شعب المقال فی درجات الرجال (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | میرزا ابوالقاسم نراقی |
| تاریخ نگارش | ۱۲۹۱ق |
| موضوع | علم رجال |
| زبان | عربی |
| به تصحیح | محسن احمدی |
| تعداد جلد | یک جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | کنگره بزرگداشت فاضلین نراقیین |
| محل نشر | قم |
شُعَبُ الْمَقال فی دَرَجاتِ الرّجال کتابی به زبان عربی در موضوع علم رجال، نوشته میرزا ابوالقاسم نراقی (متوفای ۱۳۱۹ق). نویسنده کتاب را در چهار شعبه تنظیم کرده و به موضوع رجال و بررسی راویان پرداخته است. مهم‌ترین برجستگی کتاب، درباره راویان مورد اختلافی است که نویسنده به ذکر اختلاف و اختیار قول برتر می‌پردازد.
نویسنده
نجم‌الدین ابوالقاسم بن محمد نراقی (۱۲۵۲-۱۳۱۹ق) مشهور به عبدالصاحب، نوه ملا احمد نراقی و شاگرد پدرش ملا محمد نراقی است.[۱]
معرفی کلی
این کتاب که با نام‌های «شعب المقال فی احوال الرجال»[۲] و «رجال میرزا ابوالقاسم نراقی»[۳] هم معرفی شده، رساله‌ای در رجال است که مؤلف تصمیم داشته آن را در هشت شعبه تنظیم کند، اما بیش از چهار شعبه از آن را تألیف ننمود و همه نسخه‌های موجود و نسخه‌های چاپی، شامل چهار شعبه اولیه است. تألیف این اثر در ۲۷ ربیع الثانی ۱۲۹۱ق پایان یافته است.[۴] [۵]
محتوا
کتاب در چهار شعبه (فصل) تنظیم شده است.[۶]
- شعبه اول دارای چهار فاتحه است:
- علت نیاز به علم رجال (ادله منکران علم رجال را بیان و جواب‌های آنان را با دلیل ذکر کرده است.)
- جرح و تعدیل
- تعارض جرح و تعدیل
- اسباب مدح و تعدیل و جرح.[۷]
- شعبه دوم: ذکر ۸۹۸ راوی که تمام عالمان رجال به وثاقت آنان تصریح نموده یا راویانی که تعدادی توثیق کرده و دیگران نقض ننموده باشند.[۸]
- شعبه سوم: ۱۹۳ راوی که در وثاقت آنها اختلاف شده و پاره‌ای از رجالیان، آنها را توثیق و برخی دیگر تضعیف کرده‌اند و او بین آنها جمع می‌کند. نراقی در جایی که امکان جمع وجود نداشته، می‌گوید: اَرْجح قبول روایت آن راوی است، هر چند درباره او شک وجود دارد.[۹]
- شعبه چهارم: درباره ۴۷۹ راوی که مدح شده‌اند، ولی توثیق نشده‌اند. به عقیده نراقی، روایتشان حسنه خواهد بود، ولی صحیح نیست.[۱۰]
شعبه دوم و سوم را مهم‌ترین فصل کتاب دانسته‌اند، چون به راویان مورد اختلاف و اختیار قول برتر می‌پردازد.[۱۱]
نسخه‌ها
کنگره بزرگداشت فاضلین نراقیین در چاپ کتاب بر دو نسخه اعتماد کرده است:
- نسخه خطی به‌خط ابراهیم بن علی‌اکبر رضوی در سال ۱۳۲۷ق در مدرسه سلطانی کاشان.
- نسخه خطی کتابخانه آیت‌الله مرعشی.[۱۲]
همچنین نسخه‌ای دیگر در کاشان، منتسب به سید محمدحسین علم‌الهدی رضوی که به‌خط عبدالباقی طباطبایی در تاریخ ۱۳۰۱ق نوشته شده است.[۱۳]
چاپ‌ها
شعب المقال در سال ۱۳۷۶ق از سوی الانتشارات الدینیه و چاپخانه گلبهار یزد با تصحیح شیخ محمدعلی نحوی در مدرسه شفیعیه یزد با مقدمه محمد خالصی‌زاده و با اهتمام حسین صفایی نراقی (نوه مؤلف) در ۲۴۶ صفحه به چاپ رسید.[۱۴] کنگره بزرگداشت فاضلین نراقیین هم کتاب را با تحقیق محسن احمدی در قم منتشر کرده است.[۱۵]
پانویس
- ↑ ربانی، سبک‌شناسی رجال حدیث، ۱۳۸۵ش، ۱۶۹.
- ↑ مشار، فهرست کتاب‌های چاپی عربی، ۱۳۴۴ش، ص۵۷۲.
- ↑ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق،ج۱، ص۹۳.
- ↑ صدرایی خویی، فهرستگان نسخه‌های خطی حدیث، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۳۳۱.
- ↑ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۱۴، ص۱۹۱.
- ↑ نراقی، شعب المقال، کنگره بزرگداشت، ص۳۳۵و۳۳۶.
- ↑ ربانی، سبک‌شناسی رجال حدیث، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۹.
- ↑ ربانی، سبک‌شناسی رجال حدیث، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۹.
- ↑ ربانی، سبک‌شناسی رجال حدیث، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۹-۱۷۲.
- ↑ ربانی، سبک‌شناسی رجال حدیث، ۱۳۸۵ش، ص۱۷۲.
- ↑ ربانی، سبک‌شناسی رجال حدیث، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۹-۱۷۲.
- ↑ نراقی، شعب المقال، کنگره بزرگداشت، ص۵.
- ↑ صدرایی خویی، فهرستگان نسخه‌های خطی حدیث، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۳۳۲.
- ↑ صدرایی خویی، فهرستگان نسخه‌های خطی حدیث، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۳۳۲.
- ↑ شعب المقال فی درجات الرجال، سایت همراه‌نور.
منابع
- نراقی، ابوالقاسم، شعب المقال، کنگره بزرگداشت، قم.
- آقابزرگ تهرانی، مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال، تهران، ۱۳۷۸ق.
- صدرایی خویی، علی، فهرستگان نسخه‌های خطی حدیث و علوم حدیث شیعه، دارالحدیث، ۱۳۸۲ش.
- ربانی، محمدحسن، سبک‌شناسی رجال حدیث، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار، ۱۳۸۵ش.
- مشار، خان‌بابا، فهرست کتاب‌های چاپی عربی از آغاز چاپ تا کنون، ۱۳۴۴ش.
- شعب المقال فی درجات الرجال، سایت همراه‌نور، تاریخ بازدید: ۱۷ بهمن ۱۴۰۰ش.