الجعفریات (کتاب)

الجعفریات (الاشعثیات)

اطلاعات کتاب
نویسنده	محمد بن اشعث کوفی
سبک	روایی
زبان	عربی
مجموعه	یک جلد
اطلاعات نشر
ناشر	مکتبه نینوی الحدیثه

اَلْجَعْفَریّات یا اَلْاَشْعَثیّات کتابی است شامل روایاتی که ابوعلی محمد بن اشعث کوفی معروف به ابن اشعث، از موسی بن اسماعیل بن موسی بن جعفر و او هم از اجدادش روایت می‌کند. این کتاب شامل روایاتی از طرُق غیر موسی بن اسماعیل و روایاتی از طرق اهل سنت هم هست.

نام‌گذاری آن به جعفریات، به دلیل استناد روایاتش به امام صادق(ع) و به اشعثیات، به دلیل نام نویسنده آن (ابن اشعث) است.

آقابزرگ در الذریعة، تعداد روایات این کتاب را هزار حدیث دانسته است. این کتاب نخستین بار به دستور آیت الله بروجردی در قم به چاپ رسید.

وجه نام‌گذاری

با توجه به اینکه بیشتر روایات این کتاب به امام جعفر صادق(ع) برمی‌گردد، به آن «جعفریات»، و به دلیل اینکه راوی آن محمد بن اشعث کوفی می‌باشد، «الاشعثیات» می‌گویند.

نظر دیگران درباره این کتاب

علامه مجلسی می‌گوید: «این کتاب میان خاصه و عامه مشهور است و اکثر روایات کتاب نوادر راوندی از این کتاب گرفته شده است. شیخ صدوق نیز برخی از روایات این کتاب را از طریق دیگر نقل می‌کند. در برخی از کتب رجالی، طرق دیگری نیز برای این کتاب نقل شده است». قاضی نعمان (درگذشتهٔ ۳۶۳ق) در کتاب خود، الایضاح نقل‌های فراوانی از این کتاب دارد. برخی پژوهشگران بر این باورند که این کتاب پیش از روزگار علامه حلی (درگذشتهٔ ۷۲۶ق) در میان شیعه مشهور بوده است. ویلفرد مادلونگ (خاورشناس برجستهٔ معاصر) باور داشته که این کتاب تا سال ۱۳۱۵ق که محدث نوری آن را در مستدرک الوسائل نقل نموده، به متون امامیه راه نیافته بوده است. برخی از عالمان شیعه، این کتاب را معتبر نمی‌دانند. محمد حسن نجفی نویسنده کتاب جواهر الکلام در مورد این کتاب چنین می‌گوید: «کتاب مذکور بنابر آنچه بزرگان نقل کرده‌اند، ... از منابع معتبر نمی‌باشد و هیچ کس به صحت آن حکم نکرده است. و حتی استنادش به مؤلف آن نیز به قدری که موجب اطمینان باشد، نیست».

تعداد احادیث

علامه در کتاب رجال خود و آقا بزرگ تهرانی در الذریعه، این کتاب را دارای هزار حدیث با یک سند (موسی بن اسماعیل بن موسی بن جعفر عن آبائه علیهم السلام)دانسته‌اند ولی کتاب حاضر دارای ۱۶۵۱ حدیث است که روایاتی از طرق دیگر شیعه و هم چنین روایاتی از طرق اهل سنت را نیز شامل می‌شود.

برخی از مباحث کتاب

برخی عناوین مورد بحث فقهی در این کتاب از این قرارند: طهارت، صلاة، زکات، صوم، حج، جهاد، نکاح، نفقات، حدود، آداب، تفسیر، سنن و ادعیه.

نخستین روایت کتاب از امام صادق (ع) به نقل از پدرانش از امیرالمؤمنین(ع) از پیامبر (ص) است که فرمود: آب پاک می‌کند و هیچ چیزی آن را پاک نمی کند. روایت پایانی کتاب پاسخ پیامبر(ص) به شخصی درباره سوره‌هایی است که در نماز وتر خوب است خوانده شود که حضرت فرمود: سوره اعلی و سوره کافرون و سوره توحید را بخوان.

وضعیت نشر

این کتاب، نخستین بار به دستور آیت الله بروجردی در قم به چاپ رسید و سپس به وسیله مکتبه نینوی الحدیثه، در تهران، به قطع وزیری چاپ شد.

منبع

• محمد رضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، ص ۳۶۴ به نقل از اندیشه قم؛ الجعفریات
• نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام‌ فی‌ شرح‌ شرائع‌ الاسلام‌، قم، ‌۱۴۱۷ق.
• مادلونگ، ویلفرد، مکتب‌ها و فرقه‌های اسلامی در سده های میانه، ترجمه: جواد قاسمی، مشهد مقدس، آستان قدس رضوی، بنياد پژوهش‌های اسلامى، ۱۳۷۵ش.
• قاضی نعمان، نعمان بن محمد، الإیضاح، تصحیح: محمدکاظم رحمتی، در: میراث حدیثی شیعه، ج۱۰، به کوشش: مهدی مهریزی؛ علی صدرایی خویی، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۲ش.
• رحمتی، محمدکاظم، «مقدمه» در: الإیضاح تألیف قاضی نعمان، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۲ش.

پیوند به بیرون

• لینک کتاب الجعفریات از کتابخانه الکترونیکی موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت(ع)