اوس بن ثابت خزرجی
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | اوس بن ثابت خزرجی |
| محل زندگی | مدینه |
| مهاجر/انصار | انصار |
| نسب/قبیله | بنی‌نجار، خزرج |
| خویشاوندان | حسان بن ثابت (برادر)، شداد بن اوس (فرزند) |
| شهادت | سال سوم هجری، احد |
| مشخصات دینی | |
| حضور در جنگ‌ها | غزوه احد |
| دیگر فعالیت‌ها | حضور در بیعت عقبه دوم |
اوس بن ثابت خزرجی صحابه انصاری پیامبر اسلام(ص) که در غزوه احد به شهادت رسید. بنا بر گفته برخی مفسران، آیه هفتم سوره نساء که درباره یکی از مسائل ارث است، پس از شهادت او درباره تقسیم میراثش نازل شده است.
شخصیت‌شناسی
اوس بن ثابت بن منذر، برادر حسان بن ثابت- شاعر مشهور عصر پیامبر(ص)- است. وی از خاندان بنی عمرو بن مالک، از تیره بنی نجار و متعلق به قبیله خزرج بود. او در بیعت عقبه دوم حضور داشت[۱] و با هجرت پیامبر(ص) به مدینه، در شمار انصار قرار گرفت.[۲] او در خانه خود در مدینه، میزبان عثمان بن عفان شد.[۳]
بنا بر قول مشهور، اوس در غزوه احد شهید شده است.[۴] روایت دیگری هم او را از مجاهدین بدر و احد و خندق معرفی کرده و وفات او را در دوره خلافت عثمان بن عفان دانسته است.[۵]
ماجرای ارث
مفسران قرآن کریم، در تفسیر آیه هفتم سوره نساء، به اوس بن ثابت و نزول این آیه پس از شهادت وی پرداخته‌اند. بر این اساس، رسم جاهلیت آن بوده که همسر و فرزندان خردسال، از ارث محروم بوده[۶] و زنان و دختران، سهمی از ارث نمی‌برده‌اند.[۷] پس از شهادت اوس، پسرعموهای وی تمام اموال وی را تصرف کردند[۸] و همسر اوس که سه دختر خردسال داشت، به پیامبر(ص) مراجعه کرد. پیامبر(ص) به پسرعموهای اوس دستور داد که تا ابلاغ وحی در این موضوع، از تصرف در میراث اوس خودداری کنند.[۹] آنان به سخن پیامبر(ص) عمل کردند؛ تا این‌که آیه هفتم سوره نساء نازل شد.[۱۰] [یادداشت ۱]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۰۱.
- ↑ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۰۳.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبیر، ۱۴۲۱ق، ج۳، ص۵۵.
- ↑ ابن عبد البر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ص۱۱۷.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۳۳ق، ص۸۳.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۳۰ق، ج۴، ص۲۹۹- ۳۰۱.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۱۹؛ فیض کاشانی، الصافی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۱۹۲.
- ↑ ثعلبی، تفسیر ثعلبی، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۲۶۰.
- ↑ ابن جوزی، زاد المسیر، ۱۴۲۳ق، ص۲۵۹.
- ↑ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۴۲۷ق، ج۶، ص۷۸.
- ↑ سوره نساء، آیه ۷، ترجمه عبدالمحمد آیتی.
یادداشت
- ↑ در این آیه آمده است: لِلرِّجالِ نَصیبٌ مِمَّا تَرَکَ الْوالِدانِ وَ الْأَقْرَبُونَ وَ لِلنِّساءِ نَصیبٌ مِمَّا تَرَکَ الْوالِدانِ وَ الْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ کَثُرَ نَصیباً مَفْرُوضاً؛ از هر چه پدر و مادر و خویشاوندان به ارث می‌گذارند، مردان را نصیبی است. و از آنچه پدر و مادر و خویشاوندان به ارث می‌گذارند چه‌اندک و چه بسیار، زنان را نیز نصیبی است، نصیبی معین.[۱۱]
منابع
- ابن‌اثیر، عزالدین، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دار ابن حزم، ۱۴۳۳ق.
- ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، بیروت، المکتب الاسلامی، ۱۴۲۳ق.
- ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبیر، قاهره، مکتبة الخانجی، ۱۴۲۱ق.
- ابن‌کثیر، الحافظ، البدایة و النهایة، بیروت، مکتبة المعارف، ۱۴۱۰ق.
- ابن‌عبد البر ، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ق.
- ابن‌هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۰ق.
- ثعلبی، احمد بن محمد، تفسیر الثعلبی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۲ق.
- طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، منشورات جماعة المدرسین، ۱۴۳۰ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المرتضی، ۱۴۲۷ق.
- فیض کاشانی، محسن، تفسیر الصافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۱۹ق.
- قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، بیروت، موسسة الرسالة، ۱۴۲۷ق.