مرقد کمیل بن زیاد
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| کاربری | حرم • زیارتگاه |
| مکان | نجف |
| نامهای دیگر | آرامگاه کمیل |
| مشخصات | |
| مساحت | ۵۴۰۰ متر مربع |
| وضعیت | فعال |
| معماری | |
| بازسازی | ۲۰۰۸م |
مرقد کُمیل محل دفن کمیل بن زیاد از یاران خاص امام علی(ع) و یکی از زیارتگاههای شیعیان در شرق شهر نجف است. این مکان بهسبب جایگاه شخصیتیِ کمیل و برخورداری از گنبد و بارگاه، صحن گسترده و معماری بازسازیشده، به زیارتگاهی برای زائران از سراسر جهان تبدیل شده است. گفته میشود سید محمد کلانتر از کسانی است که در احداث بنای آرامگاه کمیل بن زیاد نقش داشته است.
بنای این مرقد در سال ۲۰۰۸م بازسازی شد. خاندانهایی از عالمان و نیکوکاران در طول تاریخ در نگهداری و ارتقای جایگاه این مرقد نقش داشتهاند و شماری از شخصیتهای علمی و مذهبی نیز در آن مدفوناند.
جایگاه زیارتی و فرهنگی
مرقد کمیل بن زیاد به عنوان محل دفن یکی از یاران خاص امام علی(ع) در نجف، در مرکز محلهای به نام «حَیُّ الحَنانة» و در نزدیکی مسجد حنانه واقع شده است.[۱] این حرم در شرق شهر نجف، در مسیر بزرگراه نجف–کوفه و در نزدیکی قبرستان ثُوَیه قرار دارد.[۲] مساحت مرقد حدود ۵۴۰۰ متر مربع است.[۳] این مکان از قدیم مورد احترام مردم بوده و همواره حفظ و نگهداری شده[۴] و زائران بسیاری از داخل و خارج عراق برای زیارت و قرائت دعا به این مکان میآیند. [۵]
شیخ احمد وائلی، خطیب شیعه،[۶] شیخ محیالدین مامقانی از علمای حوزه علمیه قم،[۷] شهید شیخ مهدی عطار از مجاهدان عراقی، سید محمدتقی اردبیلی داماد سید محمود شاهرودی، و احمد سعیدی قوچانی از اساتید حوزه قم، از جمله شخصیتهایی هستند که در حرم کمیل بن زیاد به خاک سپرده شدهاند.[۸]
ساختمان و معماری بنا
مرقد کمیل در اواخر دوران عثمانی در بیابانی دورافتاده قرار داشت و بهدلیل فاصلهاش از مسیر اصلی نجف به کوفه، کمتر مورد توجه عموم قرار میگرفت و تنها افراد اهل علم و فضل و برخی زائران خاص مانند بُهرههای هندی و ایرانی به زیارت آن میرفتند.[۹]
شیخ محمد حرزالدین (درگذشت: ۱۳۶۵ق) در کتاب مراقد المعارف، این بنا را بر فراز تپهای بلند و در حدود یک مایلی از دیوار شهر نجف توصیف کرده و میگوید بنای آن، گنبدی سفید و کوچک دارد که از دور دیده میشود.[۱۰] ساختمان بقعه، اندکی بالاتر از سطح زمین قرار دارد و از طریق هشت تا ده پله میتوان به آن دست یافت. این بنا شامل صحن، حرم، رواق، ایوان اصلی و دو ایوان کوچک در طرفین است که با نردههای آهنی محافظت میشوند. ضریح کوچکی نیز بر فراز قبر نصب شده و گنبدی به ارتفاع حدود ۱۰ متر بر فراز آن قرار دارد.[۱۱]
از سید محمد موسوی کلانتر بهعنوان کسی یاد شده است که بر مزار کمیل بن زیاد، بنای مرقد را احداث کرد.[۱۲] نگهداری این مکان از گذشته بر عهده خاندان دروبی بوده، از شیخ باقر تا فرزندش شیخ محمدعلی و سپس شیخ محمد. این افراد مسئول روشنایی و نظافت حرم و قبر بودهاند و بهنوعی خادمان رسمی آن محسوب میشدند.[۱۳]
بازسازی و توسعه
در سال ۲۰۰۸م، پس از انجام عملیات بازسازی و توسعه، مرقد کمیل به شکل امروزیاش افتتاح شد و این پروژه طی ۲۷۰ روز به انجام رسید. گفته شده هدف از این بازسازی، حفظ جایگاه دینی و فرهنگی مزارها و عتبات مقدسه بوده است؛ چرا که این مکان در دوران حکومت صدام حسین، با بیتوجهی و آسیبهای جدی مواجه شده بود.[۱۴]
صحن وسیع، گنبد بزرگ و اتاقهایی که بهعنوان مقبره برای خانوادههای نجفی ساخته شدهاند، از جمله تغییرات معماری این مکان بهشمار میرود.[۱۵]
پانویس
- ↑ حرزالدین، تاریخ النجف الاشرف، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۳۴۱؛ مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ۱۳۸۷ش، ص۱۲۲.
