پرش به محتوا

سوره یس

مقاله نامزد خوبیدگی
از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از سوره یاسین)
سوره یس
شماره سوره۳۶
جزء۲۲ و ۲۳
نزول
ترتیب نزول۴۱
مکی/مدنیمکی
اطلاعات آماری
تعداد آیات۸۳
تعداد کلمات۷۳۳
تعداد حروف۳۰۶۸


سوره یس (خوانده می‌شود سوره یاسین) سی و ششمین سوره و از سوره‌های مکی در قرآن که در جزء ۲۲ و ۲۳ قرآن جای گرفته است. این سوره چون با حروف مُقَطَّعهٔ «یاء و سین» آغاز شده، به این نام مشهور است. طبق روایات، سوره یس یکی از بافضیلت‌ترین سوره‌های قرآن است، تا آنجا که قلب قرآن لقب گرفته است. سوره یس به سه اصل دین توحید، نبوت و معاد می‌پردازد و درباره زنده‌شدن مردگان و سخن‌گفتن اعضای بدن در قیامت سخن می‌گوید. همچنین داستان اصحاب قریه و مؤمن آل‌یس در این سوره آمده است.

در روایات، فضایل زیادی برای قرائت سوره یس بیان شده است؛ از جمله از امام صادق(ع) نقل شده است هر کس آن را قبل از خواب یا پیش از غروب بخواند، در تمام طول روز محفوظ و پُرروزی خواهد بود، و هر کس آن را در شب پیش از خواب بخواند، خداوند هزار فرشته را بر او مأمور می‌کند که وی را از هر شیطان رانده‌شده و هر آفتی حفظ کنند.

معرفی

  • نامگذاری

این سوره را یاسین نامیده‌اند، به این مناسبت که با حروف مُقَطَّعه یاء و سین آغاز می‌شود. این سوره را سوره حبیب نجار نیز نامیده‌اند؛ زیرا داستان او در آیات ۱۳ تا ۳۰ آمده است. سوره یس طبق روایات یکی از بافضیلت‌ترین سوره‌های قرآن به شمار می‌رود، تا آنجا که «قلب قرآن» لقب یافته است.[۱] از دیگر نام‌های این سوره مُعَمَّه[یادداشت ۱] و المُدافعة القاضیة است؛ زیرا خیر دنیا و آخرت را برای او می‌خواهد و بدی‌ها و زشتی‌ها را از تلاوت کننده آن دفع می‌کند و هر حاجتی را برایش برآورده می‌سازد.[۲] در روایتی از امام صادق(ع) سوره یس به عنوان ریحانة القرآن معرفی شده است.[۳]

  • ترتیب و محل نزول

سوره یس جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، چهل و یکمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده‌است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، سی و ششمین سوره است[۴] و در جزء ۲۲ و ۲۳ قرآن جای دارد.

  • تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها

سوره یس ۸۳ آیه، ۷۳۳ کلمه و ۳۰۶۸ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو سوره‌های مَثانی و در حدود یک حِزب قرآن است. این سوره همچنین جزو سوره‌هایی است که با حروف مُقَطَّعه آغاز می‌شوند و اولین سوره‌ای است که با سوگند شروع می‌شود.[۵]

محتوا

در این سوره به سه اصل دین توحید، نبوت و معاد اشاره شده است. آیات آغازین به مسئله نبوت و فلسفه آن و برخورد مردم با دعوت پیامبران می‌پردازد. سپس آیاتی درباره توحید آمده که نشانه‌هایی از وحدانیت خدا را برشمرده‌اند. پس از آن، مسئله معاد و زنده‌شدن مُردگان در قیامت برای گرفتن جزا و جداشدن مجرمان از پرهیزکاران آمده و گفته شده است اعضا و جوارح در آن روز به سخن‌گفتن درمی‌آیند. سرانجام آیات پایانی سوره، حال مجرمان و پرهیزکاران در آن روز را توصیف می‌کنند. در آخر سوره هم خلاصه‌ای از اصول سه‌گانه آمده و بر آنها استدلال شده است.[۶]امین الاسلام طبرسی در مجمع البیان می‌گوید چون مشرکان در آیات پایانی سوره قبل (سوره فاطر) سوگند یاد کردند که اگر بیم دهنده‌ای بیاید به او ایمان می‌آورند (وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لَئِنْ جَاءَهُمْ نَذِيرٌ لَيَكُونُنَّ أَهْدَىٰ مِنْ إِحْدَى الْأُمَمِ آیه ۴۲ سوره فاطر) در آیات آغازین سوره یس می‌گوید که با این که بیم دهنده برایشان آمد ولی آنها ایمان نیاوردند.(لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلَىٰ أَكْثَرِهِمْ فَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ) [۷]

