محمدحسن مامقانی

شیخ محمدحسن مامقانی
اطلاعات فردی
تاریخ تولد	۲۲ شعبان سال ۱۲۳۸ق
تاریخ وفات	۱۸ محرم سال ۱۳۲۳ق
محل دفن	نجف
شهر وفات	نجف
خویشاوندان; سرشناس	عبدالله مامقانی، ابوالقاسم مامقانی(فرزندان)
اطلاعات علمی
استادان	شیخ مرتضی انصاری • سید حسین کوه‌کمری • شیخ مهدی کاشف‌الغطاء
شاگردان	سید ابوالحسن اصفهانی • حسنعلی نخودکی اصفهانی • سید محسن امین، محمدحسین کاشف الغطا • عبدالله مامقانی
محل تحصیل	نجف • تبریز
اجازه روایت از	سید علی طباطبایی
اجازه اجتهاد از	سید علی طباطبایی

محمدحسن مامقانی یا ممقانی (۱۲۳۸ق - ۱۳۲۳ق) از فقهای شیعه که پس از وفات میرزای شیرازی به مرجعیت رسید و در ترکیه، قفقاز و ایران به‌ویژه در نواحی آذربایجان و تهران مقلّدانی داشت.

زندگی‌نامه

محمدحسن مامقانی در ۲۲ شعبان سال ۱۲۳۸ق در مامقان (در نزدیکی تبریز) متولد شد. پدر او عبدالله مامقانی بود که به مرجعیت رسید و بسیاری از مردم آذربایجان از او تقلید می‌کردند. پس از تولد محمدحسن، خانواده وی به کربلا مهاجرت کرد و در آنجا ساکن شد.

فرزندان

عبدالله مامقانی(درگذشته ۱۳۵۱ق) صاحب کتاب تنقیح المقال
ابوالقاسم مامقانی (درگذشته ۱۳۵۱ق) نویسنده «مقباس الکرامه فی شرح تبصرة العلامه» و «غایة المامول فی علم الاصول»

وفات

محمدحسن مامقانی در ۱۸ محرم سال ۱۳۲۳ق از دنیا رفت و در نجف به‌خاک سپرده شد.^[۱] نقل شده که در سال ۱۳۸۸ق در هنگام گسترش مقبره، دیواره لحد فرو ریخت و پیکر وی را پس از شصت‌وپنج سال سالم یافتند.^[۲]

تحصیلات

تا سال ۱۲۵۵ق در کربلا به یادگیری مقدمات علوم اسلامی پرداخت و در ۱۷ سالگی برای ادامه تحصیل به نجف مهاجرت کرد. در سال ۱۲۵۸ق به درخواست مردم و توصیه صاحب جواهر به مامقان بازگشت تا به ترویج دین بپردازد. پس از مدتی به تبریز رفت و تحصیلات خود را نزد اساتید آن شهر ادامه داد و در ضمن به تدریس مشغول شد. در سال ۱۲۷۰ق دوباره به نجف بازگشت و در حوزه علمیه نجف به تحصیل و تدریس پرداخت و به درجه اجتهاد رسید.^[۳] او از سید علی طباطبایی نویسنده ریاض المسائل، اجازه روایت و اجازه اجتهاد دریافت کرد.

اساتید و شاگردان

برخی از اساتید او عبارتند از:

ملاّ علی خلیلی نجفی
شیخ مرتضی انصاری
سید حسین کوه‌کمری
شیخ عبدالرحیم بروجردی
شیخ راضی فقیه عراقی
شیخ مهدی کاشف الغطاء

شاگردان

از شاگردان مامقانی می‌توان این افراد را نام برد:

مرجعیت

بعد از وفات سید محمدحسن شیرازی در سال ۱۳۱۲ق، مامقانی به مرجعیت رسید و در ترکیه، قفقاز و ایران به‌ویژه در نواحی آذربایجان و تهران مقلّدانی داشت.^[۶]

سفرها

مامقانی علاوه بر سفرهای تحصیلی، سفرهای دیگری نیز برای تبلیغ و زیارت داشته است. وی در سال ۱۲۶۶ق به قفقاز رفت و بیش از یک سال در شهرهای قلعه شیشه، نخجوان، گنجه و... اقامت کرد و به تبلیغ دین پرداخت.^{[نیازمند منبع]}

در سال ۱۳۲۲ق نیز به قصد زیارت، همراه فرزندش عبدالله مامقانی عازم مشهد شد. آنان از راه کربلا، کرمانشاه و تهران به مشهد رفتند و در هر شهری که وارد می‌شدند، مورد استقبال مردم قرار می‌گرفتند. او در طی سفر ضمن بیان تعالیم دینی به سؤالات و استفتائات مردم نیز پاسخ می‌داد.

