سال ۱۳۱۳ هجری شمسی
| ۱۵ - قرن ۱۴ هجری شمسی - ۱۳ | |
| ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ قمری؛ ۱۹۳۴ و ۱۹۳۵ میلادی | |
|---|---|
| حکومت‌های سرزمین‌های اسلامی | |
| پهلوی در ایران | رضا شاه (حکومت:۱۳۰۴ش ـ ۱۳۲۰ش) |
| بارَک‌زایی در افغانستان | محمد ظاهر شاه (سلطنت:۱۳۱۲ ـ ۱۳۵۲ش) |
| جمهوری در ترکیه | مصطفی کمال آتا ترک (ریاست:۱۲۹۹ ـ ۱۳۱۷ش/۱۹۲۰ـ۱۹۳۸م) |
| هاشمی در عراق | غازی اول (سلطنت:۱۳۱۲ش ـ ۱۳۱۸ش/۱۹۳۳ـ۱۹۳۹م) |
| آل‌سعود در عربستان | عبدالعزیز بن عبدالرحمن (حکومت:۱۲۸۰ ـ ۱۳۳۲ش/۱۹۰۲ ـ ۱۹۵۳م) |
| راج بریتانیا در هند (شامل پاکستان و بنگلادش و میانمار) | (۱۲۳۷ ـ ۱۳۲۶ش/۱۸۵۷ ـ ۱۹۴۷م) |
| حزب کمونیست در شوروی (شامل آسیای میانه و قفقاز) | استالین (۱۳۰۱ش ـ ۱۳۳۱ش/۱۹۲۲ـ۱۹۵۳م) |
| وقایع مهم | |
| سفر رضا شاه به ترکیه | |
| ممنوعیت چادر برای دانش آموزان دختر ایرانی | |
| تعطیلی مدارس بهاییان در ایران | |
| درگیری زیدیان یمن و آل‌سعود | |
| شروع حکومت آدولف هیتلر در آلمان | |
| تولدها | |
| سید محمدباقر صدر | |
| اکبر هاشمی رفسنجانی | |
| میرحسین صادقی پروانی | |
| وفات‌ها | |
| ابوالقاسم کبیر قمی | |
سال ۱۳۱۳ هجری شمسی مصادف با سال‌های ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ قمری و ۱۹۳۴ و ۱۹۳۵ میلادی است. در این سال، رضا پهلوی تحت‌تأثیر اقدامات آتا ترک در ترکیه، اقداماتی همچون تغییر کلاه، تغییر نام کشور به ایران، تأسیس دانشگاه تهران و فرهنگستان زبان فارسی و کشف حجاب را انجام داد.
وضعیت کلی
در تابستان این سال، رضا پهلوی، شاه ایران در تنها سفر خارجی خود، به ترکیه رفت و تحت‌تأثیر تغییراتی قرار گرفت که آتاترک در آنجا ایجاد کرده بود. او در بازگشت، کارهایی مانند تغییر کلاه، تغییر نام کشور به ایران،[یادداشت ۱] تأسیس دانشگاه تهران و فرهنگستان زبان فارسی و کشف حجاب را پی گرفت.[۱] همچنین در ماه مرداد، هیتلر در انتخابات ریاست جمهوری آلمان، با ۸۹درصد رأیِ موافق به پیروزی رسید.[۲]
رویدادها
- فروردین تا ۲۴ خرداد: درگیری دولت‌های متوکلیان (امام یحیی زیدی) و آل سعود در شمال غرب یمن فعلی و جنوب عربستان فعلی. براساس پیمان طائف، سعودی‌ها بر مناطق یمنی‌نشین جیزان، نجران و عسیر مسلط شدند و یمنی‌ها بندر حدیده را گرفتند و قرار گذاشتند هر بیست سال، درباره این پیمان، گفت‌وگو کنند.[۳]
- ۱۲ خرداد تا ۱۴ تیر: سفر رضا پهلوی به ترکیه و دیدار با کمال آتاترک، رهبر این کشور.[۴][یادداشت ۲] رضا شاه پس از این دیدار گفته بود ترکیه در گرفتن تمدن اروپایی پیشرفت زیادی کرده است؛ ولی ایران عقب افتاده و باید با تمام قوا، در پیشرفت ایران به‌خصوص آزادی زنان اقدام کنیم.[۵]
