ابوالعاص بن ربیع: تفاوت میان نسخه‌ها
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز تمیزکاری |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز تمیزکاری |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
==شخصیت‌شناسی== | ==شخصیت‌شناسی== | ||
اَبوالْعاص بن رَبیع بن عَبْدُالعُزّی بن عَبدشَمْس بن عبدمناف از قبیله قریش، خواهرزاده [[حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها|حضرت خدیجه]] و همسر [[زینب دختر رسول خدا (ص)]] بود.<ref> ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۲۲۲</ref> ابوالعاص [[کنیه]] است. به گفته ابن عبدالبر صحابه‌نگار قرن پنجم قمری، از او بیشتر با نام لقیط یاد شده است.<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۰۱.</ref> با این حال، نام او را قاسم<ref> ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۲۲۲</ref> یا مقسّم،<ref>ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۹م، ص۱۴۱.</ref> و هشیم یا مُهَشِّم نیز گفته‌اند.<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۰۱.</ref> | اَبوالْعاص بن رَبیع بن عَبْدُالعُزّی بن عَبدشَمْس بن عبدمناف از قبیله قریش، خواهرزاده [[حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها|حضرت خدیجه]] و همسر [[زینب دختر رسول خدا (ص)]] بود.<ref> ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۲۲۲.</ref> ابوالعاص [[کنیه]] است. به گفته ابن عبدالبر صحابه‌نگار قرن پنجم قمری، از او بیشتر با نام لقیط یاد شده است.<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۰۱.</ref> با این حال، نام او را قاسم<ref> ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۲۲۲</ref> یا مقسّم،<ref>ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۹م، ص۱۴۱.</ref> و هشیم یا مُهَشِّم نیز گفته‌اند.<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۰۱.</ref> | ||
به گفته مورخان، ابوالعاص، | به گفته مورخان، ابوالعاص، بازگارن، ثروتمند، امانت‌دار و از مشاهیر شهر مکه بود.<ref>ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ص۶۵۱.</ref> | ||
به گزارش ابن هشام، هنگامی که پیامبر به [[نبوت]] مبعوث شد، مشرکان قریش درصدد آزار و اذیت او برآمدند و از [[عتبة بن ابی‌لهب]] و ابوالعاص خواستند تا دختران پیامبر را طلاق بدهند، ابوالعاص برخلاف عتبه، درخواست آنان را نپذیرفت.<ref>ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ۶۵۲.</ref> پیامبر نیز از دامادی او به نیکی یاد می‌کرد.<ref>ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ۶۵۲.</ref> | |||
== اسارت به دست مسلمانان== | == اسارت به دست مسلمانان== | ||
ابوالعاص پیش از [[بعثت]]، با [[زینب دختر پیامبر(ص)|زینب دختر پیامبر]]، [[ازدواج]] کرد. پس از بعثت، با آنکه خدیجه و دخترانش [[ایمان]] آوردند، ابوالعاص اسلام نیاورد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۵.</ref> | ابوالعاص پیش از [[بعثت]]، با [[زینب دختر پیامبر(ص)|زینب دختر پیامبر]]، [[ازدواج]] کرد. پس از بعثت، با آنکه خدیجه و دخترانش [[ایمان]] آوردند، ابوالعاص اسلام نیاورد.<ref>ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ص۶۵۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۵.</ref> به گزارش مقدسی، پیامبر اکرم(ص) پس از [[هجرت به مدینه]]، [[ابورافع]] و [[زید بن حارثه]] را به مکه فرستاد تا دخترانش را به [[مدینه]] بیاورند؛ اما ابوالعاص، زینب را نگذاشت به مدینه برود.<ref> مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیه، ج۵، ص۱۸.</ref> | ||
