کاربر:S.momeny/صفحه تمرین
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| منشعب از | قبیله کنده |
| صدر خاندان | اشعث بن قیس |
| عصر | اسلام تا اواخر بنی‌امیه |
| زمان اسلام آوردن | بعد از فتح مکه |
| شخصیت‌ها | |
| صحابه | اشعث |
| مشاهیر | محمد بن اشعث • جعده • قیس بن اشعث • عبدالرحمن بن اشعث |
خاندان اَشْعَث به اَشْعَث بن قَیْس کِنْدی و فرزندان او می‌گویند که در به شهادت رساندن امام علی(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) نقش داشته‌اند. اشعث به اِبْن‌ِمُلْجَمِ مُرادِی کمک کرد و جَعْدِه به امام حسن(ع) سم داد. این خاندان از اقوام عرب و شاخه‌ای از قوم کِنْدی هستند. آنها در جنگ صِفّین و روز عاشورا و برخی از اتفاقات و جنگ‌های زمان خلیفه دوم، خلیفه سوم، امام علی(ع)، مُعاویه، مختار شرکت داشته‌اند.
خاندان اشعث و نقش آنان در شهادت ائمه
خاندان اشعث به اشعث بن قیس کندی و فرزندان او گفته می‌شود و این خاندان از خاندان‌های عرب و شاخه‌ای از قوم کِنْدِی هستند.[۱]
طبق روایتی از امام صادق(ع) این خاندان در به شهادت رساندن امام علی(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) نقش جدی یا تاثیرگذار داشته‌اند.[۲]
از فرزندان معروف اشعث می‌توان به جعده همسر امام حسن مجتبی (ع)، محمد بن اشعث و قیس بن اشعث و عبدالرحمن بن محمد بن اشعث اشاره کرد. این خاندان در زمان عمر بن خطاب[۳] و عثمان بن عفان و امیرالمؤمنین[۴] و بنی‌امیه از اقوام تاثیرگذار بوده‌اند.
| امام صادق(ع): |
إِنَّ الْأَشْعَثَ بْنَ قَيْسٍ شَرِكَ فِي دَمِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ ابْنَتُهُ جَعْدَةُ سَمَّتِ الْحَسَنَ ع وَ مُحَمَّدٌ ابْنُهُ شَرِكَ فِي دَمِ الْحُسَيْنِ ع.
|
همانا اشعث بن قیس در خون امیرالمؤمنین شریک بود و دخترش جعده به امام حسن(ع) سم خوراند و محمد پسر اشعث در خون امام حسین(ع) شریک بود.
|
| کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۷، ح۱۸۷. |
اشعث بن قیس
اشعث صحابه پیامبر[۵] و یکی که از فرماندهان امیرالمؤمنین در جنگ صِفّین بود.[۶] اشعث از اَبوموسیٰ اَشْعَری حمایت کرد و مانع از ادامه جنگ صفین شد.[۷] تاریخ نویسان معتقدند که وی در شهادت امام علی(ع) نقش داشته[۸] که روایتی از امام صادق(ع) نیز نقش اشعث در شهادت امام علی(ع) را تایید می‌کند.[۹]
در جنگ صفین بعد از لیلة الهریر که تعداد زیادی کشته شدند و پیروزی امام علی(ع) نزدیک بود.[۱۰] اشعث بر سر ادامه جنگ با امام علی(ع) مخالفت کرد و وقتی معاویه این وضعیت را دید قرآن بر نیزه زد پس اشعث با دیدن قرآن‌ها، امام علی(ع) را تهدید به مرگ کرد که دست از جنگ بردارد و امام را مجبور به پذیرش حکمیت کرد.[۱۱] امام ابتدا مالک اشتر و سپس ابن عباس را برای حکمیت پیشنهاد دادند ولی اشعث مخالفت کرد و دیگران را نیز به سمت ابوموسی اشعری سوق داد.[۱۲]
بعد از جنگ نهروان که امام علی(ع) دستور به آماده شدن برای جنگ با معاویه داد، اشعث معتقد بود که سربازان خسته‌اند و جنگ با معاویه را به صلاح ندانست.[۱۳]
هنگامی که ابن‌ملجم مرادی برای کشتن امام علی(ع) به کوفه سفر می‌کند به مدت یک ماه در خانه اشعث می‌ماند[۱۴] و به پیشنهاد اشعث پیش از سپیده دم به مسجد می‌رود تا امام را به قتل برساند. [۱۵]
اسلام آوردن و اقدمات در زمان سه خلیفه اول
اشعث قبل از اسلام در حَضْرَمَوْت یمن ساکن بود.[۱۶] او به همراه افرادی از قبیله‌اش در سال دهم هجری[۱۷] و بعد از فتح مکه به مدینه نزد پیامبر(ص) رفتند و مسلمان شدند.[۱۸]
بعد از رحلت پیامبر(ص) اشعث و قومش ابتدا خلافت ابوبکر را نپذیرفتند.[۱۹] ابوبکر سربازانی را به حضرموت فرستاد.[۲۰] پس اشعث را دستگیر کردند و به مدینه آوردند و در آنجا اشعث با اُمّ‌فَروه خواهر ابوبکر ازدواج کرد.[۲۱] او در جنگ یَرْموک در زمان عمر بن خطاب و جنگ‌های دیگر در زمان عمر نیز شرکت داشته است.[۲۲] او همچنین حاکم بخش آذربایجان در زمان عثمان بود که در زمان امیرالمؤمنین نیز در این جایگاه ابقا می‌شود.[۲۳]
نقش جعده در شهادت امام حسن (ع)
جَعْدِه همسر امام حسن مجتبی(ع) بود که با گرفتن سم از معاویه و خوراندن آن به امام حسن(ع) موجب شهادت امام حسن(ع) شد.[۲۴] مادِلونْگ، شرق شناس آلمانی معتقد است، معاویه برای ولایتعهدی فرزندش یزید به جعده وعده‌ی ازدواج با یزید داد.[۲۵] بعد از شهادت امام حسن(ع) معاویه از ازدواج جعده با یزید ممانعت می‌کند.[۲۶]
جعده از امام هیچ فرزندی نداشت.[۲۷] از دو ازدواج بعدی جعده، فرزندانی متولد می‌شوند ولی نسلی از آن فرزندان باقی نمی‌ماند.[۲۸]
محمد و قیس بن اشعث در واقعه کربلا
محمد بن اشعث طبق روایتی از امام صادق(ع) در شهادت امام حسین(ع) دست داشته است.[۲۹] او همچنین در متفرق کردن افراد از اطراف مسلم بن عقیل و دستگیری او نقش جدی داشت.[۳۰] به گفته اِبْنِ حَبَّان، محمد بن اشعث، در جنگ مصعب با مختار شرکت داشت[۳۱].درنهایت محمد بن اشعث در همان جنگ توسط مختار کشته شد.[۳۲]
قِیْسِ بن اشعث روپوش امام حسین(ع) را در واقعه‌ی عاشورا به غارت برد و از همین رو به قیس قَطِیفَة معروف شد.[۳۳] وی همچنین از کسانی بود که سرهای شهدای کربلا را نزد ابن زیاد بردند.[۳۴] سرانجام مختار، کیان را به مخفیگاه او فرستاد و او را کشت.[۳۵]
