فهرست کتاب‌های درباره حج

این مقاله دربارهٔ فهرستی از کتاب‌ها درباره حج است. برای آشنایی با حج و مناسک آن، مدخل حج و عمره را ببینید.

فهرست کتاب‌های درباره حج مجموعه‌ کتاب‌هایی که با وجود تفاوت در رویکرد و نگاه‌،‌ موضوع اصلی آن‌ها حج می‌باشد. رویکرد کتاب‌ها به حج در موضوعات مختلفی از فقه و تاریخ تا تاثیرات اجتماعی حج را شامل می‌شود.

کلیات

حج از جمله مسائل مهم اسلامی است که دارای جنبه‌های مختلف عبادی و اجتماعی است. پس از انقلاب اسلامی ایران صدها کتاب در موضوع حج به چاپ رسیده است:

فلسفه و اسرار حج

• آصفی، محمد مهدی،‌ فی ضیافه الرحمن: تأملات و رؤی فی مناسک الحج و العمره،‌تهران،‌مشعر، ۱۳۸۸ش.
• الهی قمشه‌ای، مهدی، اسرار حج عاشقان،‌ بی‌جا، بی‌نا،‌ ۱۳۶۴ش.
• الهی خوانساری، محمد، فلسفه و اسرار حج، تهران،مشعر، ۱۳۸۵ش.
• انصاریان،‌ حسین، حج در آیینه عرفان،‌ تهران، مشعر،‌ ۱۳۸۶ش.
• جمعی از نویسندگان، أسرار الحج فی حوار بین الامام زین العابدین و الشبلی، قم، نشر مشعر، بی‌تا.
• جوادی آملی، عبدالله، صهبای حج، ویرایش احمد واعظی،‌ قم، اسراء، ۱۳۷۸ش.
• حداد عادل، غلامعلی، حج نماز بزرگ، تهران، سنا، ۱۳۷۹ش.
• درویش،‌ عبدالله، از میقات تا عرفات، سفرنامه‌ای عرفانی، سیری کوتاه در آداب معنوی حج، تهران، نشر معارف اسلامی، ۱۳۸۲ش.
• دشتی طبرانی،‌ محمد، تجارت معنوی: سیری در ارزش‌ها و پاداش‌های فراوان اعمال حج، ‌قم، موسسه امیر المومنین، ۱۳۸۳ش.
• رستگار جویباری، ولی‌الله، آثار معنوی و تربیتی حج، تهران،‌ ولی‌الله رستگار جویباری، ۱۳۷۷ش.
• ‌ شریعتی، علی، حج، تهران، حسینیه ارشاد، ‌بی‌تا.
• شریفی،‌ مجتبی، نمادها و روزواره‌های حج: نشانه‌های الهی در سرزمین وحی، تهران، رویش نو، ۱۳۸۸ش.
• ‌ صادقی تهرانی، محمد، اسرار،‌ مناسک، ادله حج، تهران،‌امید فردا،‌۱۳۸۱ش.
• ‌ صدر، سید محمد باقر، آیین بندگی در آینه اندیشه و احساس، ترجمه مهدی طیب، تهران،‌ خرمشهر، ۱۳۷۹ش.
• صفائی حائری، علی، حقیقت حج، قم، لیله القدر، ۱۳۸۳ش.
• صمدی آملی، داود، پیرامون اسرار حج و تجلی اعظم در مدینه منوره و مکه مکرمه، قم، نور السجاد، ۱۳۸۶ش.
• عسکری، سید مرتضی، الاحتفال بذکری الانبیاء و عبادالله الصالحین، قم، دانشگاه اصول الدین، ۱۳۷۷ش.
• ‌ عمید زنجانی، عباسعلی، فلسفه حج و اسرار مناسک آن، تهران، وزارت ارشاد اسلامی،۱۳۶۳ش.
• قاضی عسکر، سید علی، حج در اندیشه اسلامی،‌ تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۱ش.
• مطهری، مرتضی، حج، تهران، صدرا، ۱۳۸۷ش.

