فیض العلام فی عمل الشهور و وقایع الایام (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | شیخ عباس قمی |
| تاریخ نگارش | ۱۳۳۱ق |
| موضوع | اعمال و ادعیه ماه‌های قمری |
| زبان | فارسی |
| مجموعه | یک جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | نور مطاف |
| تاریخ نشر | ۱۳۸۹ش |
فیْضُ العَلام فی عَمَل الشُّهور و وَقایعِ الْاَیّام رساله‌ای به زبان فارسی درباره روزها و شبهای ۱۲ ماه سال قمری، تألیف شیخ عباس قمی (متوفای ۱۳۵۹ق). او در این اثر، ابتدا فضیلت و اعمال هر ماه و سپس بعضی از حوادث آن ماه را ذکر می‌کند. مؤلف در پایان به فضایل و اعمال شب و روز جمعه به اختصار پرداخته است. این اثر به وقایع الایام هم شهرت دارد و مؤلف آن را با نام «هدایة الانام الی وقایع الایام» تلخیص کرده است.
مؤلف
عباس بن محمد رضا القُمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) مشهور به شیخ عباس قمی و نیز محدّث قمی، عالم شیعه قرن چهاردهم قمری است. او محدّث، مورخ و خطیب بود. مفاتیح الجنان، سفینة البحار و منتهی الآمال از مشهورترین تألیفات اوست. محدث قمی در سال ۱۳۵۹ق در نجف درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب(ع) دفن شد.
تاریخ تألیف و انگیزه آن
شیخ عباس قمی کتاب فیض العلام را در سال ۱۳۳۱ق و در شهر قم نگاشته است.[۱] وی در مقدمه کتاب می‌گوید قصد داشته است در این رساله به اختصار، به اعمال روزها و شب‌ها در ماه‌های سال بپردازد و مطالب کتاب‌های مصباح المتهجد، مصباح کفعمی و اقبال را بیان کند.[۲]
محتوا
کتاب به ترتیب ماه‌های قمری مرتب شده و مؤلف پس از مقدمه‌ای کوتاه، ابتدا به اعمال مشترک ماه‌ها و سپس به اعمال مختص آن ماه پرداخته و در هر روز، وقایع و رویدادهای آن را ذکر می‌کند. خاتمه کتاب هم در باب مختصری از فضایل و اعمال شب و روز جمعه است. وی با اینکه شروع ماه‌های قمری محرم است، از ماه رمضان آغاز کرده و انگیزه خویش را از این کار، اقتدا به شیخ مفید و شیخ طوسی در ذکر اعمال سال‌ها ذکر می‌کند. قمی علاوه بر مطالب پیش گفته، تحقیقات و نکات خویش را با عنوان «فقیر گوید» و «حاشیةُُ مِنْه» می‌آورد.[۳]
ابواب دوازده‌‌گانه
- باب اول: وقایع و اعمال ماه رمضان
- باب دوم: وقایع و اعمال ماه شوال
- باب سوم: وقایع و اعمال ماه ذی‌القعده
- باب چهارم: وقایع و اعمال ماه ذی‌الحجة
- باب پنجم: وقایع و اعمال ماه محرم
- باب ششم: وقایع و اعمال ماه صفر
- باب هفتم: وقایع و اعمال ماه ربیع‌الاول
- باب هشتم: وقایع و اعمال ماه ربیع‌الثانی
- باب نهم: وقایع و اعمال ماه جمادی‌الاول
- باب دهم: وقایع و اعمال ماه جمادی‌الاخر
- باب یازدهم: وقایع و اعمال ماه رجب
- باب دوازدهم: وقایع و اعمال ماه شعبان.
- خاتمه: مختصری از فضایل و اعمال شب و روز جمعه[۴]
چاپ‌ها
برخی از چاپ‌های فیض العلام عبارتند از:
- بی‌جا، کانون انتشار، ۱۳۹۱ق/۱۳۵۱ش. در این چاپ، میرزا علی محدث‌زاده فرزند مؤلف، کتاب را بر اساس نسخه اصل، تصحیح کرده و علاوه بر توضیحات، مقدمه‌ای با موضوع «دعا و ارتباط آن دو با یکدیگر» به آن اضافه می‌کند.[۵]
- تهران، مرکز نشر کتاب، ۱۳۷۵ق.
- تهران، راستان، ۱۳۸۱ش.
- قم، نسیم کوثر، ۱۳۸۳ش.
- قم، صبح پیروزی، ۱۳۸۵ش.
- قم، نور مطاف، ۱۳۸۹ش.
- تهران، دریای معرفت، ۱۳۹۲ش.
- بیروت، ترجمه عربی، تعریب: سید محمدباقر قزوینی، مؤسسه البلاغ.
گزیده این اثر هم توسط خود محدث قمی با نام «هدایة الانام الی وقایع الایام» تلخیص و فهرست شده است.[۶] هدایة الانام در سال ۱۳۴۲ق در مشهد تألیف شد و نخستین بار در سال ۱۳۵۱ق به‌چاپ رسید.[۷]
پانویس
منابع
- علی‌زاده، حسین، یازده رساله، آینه پژوهش، شماره ۱۲۷، فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۰ش.
- قمی، عباس، فیض العلام، قم، نور مطاف، ۱۳۸۹ش.
- کنگره بزرگداشت، محدث ربانی، قم، نور مطاف، ۱۳۸۹ش.
پیوند به بیرون