- مرداد: آتاترک مسجد ایاصوفیه را در استانبول به موزه تبدیل کرد و تعطیلی هفتگی روز جمعه را به یکشنبه تغییر داد. همچنین به‌دستور او، فرهنگستان زبان ترک، ۳۰ هزار واژه جایگزین برای ۷ هزار کلمه ممنوع‌شده عربی و فارسی پیشنهاد کرد.[۶]
- شهریور: دولت ایران از آغاز سال تحصیلی، سر کردن چادر را برای دختران دانش‌آموز ممنوع کرد و برای آنان لباس یک‌دست در نظر گرفت.[۷]
- مهر: حکومت ایران جشن و کنگره هزاره فردوسی (هزارمین سال تولد فردوسی) را در تهران برگزار کرد و آرامگاه فردوسی را در طوس افتتاح کرد.[۸]
- ۱۷ آذر: محمدعلی فروغی، نخست‌وزیر ایران، با دستور رضاشاه پهلوی، از علی‌اصغر حکمت، سرپرست وزارت معارف و اوقاف خواست که مدرسه تربیت و دیگر مدارس خاص بهاییان را تعطیل کند.[۹]
- دی: تصویب قانون اوقاف و تعیین سن ازدواج در قانون مدنی ایران در مجلس ملی ایران. سن ازدواج برای دختران و پسران به‌ترتیب از پانزده و هجده سال شروع می‌شد و با حکم دادگاه، در سن سیزده (دختران) و پانزده (پسران) نیز اجازه داشتند.[یادداشت ۳].[۱۰][۱۱][۱۲]
- سلطان محمد، آقاخان سوم، رهبر مذهب اسماعیلیه آقاخانیه و مقیم هند، با موافقت دولت انگلیس، ریاست هیئت نمایندگی هند را در جامعه ملل به‌عهده گرفت و همچنین عضویت شورای مشورتی انگلیس را به دست آورد.[۱۳]
- تأسیس دانشکده علوم معقول و منقول در تهران با سه رشته ادبیات عرب، علوم معقول و منقول در مدرسه عالی سپهسالار.[۱۴]
نخستین چاپ و نشر
- سید نصرالله تقوی (۱۲۴۲ـ۱۳۲۶ش)، روحانی و استاد حقوق، به‌سفارش علی‌اصغر حکمت، بخش (جلد) سوم تفسیر روض الجنان و روح الجنان، اثر ابوالفتوح رازی (حدود۴۷۰ ـ ۵۵۲/۵۵۶ق) را تصحیح و چاپ کرد. بخش‌های اول و دوم آن را نخستین بار، محمدکاظم صبوری (۱۲۷۰ـ۱۳۲۲ش)، ملقب به ملک‌الشعرا، با حکم مظفرالدین شاه، حاکم ایران تصحیح و چاپ کرده بود.[۱۵].
- سید جلال‌الدین تهرانی (۱۲۷۵ـ۱۳۶۶ش)، محقق، مصحح و سیاستمدار، ترجمه تاریخ قم را از روی نسخه منسوب به ۱۰۰۱ق چاپ کرد.[۱۶][یادداشت ۴]
- عباس اقبال آشتیانی (۱۲۷۵ ـ ۱۳۳۴ش) ادیب و نویسنده ایرانی، کتاب معالم العلماء نوشته ابن شهرآشوب را تصحیح و چاپ کرد.[۱۷]
- احداث قبرستان نو در قم.[۱۸]
درگذشت و تولد
- فروردین: درگذشت محمدباقر قائنی بیرجندی (تولد: ۱۲۳۸ش/۱۲۷۶ق)، عالم و نویسنده کبریت احمر.[۱۹]
- ۳ شهریور: تولد اکبر هاشمی رفسنجانی (درگذشت: ۱۹ دی ۱۳۹۵ش)، روحانی و سیاستمدار مشهور ایرانی.[۲۰]
- شهریور: درگذشت ابوالقاسم کبیر قمی (تولد: ۱۲۴۲ش/۱۲۸۰ق)، فقیه و مدرس حوزه علمیه قم.[۲۱]
- آذر: درگذشت ابراهیم زنجانی ایلخانی روحانی مشروطه‌خواه و قاضی دادگاه اعدام شیخ فضل‌الله نوری.
