مناهی النبی
| حدیث مناهی النبی | |
|---|---|
| اطلاعات روایت | |
| موضوع | اخلاقی، اجتماعی |
| صادره از | پیامبر اسلام (ص) |
| راوی اصلی | امام صادق(ع) |
| منابع شیعه | من لایحضره الفقیه، الامالی |
| احادیث مشهور | |
| حدیث سلسلةالذهب • حدیث ثقلین • حدیث کساء • مقبوله عمر بن حنظلة • حدیث قرب نوافل • حدیث معراج • حدیث ولایت • حدیث وصایت • حدیث جنود عقل و جهل • حدیث شجره | |
 | |
| آیات اخلاقی | |
|---|---|
| آیات افک • آیه اخوت • آیه اطعام • آیه نبأ • آیه نجوا • آیه مشیت • آیه بر • آیه اصلاح ذات بین • آیه ایثار | |
| احادیث اخلاقی | |
| حدیث قرب نوافل • حدیث مکارم اخلاق • حدیث معراج • حدیث جنود عقل و جهل | |
| فضایل اخلاقی | |
| تواضع • قناعت • سخاوت • کظم غیظ • اخلاص • خشیت • حلم • زهد • شجاعت • عفت • انصاف • اصلاح ذات البین • عیب‌پوشی | |
| رذایل اخلاقی | |
| تکبر • حرص • حسد • دروغ • غیبت • سخن‌چینی • تهمت • بخل • عاق والدین • حدیث نفس • عجب • عیب‌جویی • سمعه • قطع رحم • اشاعه فحشاء • کفران نعمت | |
| اصطلاحات اخلاقی | |
| جهاد نفس • نفس لوامه • نفس اماره • نفس مطمئنه • محاسبه • مراقبه • مشارطه • گناه • درس اخلاق • استدراج | |
| عالمان اخلاق | |
| ملامهدی نراقی • ملا احمد نراقی • میرزا جواد ملکی تبریزی • سید علی قاضی • سید رضا بهاءالدینی • سید عبدالحسین دستغیب • عبدالکریم حق‌شناس • عزیزالله خوشوقت • محمدتقی بهجت • علی‌اکبر مشکینی • حسین مظاهری • محمدرضا مهدوی کنی | |
| منابع اخلاقی | |
| قرآن • نهج البلاغه • مصباح الشریعة • مکارم الاخلاق • المحجة البیضاء • رساله لقاءالله (کتاب) • مجموعه وَرّام • جامع السعادات • معراج السعادة • المراقبات | |
مَناهِی النَّبی روایتی مشتمل بر سفارشات اخلاقی و اجتماعی، منسوب به پیامبر(ص) است که شیخ صدوق به سند خود از امام صادق(ع) از پدرانش از علی بن ابی‌طالب(ع) روایت کرده است. شیخ صدوق این روایت را در دو کتاب خود من لا یحضره الفقیه و امالی آورده است.
معرفی
مناهی النبی روایتی است که امام صادق(ع) از پدرانش از علی بن ابی‌طالب(ع) از پیامبر نقل می‌کند. این روایت مشتمل بر موضوعات اخلاقی و اجتماعی از قبیل عدم خوردن و آشامیدن در حالت جنابت و عدم گرفتن ناخن با دندان، سفارش به مسواک‌زدن، منع از غیبت و شنیدن آن، نهی از شرب خمر و خرید و فروش و ساقی شدن بر آن، نهی از ربا و نیز فروش مال بدون ضمانت و نهی از داخل شدن در مسجد با سلاح، نهی از به تأخیر انداختن دستمزد کسی که اجیر شده، و نیز مسائلی درباره احترام به همسایه و برخورد با برادر دینی و حقوقی درباره حیوانات و عدم ستم به آن‌ها و مسائلی دیگر است که پیامبر آن‌ها را نهی فرموده‌اند.[۱]
روایت در دیگر کتب روایی
بزرگان حدیثی شیعه مانند شیخ طوسی و نجاشی[۲] و دیگران این روایت را در کتب خود ذکر نکرده و اشاره‌ای نیز به آن ننموده‌اند. راویان این حدیث نیز در کتب رجالی[۳] دیگر علمای حدیثی ذکر نشده‌اند. علمای رجالی عدم ذکر راوی در کتب روایی را به عنوان مجهول بودن راوی و ضعف روایت بیان کرده‌اند.