- ↑ حائری، هفت شهر دیار ولایت: راهنمای اماکن زیارتی عتبات عالیات عراق، ۱۳۹۲ش، ص۴۸.
- ↑ مرقد كميل بن زياد رضوان الله عليه، غرفة تجارة النجف الاشرف.
- ↑ قزوینی، المزار / مدخل لتعیین قبور الأنبیاء و الشهداء و أولاد الأئمة و العلماء، ۱۴۲۶ق، ص۱۲۷.
- ↑ حرزالدین، تاریخ النجف الاشرف، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۳۴۱؛ مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ۱۳۸۷ش، ص۱۲۲.
- ↑ مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ۱۳۸۷ش، ص۹۲.
- ↑ انصاری قمی، اختران فضیلت، ۱۳۸۸ش، ص۷۰۴.
- ↑ مرقد کمیل بن زیاد نخعی، سایت ریحانه کربلا.
- ↑ حرزالدین، تاریخ النجف الاشرف، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۳۴۱.
- ↑ حرزالدین، مراقد المعارف، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۲۷۶.
- ↑ گلابگیرنیک، نجف کانون تشیع، ۱۳۸۸ش، ص۱۰۶؛ قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۳ش، ص۵۳.
- ↑ حکیم، المفصل فی تاریخ النجف الأشرف، ۱۴۲۷ق، ج۱۰، ص۲۷۵.
- ↑ حرزالدین، تاریخ النجف الاشرف، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۳۴۱.
- ↑ افتتاح مرقد الصحابي الجليل كميل بن زياد النخعي بعد أعمال الإعمار والتأهيل، وکالة انباء براثا.
- ↑ قمی، اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، ۱۳۷۹ش، ص۲۹.
منابع
- افتتاح مرقد الصحابي الجليل كميل بن زياد النخعي بعد أعمال الإعمار والتأهيل، وکالة انباء براثا، تاریخ انتشار خبر:۱۷ نوامبر ۲۰۰۸م. مرور خبر در ۱۶ مهر ۱۴۱۱ش.
- انصاری قمی، ناصرالدین، اختران فضیلت زندگی و درگذشت علمای شیعه، ۱۳۷۲ - ۱۳۸۷ش، قم، دلیل ما، ۱۳۸۸ش.
- جعفریان، رسول، مقالات و رسالات تاریخی، تهران، نشر علم، ۱۳۹۳ش.
- حائری، ایوب، هفت شهر دیار ولایت: راهنمای اماکن زیارتی عتبات عالیات عراق، قم، زائر، ۱۳۹۲ش.
- حرزالدین، محمدحسین، تاریخ النجف الاشرف، قم، دلیل ما، ۱۳۸۵ش.
- حکیم، عیسی، المفصل فی تاریخ النجف الأشرف، قم، المکتبة الحیدریة، ۱۴۲۷ق.
- قائدان، اصغر، عتبات عالیات عراق، تهران، مشعر، ۱۳۸۳ش.
- قزوینی، مهدی، المزار / مدخل لتعیین قبور الأنبیاء و الشهداء و أولاد الأئمة و العلماء، بیروت، دار الرافدین، ۱۴۲۶ق.
- قمی، محمدرضا، اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، تهران، مشعر، ۱۳۷۹ش.
- گلابگیرنیک، محمود، نجف کانون تشیع، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، ۱۳۸۸ش.
- مرقد كميل بن زياد رضوان الله عليه، غرفة تجارة النجف الاشرف، تاریخ انتشار مطلب: ۱۳ مارس، ۲۰۲۱م. مرور خبر در ۱۶ مهر ۱۴۰۴ش.
- مرقد کمیل بن زیاد نخعی، سایت ریحانه کربلا، تاریخ بازدید مطلب: ۱۴ مهر ۱۴۰۴ش.
- مقدس، احسان، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.