- ۲۲ دی. درگذشت سید ابوالقاسم دهکردی فقیه شیعه در اصفهان (۶ شوال ۱۳۵۳ق).
- اسفند: تولد سید محمدباقر صدر (درگذشت: فروردین ۱۳۵۹ش)، فقیه و متفکر شیعه عراقی.[۲۲]
- تولد میرحسین صادقی پروانی (درگذشت: ۱۳۹۵ش) عالم و فعال سیاسی هزاره و عضو مجمع جهانی اهل‌بیت مقیم پروان افغانستان.[۲۳]
پانویس
- ↑ پورمحمدی املشی و محمدی، «تغییرات فرهنگی در دوره آتاترک و رضاشاه»، ۱۳۹۴ش، ص۹۹ـ۱۱۷.
- ↑ روزنامه اطلاعات، اطلاعات ۸۰ سال، ج۱ (۱۳۰۴ـ۱۳۵۷)، ص۵۴.
- ↑ التیامی‌نیا، باقری دولت آبادی و نیکفر، بحران یمن، ۱۳۹۵، ص۱۸۷.
- ↑ پورمحمدی املشی و محمدی، «تغییرات فرهنگی در دوره آتاترک و رضاشاه»، ۱۳۹۴ش، ص۹۹ـ۱۱۷.
- ↑ پورمحمدی املشی و محمدی، «تغییرات فرهنگی در دوره آتاترک و رضاشاه»، ۱۳۹۴ش، ص۹۹ـ۱۱۷.
- ↑ پورمحمدی املشی و محمدی، «تغییرات فرهنگی در دوره آتاترک و رضاشاه»، ۱۳۹۴ش، ص۹۹ـ۱۱۷.
- ↑ پهلوی، ماموریت برای وطنم، ۱۳۵۰ش، ص۴۶۴.
- ↑ پورمحمدی املشی و محمدی، «تغییرات فرهنگی در دوره آتاترک و رضاشاه»، ۱۳۹۴ش، ص۹۹ـ۱۱۷.
- ↑ شهسواری، اسناد فعاليت بهائيان در دوره محمدرضا شاه، ۱۳۸۷ش، ص ۶۲ـ۷۳.
- ↑ قانون اوقاف، مرکز پژوهش‌های مجلس.
- ↑ «سن قانونی ازدواج در گذر تاریخ»، پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران
- ↑ آذر، «۹۰ سالگی قانون ازدواج؛ از رضاخان تا جمهوری اسلامی»، سایت بی بی سی.
- ↑ Āgā Khān, The Memoires, 1954, p238,244,261,268.
- ↑ صفحه دانشکده الهیات و معارف اسلامی، سایت دانشگاه تهران.
- ↑ «نسخه شناسی ابوالفتوح رازی»، سایت مجمع جهانی شیعه‌شناسی
- ↑ آینه پژوهش، ۱۳۶۹ش، ج۱۱۸، ص۱۱.
- ↑ «معالم العلماء»، سایت بنیاد محیط طباطبایی
- ↑ قیامی، نگاهی گذرا به تاریخچه قبرستان نو قم.
- ↑ محمدباقر آیتی بیرجندی، سایت حوزه.
- ↑ شیرعلی‌نیا، روایتی از زندگی و زمانه هاشمی رفسنجانی، ۱۳۹۵ش، ص۳۰.
- ↑ ابوالقاسم قمی (کبیر قمی)، سایت الشیعه.
- ↑ ابوزید العاملی، محمدباقر الصدر، السیره و المسیره، ۲۰۰۷م، ج۱، ص۳.