ملاقات مظفرالدین شاه قاجار با او

در همین سفر وقتی برای زیارت عبدالعظیم حسنی وارد ری شد و در آنجا اقامت کرد. مظفرالدین شاه قاجار چند نفر از وزرا و شاهزادگان را به دیدار او فرستاد و از وی دعوت کرد برای دیدار با شاه به تهران برود ولی او نپذیرفت و ناگزیر خود مظفرالدین شاه به ملاقات وی آمد.^[۷]

آثار

«اصالة البرائة»
«بُشری الوصول الی اَسرار علم الاصول» در هشت جلد
«ذرایع الاعلام فی شرح شرایع الاسلام» در شش جلد
«غایة الآمال»
«المواعظ».^[۸]

پانویس

↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۰.
↑ پورتال اهل بیت
↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۰
↑ رحمان‌ستایش، مقاله معرفی کتاب «الفوائد الرجالیه».
↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۱.
↑ حرزالدین، معارف الرجال، ج۲، ص۱۳ و ۲۴۴؛ انصاری، زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، ص۲۳۹؛ طباطبایی‌مجد، دانشمندان آذربایجان، ص۱۱.
↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۱.
↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۱.

منابع

امین، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
حرزالدین، محمدحسین، معارف الرجال، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۵ق.
انصاری، مرتضی بن محمدامین، زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، فارس الحجاز، ۱۳۸۴ش.
طباطبایی‌مجد، غلامرضا؛ تربیت، محمدعلی، دانشمندان آذربایجان، ۱۳۷۸ش.

[1] امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۰.

[2] پورتال اهل بیت

[3] امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۰

[4] رحمان‌ستایش، مقاله معرفی کتاب «الفوائد الرجالیه».

[5] امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۱.

[6] حرزالدین، معارف الرجال، ج۲، ص۱۳ و ۲۴۴؛ انصاری، زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، ص۲۳۹؛ طباطبایی‌مجد، دانشمندان آذربایجان، ص۱۱.

[7] امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۱.

