حبیب‌الله چایچیان

حبیب‌الله چایچیان

اطلاعات
زمینه فعالیت	شعر (مدح و مرثیه اهل بیت)
محل زندگی	تبریز، تهران
محل دفن	بهشت زهرا، تهران
پیشه	کارمند بانک ملی ایران
دیوان اشعار	ای اشک‌ها بریزید، خلوتگاه راز و...
تخلص	حسان

حبیب‌الله چایچیان (۱۳۰۲-۱۳۹۶ش)، متخلّص به حسان، شاعر و مرثیه‌سرای اهل بیت(ع) در قرن چهاردهم شمسی. بیشتر سروده‌های او مدح و مرثیه اهل‌بیت(ع) است. او از علامه امینی و علامه عسکری تأثیر پذیرفته است. علامه امینی و آیت الله خامنه‌ای او را تحسین و تشویق کرده‌اند. دیوان اشعار او در سه جلد به چاپ رسیده است. «امشب شهادت نامه عشاق امضا می‌شود» و آمدم ای شاه پناهم بده از سروده‌های معروف او است.

زندگی و تحصیلات

حبیب الله فرزند محمدحسین در سال ۱۳۰۲ش در تبریز زاده شد. شش ساله بود که همراه خانواده‌اش به تهران مهاجرت کرد. چایچیان تحصیلات خود را در تهران در مدرسه ایران و آلمان به پایان رساند؛ سپس به استخدام بانک ملی ایران درآمد. او در روز پنج‌شنبه ۹ آذر سال ۱۳۹۶ش درگذشت و در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد. آیت الله خامنه‌ای در پیامی درگذشت او را تسلیت گفت.

شعر

نخستین شعری که سرود در ۱۵ سالگی و در رثای پدرش بود.

پدرم رخت از این جهان بربست‌

کمرم از غم و محنت بشکست

می‌کنم لیک شکر یزدان را

گر پدر نیست باز مادر هست

چایچیان با تشویق مادرش، به سرودن اشعار در مدح و مرثیه ائمه(ع) پرداخت. وی پس از سفر به کربلا فقط به سرودن مدح‌های آل علی(ع) پرداخت، و آثار دیگرش را در آتش افکند. اشعارش مورد توجه جامعه مذهبی ایران و پارسی‌زبانان است و در جمع عزاداران عاشورایی زمزمه می‌شود. گفته شده که او در مقطعی از زندگی اش تصمیم می گیرد که جز برای خاندان رسول(ع) خدا برای کسی شعری نسراید.

آثار

گل‌های پرپر، خزان گلریز، باغستان عشق، سایه‌های غم،‌ای اشک‌ها بریزید(جلد اول دیوان اشعار)، خلوتگاه راز (جلد دوم دیوان اشعار)، چهل حدیث جالب از علی بن ابی‌طالب(ع) و جلد سوم دیوان اشعار از جمله آثار او است..

وی کتاب «بَطَلَةُ کربلا»، اثر «دکتر بنتُ الشّاطی» را با نام «زینب(سلام الله علیها) بانوی قهرمان کربلا» به فارسی ترجمه نمود.

فاطمه زهرا ام‌ابیها؛ مجموعه‌ای از مطالب علامه امینی درباره حضرت زهرا(س) است که توسط وی گردآوری شده است.

تصنیف قطعه‌ای از بهشت

مقالهٔ اصلی: تصنیف قطعه‌ای از بهشت

قطعه‌ای از بهشت یا قطعه آمدم ای شاه، تصنیفی در مدح امام رضا(ع) به خوانندگی محمدعلی کریم‌خانی با شعری از حبیب‌الله چایچیان و آهنگسازی آریا عظیمی‌نژاد است که در سال ۱۳۸۶ش تولید شد.

چایچیان انگیزه شعر «آمدم ای شاه پناهم بده» را بیماری مادرش می‌داند که در اواخر زندگی‌اش دو بار سکته کرد. حسان مادرش را که به سختی می‌توانست حرکت کند به مشهد برد و وقتی به نزدیک ضریح امام رضا(ع) رسید حال سرودن شعر برایش فراهم شد و این ابیات را سرود. او هنگامی که به بیت «آنچه صلاح است برای حسان/ از تو اگر هم که نخواهم بده» رسید مشاهده کرد که مادرش در ازدحام جمعیت خودش را به ضریح رسانده و ضریح را می‌بوسد.

