تسبیحات حضرت زهرا(س)

تسبیحات حضرت زهرا(س) ذکری شامل ۳۴ بار الله اکبر، ۳۳ بار الحمدلله و ۳۳ بار سبحان الله. بنابر روایات، این ذکر را پیامبر(ص) به حضرت زهرا(س) آموخت. در منابع حدیثی، روایات فراوانی درباره اهمیت تسبیحات حضرت زهرا(س) پس از نمازهای واجب روزانه آمده و جزو مشهورترین تعقیبات شمرده می‌شود و امام باقر(ع) آن را مصداق یاد خدا و ذکر کثیر دانسته است.

آموختن تسبیحات به حضرت زهرا

بر اساس روایتی که از زبان امیرالمؤمنین در منابع شیعی ثبت شده است، این ذکر را پیامبر به حضرت زهرا(س) آموزش داد. طبق این روایت، حضرت زهرا که از زیادی کارهای روزانه به سختی افتاده بود، قصد داشت از پدرش خادمی برای خانه بخواهد، اما پیامبر در پاسخ به درخواست وی، این تسبیح را به ایشان آموخت و آن را از هر خادمی بالاتر دانست و حضرت زهرا از آموختن این تسبیح خرسند شد.

طبق روایتی دیگر از امام پنجم شیعیان ، محمد باقر (ع) وقتی زمان ازدواج دختر پیامبر اسلام حضرت فاطمه زهرا فرا رسید حضرت جبرئیل از جانب خداوند متعال نازل گشت و به پیامبر عرض کرد که فاطمه را به آن کسی تزویج کن که ستاره زهره درشب جمعه به خانه اش فرود می آید.

وقتی این خبر به اصحاب پیامبر رسید، آنها خانه های خود را زینت دادند و برای نزول ستاره زهره مهیّا گشتند.

تا اینکه شب جمعه فرا رسید و پیامبر بر پشت بام رفت و منتظر نزول ستاره شد.

حضرت زهرا سلام الله علیها نیز پشت سر آن حضرت نشستند تا شاهد فرود ستاره زهره باشند. تا اینکه نیمه شب شد و ناگهان ستاره فرود آمد و شب تاریک و ظلمانی همچون روز روشن شد.

وقتی حضرت فاطمه سلام الله علیها ستاره را در حال فرود دید شروع به گفتن " الله اکبر " کرد. نزول ستاره طولانی شد تا جایی که حضرت زهرا سلام الله علیها سی و چهار مرتبه " الله اکبر " گفت. ستاره بر بام های خانه اصحاب دور زد تا بر بام خانه حضرت علی علیه السلام استقرار یافت و به خانه اش وارد گشت.

حضرت زهرا سلام الله علیها وقتی این واقعه را دید خداوند را شکر کرد و سی و سه مرتبه " الحمدلله " گفت و زمانی که به سی و سه رسید، ستاره به سوی آسمان بالا رفت.

و حضرت فاطمه زهرا با مشاهده صعود ستاره تعجّب کرد و شروع به گفتن "سبحان الله " نمود تا اینکه ستاره در آسمان وارد گشت و تعداد " سبحان الله " گفتن حضرت به سی و سه مرتبه رسید.

شرایط و احکام تسبیحات

تسبیحات حضرت زهرا پس از هر نماز (واجب یا مستحب) مستحب است اما ذکر آن پس از نماز صبح مستحب مؤکد است. چنان‌که از متون روایی شیعه بر می‌آید گفتن تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها شرایطی دارد:

1. حفظ و رعایت ترتیب اذکار و تعداد هر ذکر؛ (اول الله‌اکبر ۳۴ بار، الحمدلله ۳۳ بار و بعد سبحان‌الله ۳۳ مرتبه)؛ جایز است ذکر سبحان الله جلوتر از ذکر الحمد لله گفته می‌شود، ولی بهتر آن است که ذکر الحمد لله جلوتر گفته شود.
2. حضور قلب و توجه معنوی در هنگام تسبیح؛
3. آغاز کردن ذکر تسبیح بلافاصله پس از پایان نماز و بدون برهم زدن حالت نماز و انجام کاری دیگر؛
4. رعایت موالات بین اجزای تسبیح به معنای فاصله نیانداختن بین اذکار و قطع نکردن تسبیح با کاری دیگر.