آیات مشهور

﴿وَجَعَلْنَا مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدًّا وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَيْنَاهُمْ فَهُمْ لَا يُبْصِرُونَ ۝٩ [یس:9]

﴿و [ما] فراروی آنها سدی و پشت‌سرشان سدی نهاده و پرده‌ای بر [چشمان] آنان فرو گسترده‌ایم در نتیجه نمی‌توانند ببینند ۝٩

امام باقر(ع) در شأن نزول آیه فرموده که پیامبر(ص) (درحال خواندن نماز بود و ابوجهل که لعنت خدا بر او باد عهد کرده بود هرگاه که پیامبر (را درحال نماز ببیند، سر او را بشکند. پس درحالی‌که سنگی در دست داشت، آمد و دید که پیامبر (ایستاده ‎است و نماز می‌خواند. پس آمد تا او را بزند، امّا هر بار که می‌خواست سنگ را بالا ببرد و بر سر حضرت بزند، خداوند دست او را به گردنش گره می‌زد و سنگ در دستش نمی‌چرخید و هنگامی‌که نزد اصحابش برمی‌گشت، سنگ از دستش می‌افتاد. [۹] در روایت است که چون پیامبر در لیلة المبیت خواست از مکه خارج شود جبرئیل دست او را گرفت و در حالی که این آیه را می‌خواند او را از میان کفار قریش بیرون برد.[۱۰] شیخ طوسی در مصباح المتهجد نقل کرده که امیرالمؤمنین(ع) در لیلة المبیت این آیه رابه عنوان دعا قرائت کرده است. [۱۱] هم‌چنین گفته شده که آيه ۹ سوره یس براى مخفى‌ماندن از ديد دشمن بسيار مجرّب است. [۱۲]

﴿إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي الْمَوْتَى وَنَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ ۝١٢ [یس:12]

﴿آری ماییم که مردگان را زنده می‌سازیم و آنچه را از پیش فرستاده‌اند با آثار [و اعمال]شان درج می‌کنیم و هر چیزی را در کارنامه‌ای روشن برشمرده‌ایم ۝١٢

بیشتر مفسران «امام مُبین» را در اینجا به‌ لوح محفوظ یا همان کتابی تفسیر کرده‌اند که همه اعمال و همه موجودات و حوادث این جهان در آن ثبت و محفوظ است. برخی گفته‌اند ممکن است استفاده از واژه «امام» به این دلیل باشد که این کتاب در قیامت رهبر و پیشوا برای همه مأمورانِ ثواب و عقاب و معیاری برای سنجش ارزشِ اعمال انسان‌ها و پاداش و کیفر آنان است.[۱۳]از این لوحی که دربردارنده تمام جزییات قضای الهی درباره خلق است در قرآن با تعابیری چون: لوح محفوظ، ام‌الکتاب، امام مبین و کتاب مبین یادشده و هر تعبیر دارای نکته ای است چنان چه امام مبین به این جهت نامگذاری شده که دربردارنده تمام قضاهایی است که خلق از آنها تبعیت می کند مانند امام که از اوتبعیت می کنند. [۱۴] در منابع حدیثی شیعه گفته شده منظور از امام مبین، امام علی(ع) است؛ از جمله در حدیثی از امام باقر(ع) نقل شده است: هنگامی که این آیه نازل شد، پیامبر(ص) رو به امام علی(ع) کرد و چنین گفت: «امام مبین این مرد است! اوست امامی که خداوند متعال علم هر چیزی را به او داده است».[۱۵] همچنین در تفسیر نور الثَقَلین از ابن‌عباس نقل شده است امام علی(ع) چنین می‌گفت: به خداسوگند، منم امام مبین، که حق را از باطل آشکار می‌سازم، این علم را از رسول خدا به ارث برده و آموخته‌ام.[۱۶]

