مرتضی حائری یزدی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۴ ذی‌الحجه ۱۳۳۴ق |
| محل زندگی | اراک • قم |
| تاریخ وفات | ۲۴ جمادی‌الثانی ۱۴۰۶ق (۱۵ اسفند ۱۳۶۴ش |
| محل دفن | مسجد بالا سر حرم حضرت معصومه(س) |
| شهر وفات | قم |
| خویشاوندان سرشناس | عبدالکریم حائری یزدی (پدر) • مهدی حائری یزدی (برادر) • سید مصطفی خمینی (داماد) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید محمدتقی خوانساری • سید محمدرضا گلپایگانی • سید محمد محقق داماد • سید محمد حجت کوه‌کمری • سید احمد خوانساری و ... |
| شاگردان | سید عباس خاتم یزدی • محمد محمدی ری‌شهری • محمدمهدی شب‌زنده‌دار • سید محمدرضا مدرسی یزدی • سید محمدحسین حسینی تهرانی و ... |
| اجازه اجتهاد از | سید ابوالحسن اصفهانی • آقا ضیاءالدین عراقی |
| تألیفات | ابتغاءُ الفضیلة فی شرح الوسیله • مبانی‌الاحکام فی اصول شرایع الاسلام • پرتویی از انوار آسمانی و ... |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | عضو مجلس خبرگان قانون اساسی |
| اجتماعی | تأسیس صندوق ذخیره علوی • مؤسسه مبارزه با فقر • مؤسسه سرپرستی ایتام |
مرتضی حائری یزدی (۱۳۳۴-۱۴۰۶ق) فقیه و عالم امامی، فرزند شیخ عبدالکریم حائری. حائری پس از انقلاب اسلامی ایران از اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی و مؤسس صندوق ذخیره علوی در قم بود.ایشان داماد سید محمد حجت کوه‌کمری و سید مصطفی خمینی داماد اوست.
ولادت، درگذشت و مدفن
مرتضی حائری یزدی، نخستین پسر عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس حوزه علمیه قم، در ۱۴ ذی‌الحجه ۱۳۳۴ق در اراک به دنیا آمد. در شش سالگی همراه پدر به قم رفت.[۱]
حائری در شب ۲۴ جمادی‌الثانی ۱۴۰۶ ق، مصادف با ۱۵ اسفند ۱۳۶۴ش،[۲] درگذشت و پس از تشییع، سید محمد رضا گلپایگانی بر وی نماز خواند، و در مسجد بالا سر حرم حضرت معصومه(س)، نزدیک مدفن پدرش شیخ عبدالکریم حائری به خاک سپرده شد.[۳] امام خمینی در پیام تسلیتی وی را از پیشگامان نهضت و دوست صمیمی خود یاد کرد.[۴]
حیات علمی
تحصیل
مرتضی حائری ادبیات را در قم، در درس محمد علی ادیب تهرانی و ابوالقاسم نحوی فراگرفت. او پس از گذراندن مراحل اولیه سطح فقه و اصول، سطوح عالی را نزد سید محمد تقی خوانساری و سید محمد رضا گلپایگانی و سید محمد محقق یزدی، فراگرفت.
مدتی در محضر پدر خود شاگردی نمود و پس از وفات او، حدود پانزده سال در درس‌های فقه و اصولِ پدر همسر خود (سید محمد حجت کوه کمره ای) و سید احمد خوانساری شرکت کرد.
حائری از کسانی بود که برای اقامت آیت‌الله سید حسین بروجردی در قم تلاش کرد و مدتی در حلقه درس وی حضور یافت. او بخش الهیاتِ اسفار صدر المتألهین را خصوصی درس گرفت و بر سایر مباحث آن کتاب نیز با مطالعه و رجوع به امام خمینی وقوف یافت.[۵] حائری با امام خمینی رفاقت دیرینه داشت همین رفاقت باعث شد مصطفی خمینی فرزند امام را به دامادی بپذیرد.[۶]
اجتهاد و تدریس
حائری از دو مرجع تقلید نجف، سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی، گواهی اجتهاد داشت،[۷] و پس از سال‌ها تدریس مقدمات و سطح، از حدود سی سالگی به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت که نزدیک سی‌سال طول کشید. وی از استادان حوزه و به دقت و ژرف‌اندیشی معروف بود و شاگردان بسیاری تربیت کرد که برخی از آنان از مدرّسان بزرگ حوزه شدند. حائری، علاوه بر تدریس فقه و اصول، جلسات تفسیر قرآن و عقاید نیز داشت.[۸]
شاگردان
در طیّ سالیان طولانی تدریس آیت‌الله حائری یزدی، تعداد فراوانی از دروس او بهره برده‌اند؛ از جمله:
آثار
حائری یزدی در زمینه فقه، اصول و تفسیر آثاری چند از خود به جای گذاشت.
- فقه:
- ابتغاءُ الفضیلة فی شرح الوسیلة، که شرحی موجز و استدلالی بر وسیلةالنجاةِ از سید ابوالحسن اصفهانی است.
- صلاةالجمعة، حاوی مباحثات حائری در مبحث نماز جمعه که از ۱۳۴۹ش آن را تدریس می‌کرد.
- خلل‌الصلاة و احکامه
- کتاب‌الخمس
- کتاب‌الطهارة که شرح عروة الوثقی تا مبحث احکام اموات است.