[8] امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

ن ب و فقیهان شیعه (قرن ۱۴ قمری) بر اساس سال درگذشت
ساکن ایران	احمد خوئینی(۱۳۰۷ق) • سید محمدباقر خوانساری(۱۳۱۳ق) • سید علی‌اصغر جاپلقی(۱۳۱۳ق) • محمدباقر فشارکی(۱۳۱۴ق) • سید محمد فشارکی(١٣١۶ق) • محمد اشرفی مازندرانی (حجت اشرفی)(۱۳۱۵ق) • ابوالفضل تهرانی(۱۳۱۷ق) • سید محمدهاشم خوانساری(۱۳۱۸ق) • محمدحسن آشتیانی(۱۳۱۹ق) • سید محمدمهدی خوانساری(۱۳۲۴ق) • حبیب‌الله خویی(۱۳۲۴ق) • حسنعلی تهرانی(۱۳۲۵ق) • شیخ فضل‌الله نوری(۱۳۲۷ق) • حبیب خراسانی(۱۳۲۷ق) • ملا قربانعلی زنجانی(۱۳۲۸ق) • محمدشفیع بوشهری(۱۳۲۹ق) • محمدتقی آقانجفی اصفهانی(۱۳۳۲ق) • حبیب‌الله شریف کاشانی(۱۳۴۰ق) • محمد ارباب قمی(۱۳۴۱ق) • سید محمدباقر درچه‌ای(۱۳۴۲ق) • جواد ملکی تبریزی(۱۳۴۳ق) • نورالله نجفی اصفهانی(۱۳۴۶ق) • صادق آقا تبریزی(۱۳۵۱ق) • محمدباقر آیتی(۱۳۵۲ق) • سید ابوالقاسم دهکردی(۱۳۵۳ق) • عبدالکریم حائری یزدی(۱۳۵۵ق) • سید ابوالحسن انگجی تبریزی(۱۳۵۷ق) • سید حسن مدرس(۱۳۵۷ق) • ابوعبدالله زنجانی(۱۳۶۰ق) • محمدرضا مسجدشاهی(۱۳٦٢ق) • آقا نجفی قوچانی(۱۳۶۳ق) • یحیی خویی(۱۳۶۴ق) • مهدی اصفهانی(۱۳۶۵ق) • میرزا محمد فیض قمی (۱۳۷۰ق) • سید محمدتقی خوانساری(۱۳۷۱ق) • عبدالکریم خوئینی زنجانی(۱۳۷۱ق) • سید محمد حجت کوه‌کمری(۱۳۷۲ق) • مهدی آشتیانی(۱۳۷۲ق) • سید صدرالدین صدر(۱۳۷۳ق) • محمدجواد انصاری همدانی(۱۳۷۹ق) • سید حسین طباطبایی بروجردی(۱۳۸۰ق) • فاضل تونی(۱۳۸۰ق) • سید ابوالقاسم کاشانی(١٣٨١ق) • هاشم قزوینی (۱۳۸۱ق) • سید محمد بهبهانی(۱۳۸۳ق) • سید محمد محقق داماد(۱۳۸۸ق) • محمدتقی آملی(۱۳۹۱ق) • محمدصالح حائری مازندرانی(۱۳۹۱ق) • محمد کوهستانی مازندرانی (۱۳۹۲ق) • سید احمد شبیری زنجانی(۱۳۹۳ق) • ابوالحسن شعرانی(۱۳۹۳ق) • سید ابوالحسن رفیعی قزوینی(۱۳۹۵ق) • سید محمدهادی میلانی(۱۳۹۵ق) • میرزا احمد آشتیانی(۱۳۹۵ق) • رحیم ارباب(۱۳۹۶ق) • علی معصومی همدانی(۱۳۹۸ق) • عبدالرحیم ربانی شیرازی(۱۴۰۱ق) • سید محمدحسین طباطبائی(۱۴۰۲ق) • سید عبدالحسین دستغیب(۱۴۰۲ق) • سید اسدالله مدنی(۱۴۰۲ق) • محمد صدوقی(۱۴۰۲ق) • عطاءالله اشرفی اصفهانی(۱۴۰۲ق) • سیده نصرت امین(۱۴۰۳ق) • سید محمدکاظم شریعتمداری(۱۴۰۶ق)
ساکن عراق	زین‌العابدین مازندرانی(۱۳۰۹ق) • حسین‌قلی همدانی(۱۳۱۱ق) • سیدمحمدحسن شیرازی (میرزای شیرازی)(۱۳۱۲ق) • سیدمحمدحسین شهرستانی (شهرستانی ثانی)(۱۳۱۵ق) • محمدحسن مامقانی(۱۳۲۰ق) • محمدهادی تهرانی(۱۳۲۱ق) • محمدطه نجف(۱۳۲۳ق) • حسین خلیلی تهرانی(۱۳۲۶ق) • محمدکاظم خراسانی (آخوند خراسانی)(۱۳۲۹ق) • عبدالله مازندرانی(۱۳۳۰ق) • سید محمدسعید حبوبی (حَبّوبی کبیر)(۱۳۳۳ق) • سید اسماعیل صدر(۱۳۳۸ق) • سید علی داماد(۱۳۳۶ق) • سید محمدکاظم طباطبایی(۱۳۳۷ق) • محمدتقی شیرازی (میرزای دوم)(۱۳۳۸ق) • فتح‌الله غروی اصفهانی (شیخ الشریعة)(۱۳۳۹ق) • مهدی خالصی(۱۳۴۳ق) • ابوتراب خوانساری(۱۳۴۶ق) • شعبان گیلانی(۱۳۴۸ق) • سید حسن صدر(۱۳۵۴ق) • محمدحسین نائینی(۱۳۵۵ق) • ابوالحسن مشکینی(۱۳۵۸ق) • محمدحسین غروی اصفهانی(۱۳۶۱ق) • آقا ضیاء عراقی(۱۳۶۱ق) • سید ابوالحسن اصفهانی(۱۳۶۵ق) • محمد حرزالدین(۱۳۶۵ق) • سید علی قاضی طباطبایی(۱۳۶۶ق) • محمدحسین کاشف‌الغطاء(۱۳۷۳ق) • سید حسین آل‌علی شاهرودی(۱۳۷۳ق) • محمدحسن مظفر(۱۳۷۵ق) • سید عبدالحسین شرف‌الدین(۱۳۷۷ق) • سید جمال‌الدین گلپایگانی(۱۳۷۷ق) • محمدعلی غروی اردوبادی(۱۳۸۰ق) •سیدمحمدحسن حائری(۱۳۸۰ق) • سید عبدالهادی شیرازی(۱۳۸۲ق) • محمدرضا مظفر(۱۳۸۳ق) • محمد خالصی‌زاده(۱۳۸۳ق) • آقابزرگ تهرانی (۱۳۸۹ق) • عبدالحسین امینی(۱۳۹۰ق) • سید محسن حکیم (۱۳۹۰ق) • سید محمود حسینی شاهرودی(۱۳۹۴ق) • حسین حلی(۱۳۹۴ق) • سید حسن موسوی بجنوردی(۱۳۹۶ق) • سید مصطفی خمینی(۱۳۹۷ق) • سید محمدباقر صدر(۱۴۰۰ق)
ساکن هند	سیدعلی‌محمد نقوی (تاج‌العلماء)(۱۳۱۲ق)
ساکن عربستان	علی بن حسنعلی خنیزی(۱۳۶۲ق) • علی بن حسن خنیزی(۱۳۶۳ق)
ساکن سوریه	سید محسن امین(۱۳۷۱ق)
ساکن افغانستان	سید محمدسرور واعظ بهسودی(۱۳۹۸ق)
مراجع تقلید شیعه / رجالیان شیعه / متکلمان شیعه / مفسران شیعه / فقیهان شیعه