زیارتگاه سَخی مکانی در منطقه کارته‌سخی کابل، پایتخت افغانستان است که خرقه منتسب به پیامبر اکرم(ص)، در سال ۱۱۸۲ق، در مسیر انتقال از بدخشان به قندهار، مدتی در آن قرار گرفت. حاملان خرقه گفته‌اند که در خواب دیده‌اند حضرت علی(ع) در کنار خرقه با عده‌ای نماز خوانده است. از آن زمان، این مکان محل زیارت شیعیان و اهل‌سنت است و در تحویل سال نو، در آن، عَلَم سخی برافراشته می‌شود.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | احمدخان ابدالی |
| تأسیس | اواخر قرن ۱۲ق |
| کاربری | زیارتگاه |
| مکان | کابل افغانستان |
| وقایع مرتبط | خرقه پیامبر و نظرگاه امام علی(ع) |
| معماری | |
| بازسازی | حیات بیگم در ۱۲۹۸-۱۲۹۹ش |
بنای نخستین این زیارتگاه را احمدخان اَبدالی (۱۱۳۴–۱۱۸۶ق/۱۷۲۲–۱۷۷۳م)، پادشاه افغانستان احداث کرد. طالبان در ۲۵ بهمن (دلو) ۱۴۰۱ش این زیارتگاه را مسدود کردند و مدعی شدند که در آن، اعمال شرک‌آلود انجام می‌شود. پیش از آن، از سال ۱۳۹۵ش، حملات تروریستی‌ای از سوی گروه داعش علیه زیارتگاه سخی صورت گرفته بود.
موقعیت
زیارت سخی در دامنه غربی کوه آسمایی (کوه تلویزیون) و در منطقه کارته‌سخی کابل واقع است.[۱] روبه‌روی آن دانشگاه کابل و بیمارستان علی‌آباد و حسینیه عرفان است. در محوطه جنوبی آن، مسجد امام علی(ع) (ساخته میر علی‌احمد حجت) و در بیرون محوطه، در تپه سلام، مسجد و مدرسه علمیه محمدیه قرار دارد که توسط واعظ بهسودی ساخته شده است. در محیط غربی و جنوبی این زیارتگاه، قبرستانی قرار دارد[۲] که قبور سید علی‌احمد حجت،[۳] حیات بیگم مادر امان‌الله‌خان، واعظ بهسودی و تعدادی از کشته‌شدگان خشونت‌های حکومت‌های کمونیستی، مجاهدین و طالبان در آن است.[۴]
تاریخچه
گفته شده که خرقه منسوب به پیامبر اسلام از سال ۱۱۰۹ تا ۱۱۸۱ق در فیض‌آباد بَدَخشان بوده[۵] و در اواخر سال ۱۱۸۱ق ولی‌الله خان اعتمادالدوله به دستور احمدخان اَبدالی، آن را از فیض‌آباد، مرکز ولایت بدخشان، به سمت قندهار انتقال داد. در اوایل سال ۱۱۸۲ق خرقه وارد کابل شد و آن را در محل زیارتگاه کنونی قرار دادند. مدت نگهداری این خرقه از ۸ ماه تا ۴۰ روز گفته شده است. در این مدت، افرادی از کابل و نواحی اطراف به زیارت خرقه می‌آمدند.[۶] سال انتقال خرقه ۱۱۸۰ق نیز ذکر شده است.[۷]