ابوالعاص در [[غزوه بدر]] در صف مشرکان حضور داشت و به اسارت مسلمانان درآمد.<ref>واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۳۹؛ ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ص۳۵۲-۳۵۳.</ref> هنگامی که مردم مکه برای آزادی اسیران [[فدیه]] پرداختند، زینب هم فدیه‌ای برای ابوالعاص به مدینه فرستاد که ضمن آن گردن‌بندی از آن خدیجه بود. گفته‌اند که چون چشم [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] بر آن افتاد، متأثر شد و پس از کسب موافقت مسلمانان، ابوالعاص را آزاد ساخت و اموال زینب را پس فرستاد و از ابوالعاص پیمان گرفت که زینب را آزاد گذارد.<ref>ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ص۳۵۳؛ واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۳۰-۱۳۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۶.</ref> او نیز پس از بازگشت به [[مکه]]، زینب را همراه با یاران پیامبر(ص) به مدینه فرستاد.<ref> نگاه کنید به: ابن هشام، السیره النبویه، ج۲، ص۳۰۸-۳۱۰.</ref> با این حال روایتی وجود دارد که براساس آن زینب، همراه پیامبر به مدینه مهاجرت کرده است.<ref>نگاه کنید به: ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۶.</ref> | |||
==اسلام ابوالعاص== | ==اسلام ابوالعاص== | ||
| خط ۳۹: | خط ۴۰: | ||
==ازدواج مجدد با زینب== | ==ازدواج مجدد با زینب== | ||
ابوالعاص پس از چندی به [[مدینه]] بازگشت و پیامبر(ص) در [[محرم]] [[سال ۷ هجری قمری|سال ۷ق]] زینب را با همان عقد زناشویی پیشین نزد او فرستاد.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۵۴؛ ابن هشام، السیره النبویه، | ابوالعاص پس از چندی به [[مدینه]] بازگشت و پیامبر(ص) در [[محرم]] [[سال ۷ هجری قمری|سال ۷ق]] زینب را با همان عقد زناشویی پیشین نزد او فرستاد.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۵۴؛ ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ص۶۵۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۷.</ref> بعضی گفته‌اند که زینب با [[مهریه]] و [[نکاح]] جدید به همسری ابوالعاص درآمد.<ref> ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۲۲۲.</ref> | ||
زینب برای ابوالعاص دختری پسری به نام علی و دختری به نام [[امامه بنت ابوالعاص|امامه]] به دنیا آورد. <ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۳۸۵ق، ج۶، ص۱۳۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۵.</ref> امامه، پس از شهادت [[حضرت زهرا]]،<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۵.</ref> بنا به سفارش آن حضرت، با [[امام علی علیه السلام|امام علی(ع)]]، نخستین [[امام]] شیعیان، ازدواج کرد.<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲.</ref> و [[محمد اوسط بن علی|محمد اوسط]] را برای او به دنیا آورد.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۹۷.</ref> | زینب برای ابوالعاص دختری پسری به نام علی و دختری به نام [[امامه بنت ابوالعاص|امامه]] به دنیا آورد. <ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۳۸۵ق، ج۶، ص۱۳۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۵.</ref> امامه، پس از شهادت [[حضرت زهرا]]،<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۵.</ref> بنا به سفارش آن حضرت، با [[امام علی علیه السلام|امام علی(ع)]]، نخستین [[امام]] شیعیان، ازدواج کرد.<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲.</ref> و [[محمد اوسط بن علی|محمد اوسط]] را برای او به دنیا آورد.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۹۷.</ref> | ||
نسخهٔ ۲ مارس ۲۰۱۹، ساعت ۱۶:۳۰
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | اَبوالْعاص بن ربیع بن عبدالعزّی بن عبد شمس |
| محل زندگی | مکه، مدینه |
| نسب/قبیله | قریش |
| خویشاوندان | خواهرزاده خدیجه کبری و همسر زینب دختر پیامبر(ص) |
| درگذشت | ۱۲ ذی‌الحجه |
| مشخصات دینی | |
| زمان اسلام آوردن | حدود سال ۶ قمری |
| نحوه اسلام آوردن | پس از آن که پیامبر(ص) دستور داد مسلمانان اموالی را که از او غنیمت گرفته بود، بازپس دهند. |
| نقش‌های برجسته | از ثروتمندان و امانتدارهای شهر مکه |
اَبوالْعاص بن رَبیع، داماد پیامبر(ص)، خواهرزاده خدیجه و همسر زینب دختر رسول خدا. در جنگ بدر به اسارت مسلمانان درآمد؛ ولی آزاد شد و حدود سال ۶ قمری، اسلام آورد و از مکه به مدینه مهاجرت کرد.
