درسهایی از قرآن برنامه‌ای تلویزیونی و گفتگومحور با اجرای محسن قرائتی است که او به‌عنوان روحانی کارشناس و گوینده برنامه، مطالب دینی و تفسیر آیات قرآن را برای مخاطبان حاضر در جلسه و بینندگان تلویزیونی بیان می‌کند. این برنامه از سال ۱۳۵۸ش تا کنون (۱۴۰۳ش) در شبکه یک تلویزیون جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شود. درسهایی از قرآن، تولید گروه معارف صداوسیما است و به‌دلیل ویژگی‌های کلامی گوینده آن، جزو برنامه‌های پرمخاطب، شناخته شده است. در مقابل، برخی نیز با دوری برنامه از اهداف اولیه ساخت، آن را مورد نقد دانسته‌اند.
 محسن قرائتی در حال اجرای برنامه | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| توزیع کننده | شبکه اول |
| زمان | ۱۳۵۸ش تا ۱۴۰۳ش |
| کشور | ایران |
| زبان | فارسی |
معرفی
درسهایی از قرآن، برنامه‌ای تلویزیونی و قدیمی است که هر هفته، پنج‌شنبه‌ها از شبکه یک تلویزیون ایران پخش می‌شود. قدمت این برنامه به سال ۱۳۵۸ش برمی‌گردد و محسن قرائتی به‌عنوان روحانی کارشناس در حضور برخی مخاطبان، مطالب دینی و قرآنی خود را به‌مدت ۳۰ دقیقه ارائه می‌دهد.[۱] پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به پیشنهاد مرتضی مطهری و موافقت امام خمینی، محسن قرائتی برای اجرای برنامه تلویزیونی معرفی می‌گردد و این برنامه کلید می‌خورد.[۲] درسهایی از قرآن که توسط گروه معارف سیما به‌طور مداوم با محوریت قرائتی تولید می‌شود، در ابتدا با عنوان «آشنایی با اصول عقاید اسلامی» تولید می‌شد[۳] و بعدها با نام «درسهایی از قرآن» ادامه می‌دهد که پخش آن تا امروز ادامه دارد.[۴] نام برنامه، به پیشنهاد خود قرائتی بوده است.[۵]
ویژگی‌ها
درسهایی از قرآن، برنامه‌ای گفتگومحور است و محسن قرائتی در حضور شرکت‌کنندگان حاضر در جلسه و بینندگان تلویزیونی، مطالب دینی و تفسیر آیات قرآن خود را با استفاده از گچ بر روی تخته‌سیاه می‌نویسد و در مورد آنها توضیح می‌دهد.[۶] این برنامه تلویزیونی، ابتدا در فضایی شبیه کلاس درس برگزار می‌شد و جوانانی در پشت میزهای درسی، و گوینده هم مانند معلم در پشت میز می‌نشست[۷] اما در سال‌های پس از آن، محل برگزاری برنامه به داخل مسجد رفت و مخاطبان هم از زن و مرد روی زمین می‌نشستند.[۸]
از دیگر ویژگی‌های برنامه درسهایی از قرآن، ویژگی‌های کلامی گوینده برنامه است که با بیان مسائل دینی به زبان عامیانه، دوری از ادبیات حوزوی، استفاده از طنز در کلام و استفاده از مثال‌های متعدد و ملموس، آن را متمایز کرده است.[۹]
گفته شده این برنامه قرار بوده پس از مدتی از اجرا و تولید آن، توسط رییس وقت صداوسیما تعطیل شود که این امر با مخالفت امام خمینی صورت نگرفت.[۱۰]
واکنش‌ها و نقدها
