الاعلام بما اتفقت علیه الامامیة من الاحکام (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | شیخ مفید (۳۳۶ـ۴۱۳ق) |
| تاریخ نگارش | نیمه اول قرن پنجم قمری |
| موضوع | فقه |
| زبان | عربی |
| تعداد صفحات | ۶۸ |
اَلإعلام بِما اتّفَقَتْ عَلَیهِ الامامیّة مِنَ الاَحْکام از کتاب‌های فقهیِ شیخ مفید (۳۳۶ـ۴۱۳ق)، مشتمل بر مسائل محدودی است که فقیهان امامیه در موافقت آن و عالمان اهل‌سنت در مخالفت با آن، اجماع داشتند. شیخ مفید در این کتاب، جز موارد بسیار اندک، از استدلال خودداری کرده است. او این کتاب را تکمیل‌کننده کتاب اوائل المقالات خود دانسته است. این کتاب توسط کنگره جهانی شیخ مفید در قم به‌عنوان جزیی از مصنفات شیخ مفید چاپ شده است.
نویسنده
محمد بن محمد بن نعمان (۳۳۶-۴۱۳ق) معروف به شیخ مفید[۱] از فقیهان مشهور شیعه در بغداد بود.[۲] او از حدود چهل سالگی ریاست شیعیان را در فقه، کلام و حدیث عهده‌دار شد و در دفاع از عقاید شیعه، گاه در حضور خلفای عباسی، با عالمان دیگر مذاهب مناظره می‌کرد.[۳] معروف‌ترین اثر شیخ مفید در علم فقه، المُقنَعَة، در علم کلام، اوائل المقالات و در تاریخ امامان، الاِرشاد است.[۴]
انگیزه و هدف
شیخ مفید در ابتدای الاعلام نوشته شاگردش سیدمرتضی[۵] با هدف جمع‌آوری احکام اجماعی فقهی امامیه، از وی درخواست نوشتن این اثر را کرده بود.[۶] او این کتاب را تکمیل کتاب اوائل المقالات خود دانسته و قصد داشت خواننده بتواند مجموع اصول و فروع شیعه را با نظم معقول بی‌سابقه در این دو متن دریافت کند. در کتاب اوائل، به موارد اختلافی عقیدتی بین شیعه و سنی پرداخته و در کتاب اعلام تفاوت‌های فقهی این دو را گزارش کرده است.[۷]
محتوا و ساختار
متن الاعلام با مسائل طهارت شروع[۸] و با مسائل ارث تمام می‌شود.[۹] تعداد مسائل این کتاب محدود بوده و تنها مواردی ذکر شده که ـ به‌نظر شیخ مفید ـ فقهای شیعه در موافقت آن و عالمان اهل‌سنت در مخالفت با آن اتفاق‌نظر داشتند.[۱۰] نویسنده در موارد انگشت‌شمار، استدلال نیز کرده است.[۱۱] بخش‌هایی از آغاز کتاب الاعلام در نسخه‌های چاپ شده موجود نیست و نخستین مطلب این کتاب بحثی در باره احکام مَذْی[یادداشت ۱] و وَذْی[یادداشت ۲][۱۲] بخش پایانی کتاب درباره نفی عول در ارث است که مورد اتفاق امامیه است.[۱۳]
نگارش و چاپ
در چاپ فعلی کتاب در ایران، از سه نسخه خطی کتابخانه دانشگاه تهران (نوشته ۱۱۳۰ق)، کتابخانه حرم حضرت معصومه(س) (نوشته ۱۳۲۰ق) و کتابخانه آیت‌الله حائری قم (نوشته ۱۳۴۰ق) استفاده شده است.[۱۴] این کتاب توسط کنگره جهانی شیخ مفید که در قم برگزار شد، به‌عنوان جزیی از مصنفات شیخ مفید در ۱۴۱۳ق/۱۳۷۲ش چاپ گردید.[۱۵]
پانویس
- ↑ شبیری، «گذری بر حیات شیخ مفید»، ص۸-۷.
- ↑ گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۳.
- ↑ شبیری، «گذری بر حیات شیخ مفید»، ص۲۳-۲۴.
- ↑ گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۳-۱۴۴.
- ↑ حسون، مقدمه کتاب الاعلام، ۱۴۱۳ق، ص۵.
- ↑ شیخ مفید، الاعلام، ۱۴۱۳ق، ص۱۵و۱۶.
- ↑ شیخ مفید، الاعلام، ۱۴۱۳ق، ص۱۶.
- ↑ شیخ مفید، الاعلام، ۱۴۱۳ق، ص۱۵.
- ↑ شیخ مفید، الاعلام، ۱۴۱۳ق، ص۶۸.
- ↑ شیخ مفید، الاعلام، ۱۴۱۳ق، ص۱۶.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به شیخ مفید، الاعلام، ۱۴۱۳ق، ص۲۱و۲۲.
- ↑ شیخ مفید، الاعلام بما اتفقت عليه الامامية من الأحكام،۱۴۱۳ق، ص۱۷.
- ↑ شیخ مفید، الاعلام بما اتفقت عليه الامامية من الأحكام، ۱۴۱۳ق، ص۶۷
- ↑ حسون، مقدمه کتاب الاعلام، ۱۴۱۳ق، ص۵و۶.
- ↑ حسون، مقدمه کتاب الاعلام، ۱۴۱۳ق، ص۴.
یادداشت
منابع
- شیخ مفید، محمد بن نعمان، الاعلام، تحقیق: محمد حسّون، قم، کنگره جهانی شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
- شبیری، سید محمدجواد، «گذری بر حیات شیخ مفید»، در مقالات فارسی کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، ش۵۵، ۱۳۷۲ش.
- گرجی، ابوالقاسم، تاریخ فقه و فقها، تهران، سمت، ۱۳۸۵ش.