﴿قَالُوا طَائِرُكُمْ مَعَكُمْ أَئِنْ ذُكِّرْتُمْ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ ۝١٩ [یس:19]

﴿[رسولان] گفتند شومی شما با خود شماست آیا اگر شما را پند دهند [باز کفر می‌ورزید] نه بلکه شما قومی اسرافکارید ۝١٩

فال بد(تطیر) يكى از خرافاتى است كه در قديم بوده و امروزه نيز در شرق و غرب هست و هر منطقه و قومى به چيزى فال بد مى‌زنند. اسلام آن را شرك دانسته و با جمله «الطيرة شرك» [۱۷] بر آن خط بطلان كشيده و كفّاره‌ى آن را توكّل بر خداوند دانسته است. «كفارة الطيرة التوكل»[۱۸]

همچنین ببینید:


﴿إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ ۝٨٢ [یس:82]

﴿چون به چیزی اراده فرماید کارش این بس که می‌گوید باش پس [بی‌درنگ] موجود می‌شود ۝٨٢

این آیه درباره چگونگی آفرینش سخن می‌گوید. علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می‌نویسد مقصود آیه این است که خداوند برای خلق‌کردن نیاز به هیچ چیزی ندارد؛ پس اینکه گفته است «تنها به آن می‌گوید موجود باش» در واقع تمثیل است نه اینکه واقعا خداوند به سخن درآید و دستور دهد.[۱۹] در نقلی از امام علی(ع) هم امده، کلام خدا(کُن-موجود باش) همان فعل اوست، که آن شیء را ایجاد کرده است.[۲۰]

همچنین بینید: کن فیکون

داستان اصحاب قریه و مؤمن آل یاسین

قبر حبیب نجار یا مؤمن آل‌یس در انطاکیه در ترکیه

آیات سیزدهم تا سی و دوم سوره یس به داستان سه رسولی می‌پردازد که به شهری برای دعوت به خداپرستی وارد شدند؛ اما مردم آنجا دعوت این سه رسول را نپذیرفتند. در منابع آمده است این رسولان، فرستادگان خدا یا فرستادگان حضرت عیسی بودند. در این میان مردی ـ که در احادیث به مؤمن آل‌یس لقب داده شده ـ به آن رسولان ایمان آورد و مردم را به تبعیت از آن فرستادگان دعوت کرد؛ اما مردم شهر او را کشتند و پس از این ماجرا، گرفتار عذاب الهی شدند. نام این شخص در قرآن ذکر نشده است؛ اما در منابع حدیثی و تفسیری نام او را حبیب نجّار گفته‌اند و از وی و ایمانش تجلیل شده است. محل دفن او در بازار انطاکیه در کشور ترکیه است.[۲۱]

فضیلت و خواص

در فضیلت تلاوت سوره یس از پیامبر(ص) روایت شده هر کس سوره یس را قرائت کند مانند آن است که ده بار قرآن را ختم کرده است.[۲۲] همچنین هر کس سوره یس را برای رضای خدا بخواند، خداوند او را خواهد بخشید و پاداشی همانند دوازده ختم قرآن به او خواهد داد و اگر برای مریض در حال مرگ خوانده شود، به تعداد حروف این سوره ده فرشته نزد او به صف شده و برای او استغفار می‌کنند و شاهد قبض روحش می‌شوند و جنازه‌اش را تشییع می‌کنند و بر او نماز می‌گزارند و شاهد دفنش خواهند بود.[۲۳]