شخصیت‌شناسی
اَبوالْعاص بن رَبیع بن عَبْدُالعُزّی بن عَبدشَمْس بن عبدمناف از قبیله قریش، خواهرزاده حضرت خدیجه و همسر زینب دختر رسول خدا (ص) بود.[۱] ابوالعاص کنیه است. به گفته ابن عبدالبر صحابه‌نگار قرن پنجم قمری، از او بیشتر با نام لقیط یاد شده است.[۲] با این حال، نام او را قاسم[۳] یا مقسّم،[۴] و هشیم یا مُهَشِّم نیز گفته‌اند.[۵]
به گفته مورخان، ابوالعاص، بازگارن، ثروتمند، امانت‌دار و از مشاهیر شهر مکه بود.[۶]
به گزارش ابن هشام، هنگامی که پیامبر به نبوت مبعوث شد، مشرکان قریش درصدد آزار و اذیت او برآمدند و از عتبة بن ابی‌لهب و ابوالعاص خواستند تا دختران پیامبر را طلاق بدهند، ابوالعاص برخلاف عتبه، درخواست آنان را نپذیرفت.[۷] پیامبر نیز از دامادی او به نیکی یاد می‌کرد.[۸]
اسارت به دست مسلمانان
ابوالعاص پیش از بعثت، با زینب دختر پیامبر، ازدواج کرد. پس از بعثت، با آنکه خدیجه و دخترانش ایمان آوردند، ابوالعاص اسلام نیاورد.[۹] به گزارش مقدسی، پیامبر اکرم(ص) پس از هجرت به مدینه، ابورافع و زید بن حارثه را به مکه فرستاد تا دخترانش را به مدینه بیاورند؛ اما ابوالعاص، زینب را نگذاشت به مدینه برود.[۱۰]
ابوالعاص در غزوه بدر در صف مشرکان حضور داشت و به اسارت مسلمانان درآمد.[۱۱] هنگامی که مردم مکه برای آزادی اسیران فدیه پرداختند، زینب هم فدیه‌ای برای ابوالعاص به مدینه فرستاد که ضمن آن گردن‌بندی از آن خدیجه بود. گفته‌اند که چون چشم پیامبر(ص) بر آن افتاد، متأثر شد و پس از کسب موافقت مسلمانان، ابوالعاص را آزاد ساخت و اموال زینب را پس فرستاد و از ابوالعاص پیمان گرفت که زینب را آزاد گذارد.[۱۲] او نیز پس از بازگشت به مکه، زینب را همراه با یاران پیامبر(ص) به مدینه فرستاد.[۱۳] با این حال روایتی وجود دارد که براساس آن زینب، همراه پیامبر به مدینه مهاجرت کرده است.[۱۴]
اسلام ابوالعاص
ابوالعاص در جمادی الاول سال ۶ق همراه با کاروانی از مردان و اموال مردم قریش برای تجارت راهی شام شد.[۱۵] در راه بازگشت، میان آنان و مسلمانان به فرماندهی زید بن حارثه، سریه‌ای رخ داد، برخی از آنان گریختند و برخی دیگر اسیر شدند. ابوالعاص گریخت و خود را شبانه به مدینه رساند و به زینب دختر رسول خدا، پناهنده شد. زینب او را پناه داد ولی خبر آن را در مسجد در حضور مسلمانان به اطلاع پیامبر(ص) رساند. پیامبر(ص) پناهندگی زینب را پذیرفت و دستور داد اموال کاروان را بازگردانند، ابوالعاص همراه با اموال به مکه بازگشت و ضمن بازگرداندن اموال، شهادتین را بر زبان جاری کرد و خبر داد که در مدینه به اسلام گرویده است.[۱۶]
ازدواج مجدد با زینب
ابوالعاص پس از چندی به مدینه بازگشت و پیامبر(ص) در محرم سال ۷ق زینب را با همان عقد زناشویی پیشین نزد او فرستاد.[۱۷] بعضی گفته‌اند که زینب با مهریه و نکاح جدید به همسری ابوالعاص درآمد.[۱۸]
زینب برای ابوالعاص دختری پسری به نام علی و دختری به نام امامه به دنیا آورد. [۱۹] امامه، پس از شهادت حضرت زهرا،[۲۰] بنا به سفارش آن حضرت، با امام علی(ع)، نخستین امام شیعیان، ازدواج کرد.[۲۱] و محمد اوسط را برای او به دنیا آورد.[۲۲]
ابوالعاص در سال ۱۲ هجری قمری درگذشت.[۲۳]
پانویس
منابع
- ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، تحقیق: علی محمد بجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
- ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
- ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
- ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.
- ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، بی‌نا، ۱۹۶۹م.
- ابن هشام، عبدالملک، السیره النبویه، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، بی‌نا، ۱۳۷۵ق/ ۱۹۵۵م.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، بی‌نا، ۱۹۵۹م.
- مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بورسعید، مکتبة الثقافة الدینیه، بی‌تا
- واقدی، محمد بن عمر، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله : دایرة المعارف بزرگ اسلامی
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۲۲۲.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۰۱.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۲۲۲
- ↑ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۹م، ص۱۴۱.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۰۱.
- ↑ ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ص۶۵۱.
- ↑ ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ۶۵۲.
- ↑ ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ۶۵۲.
- ↑ ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ص۶۵۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۵.
- ↑ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیه، ج۵، ص۱۸.
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۳۹؛ ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ص۳۵۲-۳۵۳.
- ↑ ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ص۳۵۳؛ واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۳۰-۱۳۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۶.
- ↑ نگاه کنید به: ابن هشام، السیره النبویه، ج۲، ص۳۰۸-۳۱۰.
- ↑ نگاه کنید به: ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۶.
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۵۳؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۳۷۷، ۳۹۸.
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۵۳ و ۵۵۴.
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۵۴؛ ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ص۶۵۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۷.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۲۲۲.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۳۸۵ق، ج۶، ص۱۳۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۵.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۵.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲.
- ↑ ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۹۷.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۲۲۲.