مکارم الآثار (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار |
| نویسنده | محمدعلی حبیب‌آبادی |
| موضوع | مشاهیر دوره قاجار |
| سبک | تاریخی |
| زبان | فارسی |
| به تصحیح | سید محمدعلی روضاتی |
| تعداد جلد | ۶ جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | نفائس مخطوطات اصفهان |
| محل نشر | اصفهان |
مَکارمُ الْآثار در احوال رجال دو قرن ۱۳ و ۱۴ هجری کتابی در شرح احوال چهره‌های علمی دوره قاجار از عالمان، ادیبان، شاعران، عارفان و دیگر مشاهیر علوم مختلف از سال‌های ۱۱۹۳ق تا ۱۳۴۴ق است. این کتاب به زبان فارسی توسط محمدعلی معلم حبیب‌آبادی (متوفای ۱۳۹۶ق) تألیف در مجموعه هشت جلدی منتشر شد.
نویسنده
میرزا محمدعلی معلم حبیب‌آبادی از عالمان شیعه قرن ۱۴ق در اصفهان که به دلیل سروده‌ها و کتاب‌های فراوانی که نگاشته، دارای شهرت است. وی از برخی استادان خویش، اجازه روایت داشت و مشهورترین اثرش، کتاب مکارم الآثار است.[۱] [۲]
کلیات
مکارم الآثار که با عنوان «مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار» نیز معرفی می‌شود،[۳] اثر محمدعلی معلم حبیب‌آبادی، حاوی شرح‌حال بسیاری از بزرگان، رجال سیاسی، عالمان، ادیبان، حکیمان، شاعران و برخی از مستشرقان است و از وقایع ۱۱۹۳ق تا پایان ۱۳۴۴ق را در برمی‌گیرد. از سیاق کتاب برمی‌آید که نویسنده، بیشتر در صدد شناساندن بزرگان دین و علما بوده و معرفی اعیان و اشراف، سیاستمداران، مستشرقان و صوفیان را در درجه بعدی قرار داده است.[۴]
مؤلف هم درباره کتاب خویش می‌نویسد که از سال ۱۱۹۳ق شروع نموده و به‌ترتیب تا عصر حاضر را در هر سال، هر یک از اعیان علمی و کسانی که در آن متولد شده یا وفات کرده، شرح‌حالش را نوشته است. او مکارم الآثار را مهم‌ترین اثر خود می‌شمارد.[۵]
محتوا
مکارم الآثار تاکنون در هشت جلد تنظیم شده و بیشتر مجلدات آن با مقدمه‌ای از سید محمدعلی روضاتی آغاز گردیده است.
مجلدات شش‌گانه
- جلد اول: شرح‌حال ۱۱۶ نفر از سال ۱۱۹۳ تا سال ۱۲۰۵ق.[۶]
- جلد دوم: شرح‌حال ۱۲۵ نفر از ۱۲۰۶ تا ۱۲۱۶ق.[۷]
- جلد سوم: شرح‌حال رجال از سال ۱۲۱۷ تا ۱۲۳۴ق.[۸]
- جلد چهارم: شرح‌حال رجال از سال ۱۲۳۷ تا ۱۲۵۳ق.[۹]
- جلد پنجم: شرح‌حال رجال از سال ۱۲۵۴ تا ۱۲۶۷ق.[۱۰]
- جلد ششم: شرح‌حال رجال از سال ۱۲۶۸ تا اواسط ۱۲۷۹ق.[۱۱]
- جلد هفتم: شرح‌حال رجال از سال ۱۲۷۹ تا پایان ۱۲۸۵ق.[۱۲]
- جلد هشتم: شرح‌حال رجال از سال از سال ۱۲۸۶ تا ۱۲۹۰ق.[۱۳]
ویژگی‌ها
کتاب در ابتدا «مختصر المکارم» نام داشت که مصحح آن سید محمدعلی روضاتی، پیش از چاپ نخست، نویسنده را متقاعد ساخت تا اسم کتاب را تغییر دهد و پس از آن، مکارم الآثار نام گرفت. روضاتی تحقیقات و دقت‌های فراوانی در جای‌جای کتاب داشته و در تصحیح، توضیحاتی نظیر تذکر اشتباهات متن، مقایسه ترجمه ارائه‌شده با دیگر منابع، نشان دادن نسبت‌ها و خویشاوندی‌ها و ذکر جلد و صفحه منابع از قلم‌افتاده را متذکر شده است.[۱۴]
مؤلف در شرح کتاب، از منابعی مانند احسن التواریخ،[یادداشت ۱] انجمن آراء ناصری،[یادداشت ۲] بحارالانوار، اعیان الشیعه و... بهره برده[۱۵] و در پیشبرد کتاب به وفیات مندرج در روزنامه‌ها و نشریات نیز توجه داشته است.[۱۶]
سخن مصحح کتاب
سید محمدعلی روضاتی در ابتدای کتاب می‌نویسد که پیش از ۱۲ سال از نزدیک، شاهد و ناظر زحمات نویسنده بوده و شهادت می‌دهد که معلم حبیب‌آبادی حدود ۴۰ سال، تتبع و تحقیق و جستجو در احوال دانشمندان اسلامی و بزرگان معاریف علم و ادب داشته و با نهایت دقت و احتیاط از میان هزاران کتب معتبر، مطالب خویش را جمع‌آوری کرده است.[۱۷]
پانویس
- ↑ رجایی، بیاد مرحوم علی معلم حبیب‌آبادی، ۱۳۵۵ش، ص۳۸۴.