فقه و حدیث

نوشته‌های فقهی و حدیثی در مورد حج بسیار زیاد بوده و در عموم کتاب‌های فقهی و روایی، بخش‌های مفصلی به موضوع حج اختصاص داده شده است. علاوه بر این، کتاب‌های مستقلی نیز در مورد حج نوشته شده است:

• انصاری،‌ مرتضی، کتاب الحج، به کوشش لجنه تحقیق تراث الشیخ الاعظم، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۲۵ق.
• تبریزی،‌ جواد، التهذیب فی مناسک العمره و الحج، قم،‌ دارالتفسیر، ۱۴۲۳ق.
• خوئی، ابوالقاسم، المعتمد فی شرح المناسک: کتاب الحج، قم، لطفی، دارالعلم، ۱۳۶۹ش.
• گلپایگانی،‌ سید محمد رضا، کتاب الحج، قم، دار القرآن الکریم، ۱۳۵۸ش.
• محقق داماد،‌ سید محمد، کتاب الحج، بازنویسی عبدالله جوادی آملی، قم، اسراء، ۱۴۲۵ق.

مناسک حج

• اراکی، محمد علی، مناسک حج، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۰ش.
• افتخاری گلپایگانی، علی، آراء المراجع فی الحج علی ضوء فتاوی الامام الخمینی فی تحریر الوسیله، تهران، مشعر، ۱۳۸۵ش.
• بروجردی، سید حسین، مناسک حج، به کوشش محمود کتابچی، تهران، بی‌نا، ۱۳۶۷ش.
• بهجت، محمد تقی، مناسک حج و عمره، قم، دفتر آیت الله بهجت، ۱۳۸۰ش.
• تبریزی،‌ جواد، احکام بانوان در حج، به کوشش حسین آوردی، قم، نشر برگزیده، ۱۳۷۴ش.
• ‌جناتی، محمد ابراهیم، مناسک الحج، قم، انصاریان، ۱۴۲۵ق.
• جوادی آملی، عبدالله، کتاب الحج، تحقیق حسین آزادی،‌ قم، اسراء، ۱۳۸۷ش.
• ‌حسینی سیستانی، سید علی، مناسک الحج، قم،‌ مهر،‌ ۱۳۷۲ش.
• حسینی شاهرودی،‌ سید محمد،‌ توضیح مناسک الحج و یلحقه اعمال المدینه المنوره، قم، آل المرتضی، ۱۳۷۶ش.
• حسینی شیرازی، سید محمد، الحاج فی مکه و المدینه، قم، دارالقرآن، ۱۳۵۸ش.
• حسینی شیرازی، سید صادق، رساله مناسک حج، قم، تابان، ۱۳۸۳ش.
• ‌خامنه‌ای، سید علی، احکام الحج و آدابه، تهران، الهدی، ۱۳۷۹ش.
• خمینی،‌ روح الله، آداب و احکام حج، به کوشش علی عراقچی همدانی،‌ تهران، حقايق، ۱۳۶۱ش.
• ‌شبیری زنجانی، موسی،‌ احکام عمره و حج، موسسه تحقیقاتی ولاء، ۱۳۷۵ش.

نگاه تاریخی

• قهرمانی نژاد شائق، بهاء الدین، از حج آدم(ع) تا حج خاتم(ص): مروری به داستان‌ مکه و حج از ابتدا آفرینش، بی‌جا، ولی‌عصر، ۱۳۷۸ش.
• محمد زاده مزینان، مهدی،‌ حج در آینه‌ی تاریخ،‌ تهران، الهه ناز، ۱۳۸۳ش.
• هاشمی،‌ سید محمود، حج و رویدادهای تاریخی حرمین،‌ تهران، محمود هاشمی، ۱۳۸۵ش.