بخش‌های مختلف این روایت به صورت مجزا در روایات دیگر بیان شده اما به این شیوه و مضمون چیزی در بین علمای حدیثی شیعه و سنی وجود ندارد.
سند روایت
شیخ صدوق این روایت را در کتاب امالی و من لایحضره الفقیه آورده که سند آن در هر دو کتاب یکی است.[۴] در بین راویان شعیب بن واقد قرار دارد که در کتب رجالی شیعه نامی از او برده نشده است. از دیگر راویان حمزه بن محمد است که نسبش به سادات زیدی می‌رسد در کتب رجالی[۵] اسمی از او آورده نشده؛ همچنین عبدالعزیز ابهری شخصیتی مجهول است. حسین بن زید پسر زید شهید است که امام صادق(ع) او را بزرگ کرده اما این دلیل بر توثیق این شخص نیست.
در مورد محمد بن زکریای غلابی اگر بصری باشد وی شناخته شده است، اما در کتب روایی اهل سنت او را واضع، به معنای جاعل حدیث نام برده‌اند و احادیث وی با عنوان احادیث موضوع بیان شده است.[۶](ابن جوزی منشأ علم خودش به وضع محمد بن زکریا را هم دارقطنی گفته است.)
برخی نیز سند را به حسین بن زید نسبت داده، اما شیخ صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه تصریح به روایت شدن حدیث از شعیب بن واقد دارد و در مشیخه کتاب خود نیز سندش به او را ذکر می‌کند.[۷]
پانویس
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۳، باب ذکر جمل من مناهی النبی(ص)؛ شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۴۲۲، المجلس السادس و الستون.
- ↑ نگاه کنید به: طوسی، الإستبصار، ۱۴۰۶ق-۱۹۸۵م؛ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۴۰۷ق.
- ↑ نگا کنید به: طوسی، اختیار معرفه الرجال، ۱۳۴۸ش؛ طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق؛ طوسی، رجال طوسی، ۱۴۱۵ق؛ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۴۲۴ق.
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۳، باب ذکر جمل من مناهی النبی(ص)؛ شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۴۲۲، المجلس السادس و الستون.
- ↑ نگاه کنید به: طوسی، اختیار معرفه الرجال، ۱۳۴۸ش؛ طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق؛ طوسی، رجال طوسی، ۱۴۱۵ق؛ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۴۲۴ق.
- ↑ ابن الجوزی، الموضوعات، ۱۳۸۶ق-۱۹۶۶م، ج۱، ص۴۱۸.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، مؤسسه الامام الخویی الاسلامیه، ج۹، ص۳۴.
منابع
- ابن الجوزی، جمال الدین عبدالرحمن بن علی بن محمد، الموضوعات، تصحیح و مقدمه عبدالرحمن محمد عثمان، مدینه، المکتبه السلفیه بالمدینه المنوره، چاپ اول، ۱۳۸۶ق-۱۹۶۶م.
- ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، تحقیق و تصحیح علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق.
- ابن بابویه، محمد بن علی شیخ صدوق، امالی شیخ صدوق، تصحیح و ترجمه محمدباقر کمره‌ای، تهران، نشر کتابچی، ۱۳۷۶ش.
- خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقاته، نجف، موسسه الامام الخویی الاسلامیه، بی‌تا.
- طوسی، ابی‌جعفر محمد بن الحسن، اختیار معرفه الرجال المعروف برجال الکشی، تصحیح و تحقیق و مقدمه حسن المصطفوی، مشهد، دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸ش.
- طوسی، ابی‌جعفر محمد بن الحسن، الفهرست، تحقیق شیخ جواد القیومی، قم، موسسه نشر اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- طوسی، ابی‌جعفر محمد بن الحسن، رجال طوسی، تحقیق جواد القیومی، قم، موسسه نشر اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
- طوسی، ابی‌جعفر محمد بن الحسن، الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، تحقیق و تصحیح سیدحسن الموسوی الخرسان، بیروت-لبنان، دارالاضواء، ۱۴۰۶ق-۱۹۸۵م.
- طوسی، ابی‌جعفر محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام، تحقیق و تصحیح سید حسن الموسوی الخرسان، تهران، داراکتب الاسلامی، ۱۴۰۷ق.
- نجاشی، ابی العباس احمد بن علی، رجال النجاشی، تحقیق سیدموسی شبیری زنجانی، قم، موسسه نشر اسلامی، چاپ هفتم، ۱۴۲۴ق.