- ↑ «آیت‌الله "میرحسین صادقی پروانی" عضو مجمع عمومی مجمع جهانی اهل‌بيت(ع) دار فانی را وداع گفت»، خبرگزاری ابنا.
یادداشت
- ↑ روز ۶ دی ۱۳۱۳ شمسی دولت ایران طی اعلامیه‌ای رسمی از کشورهای خارجی خواست در مکاتبات رسمی خود از واژه‌های پرشیا، پرس و پرسه به جای واژه ایران استفاده نکنند.» https://www.isna.ir/news/96100603437/روزی-که-نام-پرشیا-و-پرسه-به-ایران-تغییر-یافت خبرگزاری دانشجویان ایران
- ↑ این اولین و آخرین سفر خارجی رضاشاه بود
- ↑ امور اوقاف ایران در آن زمان زیر نظر وزارت معارف و اوقاف بود
- ↑ اصل این نسخه مشخص و موجود نیست.
منابع
- آذر، مسعود، «۹۰ سالگی قانون ازدواج؛ از رضاخان تا جمهوری اسلامی»، سایت بی‌بی‌سی، نشر:۲۳ مرداد ۱۴۰۰/۱۴ اوت ۲۰۲۱، بازدید:۱۱ دی ۱۴۰۰ش.
- ابوزید العاملی، احمد، محمد باقر الصدر السیره و المسیره فی حقائق و وثائق، بیروت، نشر العارف للمطبوعات، ۲۰۰۷م.
- قانون اوقاف، سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران، بازدید:۸ دی ۱۴۰۰ش.
- التیامی‌نیا، رضا؛ علی باقری دولت‌آبادی، جاسب نیکفر، «بحران یمن:بررسی زمینه‌ها و اهداف مداخلات خارجی عربستان و امریکا»، پژوهش‌های راهبردی سیاست، دوره ۵، شماره ۱۸، شماره پیاپی ۴۸، پاییز ۱۳۹۵ش.
- پهلوی، محمدرضا، ماموریت برای وطنم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۵۰ش.
- پورمحمدی املشی، محمدرضا، رضا محمدی و عسکر محمدی، «تغییرات فرهنگی در دوره آتاترک و رضاشاه»، فصل‌نامه تاریخ روابط خارجی، سال شانزدهم، شماره ۶۴، پاییز ۱۳۹۴ش.
- اطلاعات ۸۰ سال، روزنامه اطلاعات، ۱۳۸۷ش.
- شهسواری، ثریا، اسناد فعالیت بهائیان در دوره‌ی محمدرضا پهلوی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۷ش.
- شیرعلی‌نیا، حعفر، روایتی از زندگی و زمانه هاشمی رفسنجانی، نشر سایان، ۱۳۹۵ش.
- «تاریخ قم»، نشریه آیینه پژوهش، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، جلد:۱۱۸، خرداد و تير ۱۳۶۹ش.
- ابوالقاسم قمی (کبیر قمی)، سایت الشیعه، بازدید:۹ دی ۱۴۰۰ش.
- محمدباقر آیتی بیرجندی، سایت حوزه، بازدید:۹دی ۱۴۰۰ش.
- «سن قانونی ازدواج در گذر تاریخ»، پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، بازدید: ۱۴دی ۱۴۰۰ش.
- «نسخه شناسی ابوالفتوح رازی»، سایت مجمع جهانی شیعه‌شناسی، ۱۸دی ۱۴۰۰ش.
- Āgā Khān, The Memoires, London, Cassel, 1954, Passim
- «آیت‌الله "میرحسین صادقی پروانی" عضو مجمع عمومی مجمع جهانی اهل‌بيت(ع) دار فانی را وداع گفت»، خبرگزاری ابنا، بازدید: ۲۹ دی ۱۴۰۰ش.
- صفحه دانشکده الهیات و معارف اسلامی، سایت دانشگاه تهران.
- «روزی که نام پرشیا و پرسه به ایران تغییر یافت»؛ https://www.isna.ir/news/96100603437/روزی-که-نام-پرشیا-و-پرسه-به-ایران-تغییر-یافت. خبرگزاری دانشجویان ایران.