درسهایی از قرآن، موافقان و منتقدان خود را دارد. موافقان برنامه، آن را از مجموعه برنامه‌های پرمخاطب تلویزیونی شمرده‌اند که توانسته با گذشت سال‌ها از تولید آن، همچنان مخاطبان جدی خود را به‌دلیل اعجاز و روزآمدی قرآن و بیان جذاب و هدایت‌گری محسن قرائتی حفظ کند.[۱۱]
در مقابل، منتقدان این برنامه، به دوری اهداف برنامه از سال‌های اولیه تولید آن اشاره کرده و معتقدند درسهایی از قرآن، به‌تدریج در جایگاه دین حکومتی قرار گرفته و با تمرکز بر تیپ مذهبی حاضرانِ در برنامه، تنوع فرهنگی جامعه را نادیده انگاشته است.[۱۲]
تأسیس مؤسسه درسهایی از قرآن
به‌دنبال اجرای مستمر درسهایی از قرآن از تلویزیون جمهوری اسلامی ایران، «مؤسسه فرهنگی درسهایی از قرآن» در سال ۱۳۷۵ش تأسیس شد که هدف آن جمع‌آوری و چاپ مجموعه گفتارهای محسن قرائتی در برنامه درسهایی از قرآن به‌همراه دیگر آثار قلمی او بود. چاپ و انتشار تفسیر نور، از مهمترین کارهای این مؤسسه بوده است.[۱۳]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ تحلیل تصویری سه دهه از برنامه تلویزیونی «درسهایی از قرآن»، ص۲۵۲؛ مروری بر برنامه «درسهایی از قرآن»، جام‌جم آنلاین.
- ↑ بن‌عباس، قرائتی از قرائتی، ص۸۰و۸۱.
- ↑ تحلیل تصویری سه دهه از برنامه تلویزیونی «درسهایی از قرآن»، ص۲۵۲.
- ↑ درسهایی از قرآن سه میلیون مخاطب دانش‌آموز دارد، خبرگزاری شبستان.
- ↑ «درسهایی از قرآن» هم‌سن انقلاب شد، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ تحلیل تصویری سه دهه از برنامه تلویزیونی «درسهایی از قرآن»، ص۲۵۱.
- ↑ تحلیل تصویری سه دهه از برنامه تلویزیونی «درسهایی از قرآن»، ص۲۵۲.
- ↑ تحلیل تصویری سه دهه از برنامه تلویزیونی «درسهایی از قرآن»، ص۲۵۶.
- ↑ تحلیل تصویری سه دهه از برنامه تلویزیونی «درسهایی از قرآن»، ص۲۵۵.
- ↑ بن‌عباس، قرائتی از قرائتی، ص۸۱.
- ↑ مروری بر برنامه «درسهایی از قرآن»، جام‌جم آنلاین.
- ↑ تحلیل تصویری سه دهه از برنامه تلویزیونی «درسهایی از قرآن»، ص۲۷۷.
- ↑ آشنایی با مؤسسه فرهنگی درسهایی از قرآن، ص۳۰.
منابع
- آشنایی با مؤسسه فرهنگی درسهایی از قرآن، گلستان قرآن، نیمه دوم بهمن ۱۳۸۲ - شماره ۱۶۹.
- «درسهایی از قرآن» هم‌سن انقلاب شد، خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار: ۱۴ دی ۱۳۹۷ش.
- بن‌عباس، زهرا، قرائتی از قرائتی، تهران، نشریه مبلغان، ش ۷۷.
- درسهایی از قرآن سه میلیون مخاطب دانش‌آموز دارد، خبرگزاری شبستان، تاریخ انتشار: ۱۳۹۸/۱/۱۷.
- مروری بر برنامه «درسهایی از قرآن»، جام‌جم آنلاین، تاریخ انتشار: ۱۲ خرداد ۱۳۸۲ش.
- منتظرقائم، مهدی؛ فهیمیفر، علی‌اصغر؛ بیچرانلو، عبدالله؛ معتمدی، بشیر، تحلیل تصویری سه دهه از برنامۀ تلویزیونی «درسهایی از قرآن»، رسانه و فرهنگ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ - شماره ۲۰.