ص۳۰۰.
- ↑ سند، فی رحاب الزیارة الجامعة الکبیرة، ۱۳۸۶ش، ص۲۲.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۵۲ق، ج۳، ص۲۵۷؛ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۶۰۹، پاورقی؛ سند، فی رحاب الزیارة الجامعة الکبیرة، ۱۳۸۶ش، ص۲۵.
یادداشت
- ↑ مالک اشتر و کمیل، دو یار امام علی(ع) از قبیله نخعی بودند.
- ↑ بنابراین، نام پدربزرگ موسی، یزید است و نام کامل موسی را می‌توان موسی بن عمران بن یزید یا موسی بن عبدالله بن یزید دانست.
منابع
- ابن خلدون، محمد، «تاریخ»، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ۱۳۹۱ق.
- ابن قولویه، جعفر بن محمد، «کامل الزیارات»، تهران، نشر صدوق، ۱۳۷۵ش.
- برقی، احمد بن ابی‌عبدالله، «رجال»، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۳ش.
- حلی، حسن بن یوسف، «خلاصةالاقوال»، قم، نشر الفقاهة، ۱۴۱۷ق.
- خویی، سید ابوالقاسم، «معجم رجال الحدیث»، موسسه خویی، ۱۴۰۹ق.
- سند، محمد، «فی رحاب الزیارة الجامعة الکبیرة»، قم، نشر فدک، ۱۳۸۶ش.
- صدوق، محمد بن علی بابویه، «عیون اخبار الرضا(ع)»، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
- صدوق، محمد بن علی بن بابویه، «التوحید»، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۶ق.
- صدوق، محمد بن علی بن بابویه، «من لا یحضره الفقیه»، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۳ق.
- طبری، عمادالدین، «بشارةالمصطفی لشیعةالمرتضی»، قم، نشر اسلامی، ۱۴۲۰ق.
- طوسی، محمد بن حسن، «رجال»، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۵ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، «کافی»، تهران، دار الکتب الاسلامی، ۱۳۸۸ق.
- مامقانی، عبدالله، «تنقیح المقال فی معرفة الرجال»، دوره ۳ جلدی (چاپ سنگی)، نجف، چاپخانه مرتضوی، ۱۳۵۲ق.
- میلانی، سید علی حسینی، «مع الائمة الهداة فی شرح الزیارة الجامعة الکبیرة»، قم، نشر حقائق، ۱۴۳۲ق/۱۳۹۰ش.
- نجاشی، احمد بن علی، «رجال»، قم، نشر اسلامی، ۱۳۶۵ش.
- نمازی شاهرودی، علی، «مستدرکات علم رجال الحدیث»، تهران، نشر شفق، ۱۴۱۲ق.
| خویشان |  | |
|---|---|---|
| القاب | ||
| کنیه‌ها | ||
| فرزندان | ||
| خلفای معاصر | ||
| راویان | ||
| کتابشناسی | ||
| مرتبط | ||