- همچنین رساله‌هایی درباره نماز مسافر، حدیث رفع، حاشیه‌ای بر مکاسب شیخ انصاری و حاشیه‌ای بر کتاب‌الصلوة عبدالکریم حائری
- اصول:
مهم‌ترین اثر حائری در اصول فقه، کتابِ مبانی‌الاحکام فی اصول شرایع الاسلام، یک دوره کامل اصول فقه به ترتیب مباحث کفایه الاصول است.
- پرتویی از انوار آسمانی عنوان مجموعه‌ای از مقالات مرتضی حائری یزدی است که در نخستین شماره‌های مجله مکتب تشیع در موضوع اعجاز قرآن چاپ شد و صورت کامل‌تر آن را برادرش، مهدی حائری یزدی، با نام علوم قرآن به چاپ رساند.
- مقالاتی از مرتضی حائری باعنوان مباحثی در تفسیر سوره حمد نیز، در دوازده شماره نشریه کتابخانه عمومی مسجد اعظم قم، از ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۵ش منتشر شد.
- متفرقه:
برخی دیگر از آثار حائری عبارتند از:
- مجموعه یادداشت‌ها درباره خاطرات شخصی او در مورد خود و پدرش
- ماجراهایی معنوی و عرفانی که با نام سِرّ دلبران در ۱۳۷۷ش، با مقدمه رضا استادی، در قم چاپ شد.
- مجموعه چند سخنرانی‌اش در ایام فاطمیه به تحریر خود او که در نسخه‌های محدودی تکثیر شده است.
خصوصیات اخلاقی
حائری عالِمی پرهیزکار و ساده زیست، متواضع و خوش‌خلق، و در رفع نیازها و مشکلات مردم بسیار کوشا بود و نماز جماعت او در مسجد اعظم قم، باشکوه و معنویت خاصی برگزار می‌شد.
وی به تعظیم شعائر دینی، از جمله زیارت مشاهد مشرّفه و برگزاری مجالس ذکر اهل بیت(ع)، تقید خاصی داشت.[۱۳] آیت الله خامنه‌ای درباره حائری می‌گوید: مرحوم آقاى حاج آقا مرتضى، در حوزه خیلى آبرومند و باحیثیّت بود؛از همه جهت در حوزه خیلى وزنه بود.[۱۴]
خدمات اجتماعی سیاسی
تأسیس صندوق ذخیره علوی، مؤسسه مبارزه با فقر و مؤسسه سرپرستی ایتام، از خدمات اجتماعی و عام‌المنفعه او در شهر قم است.[۱۵]
او پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، از سوی مردم استان مرکزی برای عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی انتخاب شد.[۱۶] [یادداشت ۱]
پانویس
- ↑ حائری یزدی، مرتضی، سردلبران، ص۱۲.
- ↑ پورتال امام خمینی: پیام تسلیت امام خمینی
- ↑ مرتضی حائری یزدی، سر دلبران، ص۲۸ ۲۹.
- ↑ فرهنگ کوثر - مهر ۱۳۷۷، شماره ۱۹.
- ↑ حائری‌یزدی، مرتضی، سر دلبران، ص۷۶، ۸۸، ۲۰۴ ؛ حائری‌یزدی، مهدی، ص۶۱
- ↑ سرنوشت عجیب ۴ فرزند آقا مصطفی خمینی، پایگاه خبری آفتاب.
- ↑ حائری یزدی، مرتضی، سر دلبران، ص۲۴۲
- ↑ حائری یزدی، مرتضی، صلاة، ص۴
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۹۲ش، ج۴، ص۸۶۰و۸۶۱.
- ↑ «حاج شیخ مرتضی حائری یزدی: شیدای عترت»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ «شب‌زنده‌دار کیست؟»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «زندگی‌نامه حضرت حجه الاسلام والمسلمین سید محمد رضا مدرسی یزدی»، سایت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ↑ حسینی یزدی، ص۷۵، ۸۲، ۱۱۰، ۱۱۹
- ↑ https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=26393
- ↑ حسینی یزدی، ص۷۳۷۴، ۷۹۸۰، ۸۴، ۱۴۵، ۱۵۹
- ↑ روزنامه اطلاعات، ۱۵ مرداد ۱۳۵۸
یادداشت
- ↑ مرتضی حائری به علت برخی ازدیدگاه های خاص از حضور مستمر در مجلس خبرگان قانون اساسی خودداری کرد. تأکید بر لزوم ذکر مذهب شیعه به عنوان مذهب «حقّه» یکی از انهاست. وی نیز اعتقاد داشت که فقیه در حدود متون فقهیه مشهوره ولایت دارد نه به صورت مطلق. سایت شورای نکهبان، مشروح مذاکرات قانون اساسی ،جلسه ۲۴، ۲۷ شهریور ۱۳۵۸ش.
منابع
- حائری‌یزدی، مرتضی، سرّ دلبران: عرفان و توحید ناب در ضمن داستان‌ها، به‌کوشش رضا استادی، قم، ۱۳۷۷ش.
- حائری یزدی، صلاةالجمعة، قم، ۱۴۰۹.
- حائری‌یزدی، مهدی، خاطرات دکتر مهدی حائری یزدی، به‌کوشش حبیب لاجوردی، تهران، ۱۳۸۱ش.
- حسینی یزدی، شرح زندگانی حضرت آیت‌اللّه مؤسس و فرزند برومندشان آیت‌اللّه حاج شیخ مرتضی حائری، قم، ۱۳۸۱ش.
- روزنامه اطلاعات.
- فرهنگ کوثر - مهر ۱۳۷۷، شماره ۱۹.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام