پیرغلام اهل‌بیت
پیرغُلام اهل‌بیت یا پیرغُلام، عنوانی است برای احترام به پیشکسوتان خدمت‌گزاری به اهل‌بیت(ع) به‌ویژه امام حسین(ع). این عنوان، عموماً به مداحان اختصاص داده می‌شود. در طول سال از پیرغلامان در چندین نوبت و در مناسبت‌های مختلف تجلیل‌های رسمی صورت می‌گیرد و جایگاه پیرغلامی در نظر مردم، مقامی مقدس و شایسته احترام تلقی می‌گردد.
جایگاه و منزلت
پیرغلام اهل‌بیت به کسانی گفته می‌شود که مدتی طولانی در زمینه مداحی و خدمت‌گزاری به اهل‌بیت(ع) خصوصاً امام حسین(ع) مشغول بوده‌اند.[۱] پیرغلام در لغت به معنای خدمتکار سالخورده است[۲]
پیرغلامان پیشکسوتان در حوزه فرهنگ و مذهب به‌حساب می‌آیند که می‌توانند تأثیرگذاری مضاعفی بر جامعه داشته باشند. این افراد همچنین به عنوان مربیان نسل جوان و مداحان تازه‌کار، نقش به‌سزایی در ارتقای سطح فرهنگی این گروه ایفا می‌کنند. سابقه پیرغلامان در زمینه خدمت به اهل‌بیت(ع)، جایگاهی ویژه در نزد قشر مذهبی به‌حساب می‌آید و از این رو تأثیرگذار بر نسل‌های بعدی خواهند بود.[۳]
پیرغلامان مشهور
از میان معروف‌ترین پیرغلامان ایرانی می‌توان به فیروز زیرک‌کار،[۴] علی انسانی،[۵] سید حسین عرب،[۶] احمد چینی،[۷] غلامعلی سماواتی، غلامرضا سازگار،[۸] محمدعلی کریم‌خانی،[۹] علی آهی[۱۰] و محمد علامه[۱۱] اشاره کرد.
تجلیل از پیرغلامان
اجلاس بین‌المللی تجلیل از پیرغلامان و خادمان حسینی هر ساله در یکی از استان‌های ایران، توسط بسیج مداحان برگزار می‌گردد.[۱۲] در این اجلاس از پیرغلامانی از کشورهای افغانستان، پاکستان، عمان، ترکیه، لبنان، عراق، هندوستان، تایلند،[۱۳] الجزایر، جمهوری آذربایجان، یمن و اندونزی، دعوت می‌شوند و از آنان تقدیر به عمل می‌آید.[۱۴]
در راستای نهادینه کردن فرهنگ حسینی و تبیین فرهنگ عاشورا در بین نسل جوان، مراسمی تحت عنوان تجلیل از پیرغلامان اهل‌بیت در اداره کل تبلیغات اسلامی برگزار می‌گردد.[۱۵] بنیاد دعبل خزاعی نیز طرحی با عنوان «مقام مجنون» را در سال ۱۴۰۲ش، در استان‌های ایران برگزار کرد که در آن، از پیرغلامان هر استان در مراسم جداگانه‌ای تقدیر و تجلیل به عمل می‌آمد.[۱۶] در این مراسم به ۲۰۰ نفر از پیرغلامان نشان حبیب اهدا شد.[۱۷] این بنیاد در سال ۱۴۰۱ش نیز از پیرغلامان در موضوعات دیگری چون هیئت‌داری، میانداری و … تقدیر کرده بود.[۱۸]
مستند میراث مرثیه، یکی از مستندهای سریالی است که با موضوع زندگی‌نامه پیرغلامان اهل‌بیت ساخته شده است.[۱۹] در سال ۱۴۰۳ش، برنامه‌ای با نام حسینیه تهران توسط گروه معارف شبکه تهران سیما تهیه و در شبکه پایتخت پخش شد که در آن، به معرفی و گفتگو با پیرغلامان اهل‌بیت، پرداخته می‌شد.[۲۰] همچنین ویژه برنامه با نام «حسینیه بهشت»، از شبکه یک صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شود که در آن با پیرغلامان اهل‌بیت گفتگو می‌شود. مستند «خانه‌های نورانی» نیز با موضوع روضه‌های خانگی که توسط پیرغلامان اداره می‌شود، در همین سال منتشر شده است. بخشی از برنامه «نشان ارادت» نیز که از شبکه جام‌جم پخش شده است، به گفتگو با پیرغلامان اختصاص یافته بود.[۲۱]
تک‌نگاری
کتاب «پیرغلامان حسینی اردبیل» نوشته محمودمحمد هدایتی توسط نشر محقق اردبیلی در سال ۱۳۹۲ش منشر شده است. در این اثر، اطلاعاتی از پیرغلامان معاصر اردبیل که در یازده دوره از مراسم استقبال از محرّم و تجلیل از پیرغلامان که به‌همّت شورای اسلامی شهر و شهرداری اردبیل برگزار گردیده، گردآوری شده است. در ابتدای کتاب نیز، مطالبی پیرامون آداب و فلسفه عزاداری، تعزیه، شبیه‌گردانی در اردبیل، نوشته ایران‌شناسان خارجی در مورد شهادت امام حسین (ع) و ... درج شده است.[۲۲]
پانویس
- ↑ «نقش مهم پیرغلامان در ترویج فرهنگ اهل بیت(ع) و جذب جوانان»، خبرگزاری صاحب‌نیوز.