گزارش شده که صوفیانِ حاملِ خرقه، پس از چند روز، دو شب پیاپی در خواب دیدند که شخص سبزپوشی که شمشیرش را بر سنگی گذاشته، کنار خرقه با عده‌ای نماز می‌خواند. آنان از این شخص پرسیدند کیست و آن شخص سبزپوش خود را علی(ع) معرفی کرد. به همین دلیل، از آن پس، این مکان به قدمگاه حضرت علی(ع) معروف شد. آنان گفتند وقتی از خواب بیدار شدند، دیدند که سنگ مذکور دو نیم شده است.[۸] این سنگ در دیوار شمالی زیارتگاه، در جانب کوه، به سنگ ذوالفقار معروف است. حاملان خرقه، پس از رسیدن به قندهار، واقعه را برای احمدخان اَبدالی نقل کردند. او دستور داد در آنجا زیارتگاهی به نام «سخی، شاه مردان» ساخته شود. تاریخچه این زیارتگاه بر کتیبه‌ای در داخل آن، بر دیوار نصب شده است.[۹]
بنا
بنای نخستین این زیارتگاه را احمدخان اَبدالی (۱۱۳۴–۱۱۸۶ق/۱۷۲۲–۱۷۷۳م) احداث کرد.[۱۰] در سال ۱۱۸۷ق چاه آبی در نزدیکی زیارتگاه حفر و درختانی غرس شد. در سال ۱۲۹۸ش حیات بیگم، مادر امان‌الله‌خان شاه افغانستان، در پی موفقیت فرزندش برای بازگرداندن استقلال افغانستان از انگلیس، تعمیر آن را آغاز کرد و در سال ۱۲۹۹ش به پایان برد[۱۱] و گنبد دیگری ساخت. میر علی احمد حجت نیز چند گنبد کوچک دیگر به آن افزود.[۱۲] حجت در سال ۱۳۴۳ش در جنوب روضه سخی، مسجدی بنا کرد.[۱۳]
مراسم برافراشتن علم سخی
هر سال، در نوروز، پرچمی در این مکان به نام حضرت علی(ع) توسط اهل‌سنت و شیعیان برافراشته می‌شود و در این مراسم، یک عالم شیعه و یک عالم سنی به نوبت سخنرانی می‌کنند.[۱۴] افراد عالی‌رتبه دولتی هم در این مراسم شرکت می‌کنند و پرچم مذکور تا چهل روز برافراشته می‌ماند.[۱۵]
سه‌شنبه ۲۵ بهمن (دلو) ۱۴۰۱ش، مأموران امر به معروف و نهی از منکر طالبان، این زیارتگاه را مسدود کردند. بنابر گزارش منابع محلی، طالبان زائران این زیارتگاه را نیز اخراج کردند و گفتند که در این مکان اعمال شرک‌آلود، از جمله بوسیدن عَلَم انجام می‌شود.[۱۶]
حملات تروریستی
از سال ۱۳۹۵ش چند حمله تروریستی به زیارتگاه سخی و راه‌های منتهی به آن انجام شد که داعش مسئولیت آن‌ها را به‌عهده گرفت. اولین حمله، در شب عاشورا، ۲۰ مهر (میزان) ۱۳۹۵ش توسط چند عضو داعش به افراد داخل این زیارتگاه اتفاق افتاد.[۱۷] دومین حمله نیز در مسیر این زیارتگاه در اولین روز فروردین (حمل) ۱۳۹۷ش با انفجار بمب در بین افرادی که برای شرکت در مراسم برافراشتن عَلَم امام علی به سمت این زیارتگاه می‌رفتند رخ داد.[۱۸] در ۱ فروردین ۱۳۹۸ نیز بر اثر انفجار سه بمب بین مردم، در مسیر منتهی به زیارتگاه سخی، شش نفر کشته شدند.[۱۹]
پانویس
- ↑ بختیاری، شیعیان افغانستان، ۱۳۸۵ش، ص۳۸۰؛ احمدی‌نژاد بلخی، «آرامگاه‌های خاندان پیامبر(ص) در افغانستان»، ص۱۰۱.
- ↑ بختیاری، شیعیان افغانستان، ۱۳۸۵ش، ص۳۸۵.
- ↑ احمدی‌نژاد بلخی، «آرامگاه‌های خاندان پیامبر(ص) در افغانستان»، ص۱۰۰.