عبدالرحمن بن محمد بن اشعث در مقابل مختار و امویان
عَبْدُالرَّحْمٰن بن محمد بن اَشْعَث از افراد شاخص جنگ مُصْعَب با مختار بود و بعد از کشته شدن مختار، عبدالرحمن بن محمد بن اشعث رای به قتل تمام بازماندگان شیعه داد.[۳۶] عبدالرحمن بعدها یکی از فرماندهان اُمَوی شد.[۳۷] عبدالرحمن به تدریج نظرش درباره‌ی امویان تغییر کرد و بر علیه امویان دست به شورش زد که شورش او توسط حَجّاجِ بن یوسف سرکوب شد.[۳۸]
پانویس
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۳.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۷، ح۱۸۷.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۸.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۶؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۲۰۰
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۳۹.
- ↑ منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۱۳۷.
- ↑ منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۰-۴۸۱
- ↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۱۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۶.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۷، ح۱۸۷.
- ↑ منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۷۷-۴۸۰.
- ↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.
- ↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۹.
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۸۹؛ ثقفی، الغارات، ۱۳۵۵ش، ج۱، ص۲۴-۲۵؛ دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۱۱؛ ابن عدیم، بغیة الطلب، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۱۹۱۱.
- ↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۱۲.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۶.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۳.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۸.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۳.
- ↑ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۳۳۴.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۸
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۸؛ ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۳۹؛ خلیفه، تاریخ خلیفه، ۱۴۱۵ق، ص۶۰-۶۱.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۸.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۶؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۲۰۰
- ↑ ابن عبد البر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۸۹؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۹۲.
- ↑ مادلونگ، جانشینی حضرت محمد، ۱۳۷۷ش، ۴۵۳. (منبع اصلی: Madelung, The Succession T0 Muhamad, p.331)
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۴۸.
- ↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۰.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۲۴۱.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۷، ح۱۸۷.
- ↑ دینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص ۲۳۹؛ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفة، ص۱۰۷؛ ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۳۳.
- ↑ ابن جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج ۶، ص ۶۴
- ↑ ابن حَبَّان، الثقات، ۱۳۹۳ق، ج۵، ص۳۵۲.
- ↑ انساب‌الاشراف، ج۳، ص۲۰۴؛انساب‌الاشراف، ج۳، ص۲۰۷.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۵۹.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص۳۰۲.
- ↑ طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ الامم و الملوک، ج 6، ص 116.
- ↑ طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ الامم و الملوک، ج 6، ص ۳۲۸.
- ↑ طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ الامم و الملوک، ج 6، ص ۳۸۹-۳۹۱.
منابع
- ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، نجف، مکتبة الحیدریة، ۱۳۸۵ق.
- ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
- ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.
- ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، تحقیق علی محمد بجاوی، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
- دینوری، احمد بن داود، الاخبار الطوال، تحقیق عبد المنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، دارالتراث، بیروت، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- مادلونگ، ویلفرد، ترجمه احمد نمایی و دیگران، جانشینی حضرت محمد، مشهد، آستان قدس رضوی: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۳۷۷ش.
- مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، تصحیح مؤسسه آل البیت، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
- منقری، نصربن مزاحم، وقعه صفین، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قاهره، الموسسة العربیة الحدیثة، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م، افست (قم، منشورات مکتبة المرعشی النجفی)، ۱۴۰۴ق.
- یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر، بی‌تا.