اهمیت تسبیحات در روایات

در منابع حدیثی، روایات متعددی در باب اهمیت تسبیحات حضرت زهرا نقل شده است:

1. ابو هارون مکفوف می‌گوید: امام صادق(ع) به من فرمود: ای ابو هارون، ما کودکان خود را همان‌گونه که به نماز فرمان می‌دهیم به تسبیح حضرت زهرا(س) نیز امر می‌کنیم. پس بر این ذکر مداومت کن. زیرا هر بنده‌ای بر آن مداومت کند، تیره‌بخت نمی‌شود.
2. امام باقر(ع) فرمود: هر کس تسبیح حضرت زهرا(ع) را بگوید سپس طلب آمرزش کند آمرزیده خواهد شد. این تسبیح به زبان یک صد مرتبه است ولی در میزان عمل یک هزار تسبیح به‌شمار می‌رود، و شیطان را دور می‌کند، و خداوند رحمان را خشنود می‌سازد.
3. از امام باقر(ع) روایت شده است: از جهت حمد و ذکر، خدا با چیزی بهتر از تسبیح حضرت فاطمه زهرا(س) عبادت نشده است. اگر عملی بهتر از آن بود، پیامبر خدا آن را به زهرا(س) عطا می‌کرد.»
4. از امام صادق(ع) روایت شده است: هر کس پس از نماز واجب، با تسبیح فاطمه(س) صد بار به تسبیح خدا بپردازد، و به دنبال آن یک بار «لا اِلهَ اِلَّا اللَّه» بگوید، آمرزیده می‌شود.»
5. در حدیث دیگری از آن حضرت روایت شده است: تسبیح فاطمه زهرا(س) هر روز بعد از هر نماز، از هزار رکعت نماز در هر روز، نزد خدا محبوب‌تر است.»
6. از امام صادق(ع) روایت شده است: هر کس بعد از نماز واجب، پیش از آنکه پاهای خود را جفت کند (قبل از به هم خوردن حالت جلوس تشهد و سلام، تسبیح فاطمه زهرا(س) بگوید، خداوند او را می‌آمرزد.»
7. محمد بن مسلم ثقفی کوفی نقل کرده است که امام باقر(ع) فرمود: تسبیح حضرت فاطمه (س) مصداق همان ذکر کثیر است که خدای متعال در قرآن به آن، فرمان داده است تا او را فراوان یاد کنیم.

تسبیحات و تربت شهید

نقل شده است که حضرت فاطمه(س) بعد از آنکه دستور تسبیحات معروف را از رسول اکرم(ص) دریافت کرد، در ابتدا، رشته ای از پشم تابیده آماده کرد و به عدد تسبیحات به آن گره زد و با دست خویش آن را می‌چرخاند و تکبیر و تسبیح و تحمید می‌گفت تا اینکه عمویش حمزة بن عبدالمطلب شهید شد، پس حضرت فاطمه از تربت قبر او خاک برداشت و تسبیح ساخت و با آن تسبیح می‌گفت، و مردم نیز چنان کردند و چون سیدالشهداء شهید شد، مردم از تربت او -که فضیلت بیشتری دارد- تسبیح ساختند و با آن به ذکر پرداختند.مرتضی مطهری بعد از ذکر این واقعه تاریخی میگوید این عملکرد حضرت فاطمه(س) معنادار است یعنی بر ارزش و اهمیت شهید دلالت میکند.

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

• اکبری، محمود، «احکام و نکته‌هایی درباره حضرت زهرا»، مجله مبلغان، قم، معاونت تبلیغ و آموزشهای کاربردی حوزه علمیه قم، شهریور ۱۳۸۲ش، شماره۴۴.
• حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، تحقیق وتصحیح وتذییل : الشیخ عبد الرحیم الربانی الشیرازی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، الطبعة الخامسة، ۱۴۰۳ق-۱۹۸۳م.
• الشیخ المفید، محمد بن محمد بن النعمان العکبری البغدادی، المزار، سایت کتابخانه مدرسه فقاهت
• صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، محقق علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
• صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ترجمه محمد رضا انصاری محلاتی، قم، نشرنسیم کوثر، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
• مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران و قم، انتشارات صدرا، ۱۳۹۰ش.
• النوری الطبرسی (المحدّث النوری) الشیخ حسین، مستدرک الوسائل، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، قم