- ↑ «روایت‌نگاری خبرنگار تسنیم از زیارتگاه معروف سخی در کابل»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ وکیلی پویلزائی، تاریخ خرقه شریفه، ۱۳۶۶ش، ص۱۸.
- ↑ وکیلی پویلزائی، تاریخ خرقه شریفه، ۱۳۶۶ش، ص۲۸.
- ↑ بختیاری، شیعیان افغانستان، ۱۳۸۵ش، ص۳۸۰.
- ↑ بختیاری، شیعیان افغانستان، ۱۳۸۵ش، ص۳۸۰-۳۸۱.
- ↑ طاووسی مسرور، «محلی برای گردآمدن»، ص۷۸.
- ↑ «روایت‌نگاری خبرنگار تسنیم از زیارتگاه معروف سخی در کابل»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ وکیلی پویلزائی، تاریخ خرقه شریفه، ۱۳۶۶ش، ص۲۸.
- ↑ «روایت‌نگاری خبرنگار تسنیم از زیارتگاه معروف سخی در کابل»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ زیارتگاه سخی در نوروز، خبرگزاری فارس.
- ↑ احمدی، «نوروز در افغانستان».
- ↑ «زیارت سخی» مکان مقدس شیعیان و اهل تسنن در کابل»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «تداوم فشار طالبان بر شیعیان افغانستان...»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ «۴۴ کشته و زخمی در حمله به زیارت سخی کابل»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «نوروز خونین کابل»، سایت روزنامه اطلاعات روز.
- ↑ «داعش مسئولیت حمله به مراسم جشن نوروز در کابل را به عهده گرفت»، خبرگزاری ابنا.
منابع
- احمدی، عبدالبصیر؛ «نوروز در افغانستان»، نشریه چشم‌انداز ارتباطات فرهنگی، ش۲۲، فروردین ۱۳۸۵ش.
- احمدی‌نژاد بلخی، سید حسن، آرامگاه‌های خاندان پیامبر در افغانستان، قم، مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۹۴ش.
- بختیاری، محمدعزیز، شیعیان افغانستان، قم، مؤسسه شیعه‌شناسی، ۱۳۸۵ش.
- خامه‌یار، احمد، «آثار منسوب به پیامبر خدا(ص) در افغانستان»، فصل‌نامه میقات حج، ش ۸۳، بهار ۱۳۹۲، ص۳۸-۵۹.
- «تداوم فشار طالبان بر شیعیان افغانستان؛ «مسدود کردن زیارتگاه سخی و بی احترامی به عقاید مذهبی شهروندان» / گزارش شفقنا»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۲۶ بهمن ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۱ش.
- طاوسی مسرور، سعید، «زیارت‌گاه‌ها، محلی برای گردآمدن»، ماهنامه زمان، کانون اندیشه جوان، تهران، سال دوازدهم، شماره ۱۱۸، شهريور و مهر ۱۳۹۲ش.
- وکیلی پویلزائی، عزالدین، تاریخ خرقه شریفه قندهار، کابل، ۱۳۶۶ش/۱۴۰۷ق.
- ««زیارت سخی» مکان مقدس شیعیان و اهل تسنن در کابل»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار: ۱۶ خرداد ۱۳۹۵ش.
- «روایت‌نگاری خبرنگار تسنیم از زیارتگاه معروف سخی در کابل»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار: ۳ اسفند ۱۳۹۳ش.
- زیارتگاه سخی در نوروز، خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: ۲۸ اسفند ۱۳۹۴ش.
- «۴۴ کشته و زخمی در حمله به زیارت سخی کابل»، خبرگزاری فارس.
- «داعش مسئولیت حمله به مراسم جشن نوروز در کابل را به عهده گرفت»، خبرگزاری ابنا، ۲ فروردین ۱۳۹۸ش.
- «نوروز خونین کابل»، سایت روزنامه اطلاعات روز.