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۶۳۹.
- ↑ «نقش مهم پیرغلامان در ترویج فرهنگ اهل بیت(ع) و جذب جوانان»، خبرگزاری صاحب‌نیوز.
- ↑ «حاج فیروز زیرک‌کار دعوت حق را لبیک گفت»، خبرگزاری ایکنا.
- ↑ «حاج علی انسانی از «ادب و آداب مداحی» می‌گوید»، خبرگزاری ایکنا.
- ↑ «لحظاتی از مراسم تشییع پیکر سیدحسین عرب پیرغلام سیدالشهدا(ع)»، خبرگزاری مشرق.
- ↑ «ماجرای پیرغلامی که پسرش را در هیئت جا گذاشت»، خبرگزاری مشرق.
- ↑ «تجلیل از استادان و پیرغلامان اهل بیت در تهران»، دانا نیوز.
- ↑ «آیین آواز یادمان زنده یاد محمدعلی کریم‌خانی پیرغلام اهل بیت(ع)»، رادیو آوا.
- ↑ «درگذشت حاج علی آهی، پیرغلام اهل بیت(ع) و رئیس خانه مداحان»، راسخون.
- ↑ «زندگی‌نامه پیرغلام اهل بیت حاج محمد علامه»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «اجلاس پیرغلامان حسینی به تعویق افتاد»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «بیستمین اجلاس تجلیل از پیرغلامان و خادمان حسینی به میزبانی رشت برگزار می‌شود»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «تجلیل از پنج پیرغلام خارجی در اجلاس بین‌المللی خادمان حسینی(ع)»، خبرگزاری دانشجو.
- ↑ «۱۱۰ پیرغلام حسینی استان گیلان تجلیل شدند»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ «نکوداشت پیرغلامان اهل بیت(ع) استان قم»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «رونمایی از نشان حبیب ویژه پیرغلامان اهل بیت(ع)»، تقریب‌نیوز.
- ↑ «۲۰۰ پیرغلام اهل بیت(ع) تجلیل می‌شوند»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «بزرگداشت پیر غلامان و ذاکران اهل بیت در «میراث مرثیه»»، خبرگزاری مشرق.
- ↑ «پیرغلامان حسینی راویان حسینیه تهران می‌شوند»، خبرگزاری قدس.
- ↑ «نگاهی به برنامه‌ها و سریال‌های محرم تلویزیون + جزئیات»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ https://ketab.ir/book/1bbf2d8c-8098-4c1d-90fe-6cd7101fee94؛ خانه کتاب و ادبیات ایران.