- ↑ اصفهانی، معلم حبیب‌آبادی و اثر ماندگارش: مکارم الآثار، ۱۳۸۲ش.
- ↑ مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، سایت بنیاد محقق طباطبایی.
- ↑ مختاری، نگاهی به مکارم الآثار، ۱۳۷۵ش، ص۱۶۲.
- ↑ رجایی، بیاد مرحوم علی معلم حبیب‌آبادی، ۱۳۵۵ش.
- ↑ حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۱.
- ↑ حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، کتابخانه‌های عمومی اصفهان، ج۲، ص۲۹۷.
- ↑ حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، کتابخانه‌های عمومی اصفهان، ج۳، ص۱.
- ↑ حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، اداره کل فرهنگ و هنر استان اصفهان، ج۴، ص۱.
- ↑ حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، ۱۳۶۴ش، مقدمه ج۵، ص۱.
- ↑ حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، ج۶، ص۱.
- ↑ مکارم الآثار در احوال رجال دو قرن ۱۳ و ۱۴ هجری، کتابخانه آیت‌الله بروجردی.
- ↑ مکارم الآثار در احوال رجال دو ۱۳ و ۱۴، شبکه جامع کتاب گیسوم.
- ↑ اصفهانی، معلم حبیب‌آبادی و اثر ماندگارش: مکارم الآثار، ۱۳۸۲ش، ص۲۷.
- ↑ معرفی مکارم الآثار، سایت کتابناک.
- ↑ اصفهانی، معلم حبیب‌آبادی و اثر ماندگارش: مکارم الآثار، ۱۳۸۲ش، ص۲۷.
- ↑ اصفهانی، معلم حبیب‌آبادی و اثر ماندگارش: مکارم الآثار، ۱۳۸۲ش، ص۲۸.
یادداشت
- ↑ اثر فارسی نوشته حسن بیک روملو، (مورخ ایرانی عهد شاه طهماسب یکم صفوی )تاريخ عمومى و یکى از منابع معتبر و دست اول دوره صفوى در زمینه تاريخ ایران و عثمانى است كه در سال ۹۸۵ق. نوشته شده است.
- ↑ تألیف امیرالشعرا رضاقلیخان هدایت که در سال ۱۲۸۸ ه.ق تألیفش پایان یافته‌است .https://noorlib.ir/book/view/10932/
منابع
- حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، اصفهان، کمال، ۱۳۶۲ش.
- حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، اصفهان، نفایس مخطوطات اصفهان، ۱۳۶۴ش.
- حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، اصفهان، انجمن کتابخانه‌های عمومی اصفهان.
- حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، اصفهان، اداره کل فرهنگ و ارشاد استان اصفهان.
- اصفهانی، محمدرضا، معلم حبیب‌آبادی و اثر ماندگارش: مکارم الآثار، کتاب ماه دین، شماره ۶۸ و ۶۹، خرداد و تیر ۱۳۸۲ش.
- رجائی زفره‌ای، محمدحسن، بیاد مرحوم علی معلم حبیب‌آبادی، مجله وحید، شماره ۱۹۵، شهریور ۱۳۵۵ش.
- مختاری، علی، نگاهی به مکارم الآثار، آینه پژوهش، دوره ۷، شماره ۳۸، تابستان ۱۳۷۵ش.
- مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، سایت بنیاد محقق طباطبایی، تاریخ بازدید: ۱۹ آبان ۱۳۹۹ش.
- معرفی مکارم الآثار، کتابخانه آیت‌الله بروجردی، تاریخ بازدید: ۱۹ آبان ۱۳۹۹ش.
- معرفی مکارم الآثار، شبکه جامع کتاب گیسوم، تاریخ بازدید: ۱۹ آبان ۱۳۹۹ش.
- معرفی مکارم الآثار، سایت کتابناک، تاریخ بازدید: ۱۹ آبان ۱۳۹۹ش.