سیره نبوی

• افتخاری گلپایگانی، علی، حج الملائکه و الانبیاء و الائمه،‌ قم، انصاریان، ۱۳۸۰ش.
• هروی، جمال الدین، با پیامبر(ص) در حج، تربت جام، شیخ الاسلام احمد جام، ۱۳۸۶ش.
• ‌ حجتی، محمد امین، پیامبر اعظم(ص) و حج، قم، گلهای بهشت، ۱۳۸۵ش.

حج در ادبیات و هنر

• آوینی، مرتضی، سفر به سرزمین نور، تهران،‌ روایت فتح، ۱۳۸۴ش.
• جعفریان رسول، سفرنامه منظوم حج: هزار و دویست بیت،‌ سراینده شهربانو بیگم،‌ قم، نشر مشعر، ۱۳۷۴ش.
• رهنورد، زهرا، نشید الطریق الدامی: حول فاجعه مکه، (مجموعه اشعار عربی درباره فاجعه خونین مکه در سال ۶۶) تهران، موسسه بین المللی کتاب، ۱۳۶۷ش.
• شجاعی محمد، حج در آینه شعر فارسی، به کوشش حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج، قم،‌ مشعر، بی‌تا.

این کتاب مجموعه اشعار پارسی از قرن سوم تا قرن دهم درباره ابعاد حج است.

• عباسی،‌ نجفعلی، میقات عشق: سفرنامه منظوم حج، مشهد، نشر جلیل، ۱۳۸۲ش.

نگاه اجتماعی

• ‌ باهنر، محمد جواد، حج کنگره عظیم اسلامی، تهران، حزب جمهوری اسلامی، ۱۳۶۰ش.
• اعراجی، زهیر، الابعاد الاجتماعیه لفریضه الحج،‌ قم، زهیر اعرجی، ۱۳۷۳ش.
• عمید زنجانی، عباسعلی، در راه برپائی حج ابراهیمی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۶ش.

کتاب‌های مصور

• مرکز تحقیقات و انتشارات حج، راهیان کعبه سفیران انقلاب، ۱۳۶۷ش.
• ‌ حوزه نمايندگی ولی فقیه در امور حج و زيارت، آلبوم مصور حج(‎۱۳۸۵ش، ‎۱۴۲۷ق)، مشعر، بی‌تا.

سفرنامه‌ها

• جلال آل احمد، خسی در میقات، جامه‌دران، ۱۳۹۰ش. (این کتاب توسط انتشارات مختلف در سال‌های مختلف چاپ شده است)
• صافی گلپایگانی، لطف الله، سفرنامه حج، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۷۵ش.
• تقوی قزوینی،‌ سید محمد، سفرنامه عتبات، هند و حج، تصحیح: محمد علی باقرزاده، تهران، مشعر، ۱۳۹۴ش.
• ری‌شهری، محمد، برکات سرزمین وحی، تهران، مشعر، ۱۳۸۳ش.
• طالقانی،‌ محمود، به سوی خدا می رویم، تهران، مشعر، ۱۳۸۱ش.
• حاجب الدوله، علی بن حسین، سفرنامه حاج علیخان اعتماد السلطنه، محقق: علی قاضی عسکر، تهران، مشعر، ۱۳۷۹ش.
• داود بن علینقی (وزیر وظایف)، سفرنامه میرزا داوود وزیر وظایف، محقق علی قاضی عسکر، تهران، ۱۳۸۶ش.
• مهدی قلی هدايت مخبر السلطنه، سفرنامه مکه، تهران،‌ تیراژه، ۱۳۶۸ش.
• قزوه، علی‌رضا، پرستو در قاف، سوره مهر، ۱۳۸۷ش.

دانش‌نامه‌ها

• سازمان حج و زیارت، دانشنامه حج و حرمین شریفین، تهران، مشعر، ۱۳۹۲ش.