منابع
- ««آیین آواز یادمان زنده یاد محمدعلی کریم‌خانی پیرغلام اهل بیت(ع)»»، وبگاه رادیو آوا، تاریخ درج مطلب: ۲۲ مرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««بزرگداشت پیر غلامان و ذاکران اهل بیت در «میراث مرثیه»»، وبگاه خبرگزاری مشرق، تاریخ درج مطلب: ۱۹ شهریور ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««بیستمین اجلاس تجلیل از پیرغلامان و خادمان حسینی به میزبانی رشت برگزار می‌شود»»، وبگاه خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مهر ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««پیرغلامان حسینی راویان حسینیه تهران می‌شوند»»، وبگاه خبرگزاری قدس، تاریخ درج مطلب: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- «۱۱۰ «پیرغلام حسینی استان گیلان تجلیل شدند»»، وبگاه خبرگزاری ابنا، تاریخ درج مطلب: ۱۸ تیر ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««تجلیل از پنج پیرغلام خارجی در اجلاس بین‌المللی خادمان حسینی(ع)»»، وبگاه خبرگزاری دانشجو، تاریخ درج مطلب: ۱۲ شهریور ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««حاج فیروز زیرک‌کار دعوت حق را لبیک گفت»»، وبگاه خبرگزاری ایکنا، تاریخ درج مطلب: ۱۹ مرداد ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««حاج علی انسانی از «ادب و آداب مداحی» می‌گوید»»، وبگاه خبرگزاری ایکنا، تاریخ درج مطلب: ۲۲ شهریور ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««رونمایی از نشان حبیب ویژه پیرغلامان اهل بیت (ع)»»، وبگاه تقریب نیوز. تاریخ درج مطلب: ۲۱ تیر ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- دهخدا، علی‌اکبر لغت‌نامه، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ، ۱۳۹۰ش.
- ««لحظاتی از مراسم تشییع پیکر سیدحسین عرب پیرغلام سیدالشهدا(ع)»»، وبگاه خبرگزاری مشرق، تاریخ درج مطلب: ۲۶ مرداد ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««ماجرای پیرغلامی که پسرش را در هیئت جا گذاشت»»، وبگاه خبرگزاری مشرق، تاریخ درج مطلب: ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««اجلاس پیرغلامان حسینی به تعویق افتاد»»، وبگاه باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- «۲۰۰ پیرغلام اهل بیت(ع) تجلیل می‌شوند»»، وبگاه خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱ مرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««تجلیل از استادان و پیرغلامان اهل بیت در تهران»»، وبگاه دانا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۵ مرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««زندگی‌نامه پیرغلام اهل بیت حاج محمد علامه»»، وبگاه باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مهر ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««درگذشت حاج علی آهی ، پیرغلام اهل بیت(ع) و رئیس خانه مداحان»»، وبگاه راسخون، تاریخ درج مطلب: ۱۸ فرودین ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««نقش مهم پیرغلامان در ترویج فرهنگ اهل بیت (ع) و جذب جوانان»»، وبگاه خبرگزاری صاحب‌نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۳ مهر ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««نکوداشت پیرغلامان اهل بیت (ع) استان قم»»، وبگاه باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۲۶ تیر ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««نگاهی به برنامه‌ها و سریال‌های محرم تلویزیون + جزئیات»»، وبگاه خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۹ تیر ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
| سنت‌ها و مراسم‌ها | فهرست آیین‌های عاشورایی • سیاه‌پوشی • تشت‌گذاری • زنجیرزنی • سینه‌زنی • سنج و دمام • مرثیه‌خوانی • نوحه‌خوانی • دسته عزاداری • هیئت عزاداری • تعزیه‌خوانی • روضه‌خوانی • مقتل‌خوانی • قمه‌زنی • نخل‌گردانی • تابوت‌گردانی • مراسم‌تابوت • مشعل‌گردانی • حسی • گِل‌مالی • شاخسِی واخسِی • همایش شیرخوارگان • پیاده‌روی اربعین • خیمه‌سوزان • چاووش‌خوانی • عَلَم‌کشی • چهل منبر • یزله‌خوانی • عزاداری طویریج • پرده‌خوانی • یوم‌الحسین • جاماندگان اربعین • یوم العباس • کفن‌پوشی |  |
|---|---|---|
| روضه‌ها | ||
| تعزیه‌ها | ||
| مناسبت‌ها | ||
| مکان‌ها | کربلا • حرم امام حسین(ع) • حرم حضرت عباس(ع) • بین‌الحرمین • تل زینبیه • گودال قتلگاه • کف‌العباس • خرابه شام • خیمه‌گاه • فرات • غاضریه • نهر علقمه • نینوا • حسینیه • تکیه • سقاخانه • امام‌باره • حسینی‌دالان • بازار شام | |
| کتاب‌ها | ||
| آداب | ||
| مرثیه‌ها | ||
| وابسته | سوگواری • مقتل • توغ • زیارت عاشورا • تحریفات عاشورا • ادبیات عاشورایی • موکب • لعن یزید • گریه بر حسین(ع) • حدیث ریان بن شبیب • پیرغلام اهل‌بیت • فقه عزاداری | |