ارتباط با اهلبیت (ع) وعالمان دینی

حسان خودش را شاعر اهلبیت وآبرویش را نیز وامدار آنان می‌دانسته، نمونه هایی از عنایات اهلبیت(ع) در باره او از زبان خود و دیگران نقل شده است.بیت معروفی که در آن ۶ بار کلمه (رضا) به کار رفته است به ادعای وی در شب شعری از سوی امام رضا(ع) به وی عنایت شده که قرار بوده در یک بیت شعر۳ بار کلمه رضا به کار می‌رفته است

رضای رضا چون رضای خداست

رضا گر رضا شد ز ما حق رضاست

به گفتۀ چایچیان، زمانی که علامه امینی در نجف ساکن بوده است، نامه‌هایی به او می‌فرستاده و او را شاعر اهل بیت خطاب می‌کرده است. کریم دستمالچی او را به عبدالحسین امینی معرفی کرده است.

علامه امینی

از کسانی است که چایچیان را مورد تحسین و تشویق قرار داد. وسیله آشنایی وی با علامه امینی، شعری بود که از زبان عباس بن علی(ع) در شب عاشورا خطاب به امام حسین(ع) سروده است. چایچیان نیز اشعاری را درباره الغدیر، علامه امینی و کتابخانه او سروده است.

دوست دارم شمع باشم تا که خود تنها بسوزم

بر سر بالینت امشب از غم فردا بسوزم

دوست دارم هاله باشم تا ببوسم روی ماهت

یا شوم پروانه، از شوق تو بی‌پروا بسوزم

دوست دارم ماه باشم، تا سحر بیدار باشم

تا چو مشعل بر سر راهت درین صحرا بسوزم

دوست دارم سایه باشم تا در آغوشم بخوابی

چشم دوزم بر جمالت، ز آن رخ گیرا بسوزم

چایچیان، به تاثیر پذیری خود از اندیشه‌های علامه عسکری نیز اشاره دارد. او بارها در حضور رهبر انقلاب ایران آیت‌الله خامنه‌ای شعر خوانده و مورد تشویق ایشان نیز قرار گرفته است.

نمونه‌ای از شعر

امشب شهادت نامۀ عشاق امضا می‌شود

فردا ز خون عاشقان، این دشت دریا می‌شود

امشب کنار یکدگر، بنشسته آل مصطفی

فردا پریشان جمعشان، چون قلب زهرا می‌شود

با شعر که شور می‌دهم من

می سوزم و نور می‌دهم من

ای غم زده سینه‌ها بسوزید

ای گوهر اشک‌ها بریزید

مقالهٔ اصلی: قطعه‌ای از بهشت (تصنیف)

آمدم‌ای شاه پناهم بده

خط امانی ز گناهم بده

ای حرمت ملجأ درماندگان

دور مران از در و راهم بده

منابع

• مجاهدی، محمدعلی، کاروان شعر عاشورا، تهیه کننده پژوهشگاه تحقیقات اسلامی، زمزم هدایت، قم، ۱۳۸۶ش.
• محمدزاده، مرضیه، دانشنامه شعر عاشورایی: انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، تهران، ۱۳۸۳ش.
• حبیب‌الله چایچیان درگذشت، خبرگزاری مهر.
• پیکر حبیب الله چایچیان تشییع شد، خبرگزاری تسنیم.
• پیام تسلیت در پی درگذشت مرحوم چایچیان (حسان)، پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌ خامنه‌ای.
• حبیب الله چایچیان (حسان)، رسانه مجازی نگاه.
• شعرخوانی حبیب‌الله چایچیان (حسان)، پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌ خامنه‌ای.
• حسان: شعر «آمدم‌ای شاه پناهم بده» زبان حال مادرم است، خبرگزاری فارس.