ابی بصیر نیز از امام صادق(ع) روایت می‌کند هر کس آن را قبل از خواب یا پیش از غروب بخواند، در تمام طول روز محفوظ و پرروزی خواهد بود، تا اینکه غروب شود و هر کس آن را در شب پیش از خفتن بخواند، خداوند هزار فرشته را بر او مأمور می‌کند که وی را از هر شیطان رانده‌شده و هر آفتی حفظ کنند.[۲۴] جابر جعفی از امام باقر(ع) نقل کرده هر کس سوره یاسین را یک بار در عمرش بخواند خداوند به شماره تمام آفریده‌هایش در این جهان و آن جهان و آنچه در آسمان است به عدد هر یک دو هزار حسنه در نامه عملش ثبت می‌کند و به همین مقدار از گناهان او محو می‌کند و دچار تنگدستی و زیان و بدهکاری و خانه‌خرابی نمی‌شود و بدبختی و دیوانگی نمی‌بیند و مبتلا به جذام و وسواس و بیماری‌ای که به او زیان برساند و خداوند سختی و دشواری مرگ را بر او آسان می‌کند و خود [خدا] او را قبض روح می‌کند و از جمله کسانی خواهد بود كه خداوند گشايش در زندگى و شادمانى به هنگام مرگ و خشنودى از پاداش آخرت را براى او ضمانت مى‌كند، و به همه فرشتگان آسمان و زمین می‌گوید من از این بنده راضی‌ام؛ پس برای او آمرزش بطلبید.[۲۵]

طبق نقلی از پیامبر، برای قرائت این سوره خواصی ذکر شده است: ۱. فرد اگر گرسنه باشد سیر می‌شود؛ ۲. اگر تشنه باشد، سیراب می‌گردد؛ ۳. اگر عریان باشد، پوشانیده می‌شود؛ ۴. اگر مجرد باشد، ازدواج می‌کند؛ ۵. اگر ترسان باشد، امنیت می‌یابد؛ ۶. اگر مریض باشد، سلامتی می‌یابد؛ ۷. اگر مسافر باشد، در سفرش یاری می‌شود؛ ۸. نزد میت خوانده نمی‌شود، مگر اینکه خدا بر او آسان می‌گیرد؛ ۹. اگر گمشده داشته باشد، گمشده‌اش را پیدا می‌کند.[۲۶]

از امام صادق(ع) هم رسیده اگر می‌خواهید قلبی نیرومند و ذهنی قدرتمند داشته باشید در ۹ شعبان سوره یس را با گلاب و زعفران نوشته و بنوشید.[۲۷] در کتاب مفاتیح الجنان آمده در نماز زیارت بهتر است در رکعت اول سوره الرحمن و در رکعت دوم سوره یس خوانده شود.[۲۸]

فرهنگ‌نگاری

سوره یس و الرحمن دو سوره‌ای هستند که بین عموم مردم ایران جایگاه ویژه‌ای دارند و مردم این دو سوره را در زمان‌های مختلف قرائت می‌کنند، مثلاً سوره یس را بر بالین شخص مُحتَضر یا در مراسم فاتحه‌خوانی فرد از دنیا رفته یا هنگام خواندن خطبه عقد، تلاوت می‌کنند. این سوره در ضرب‌المثل‌ها و جمله‌های کنایی نیز به کار رفته است، مثل «یس در گوش کسی خواندن» که به معنای تکرار و تلقین است یا «به یس افتادن» که کنایه از در حال مرگ بودن است.[۲۹]خواندن این دو سوره در نماز زیارت (نماز دو رکعتی زیارت معصومین علیهم السلام) مستحب است. [۳۰]

تک‌نگاری‌ها

علاوه بر اینکه شرح و تفسیر سوره یس در کتاب‌های تفسیری جامع آمده است، برخی از کتاب‌ها به صورت مستقل به تفسیر و توضیح این سوره پرداخته‌اند:

متن و ترجمه

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

﴿يس ۝١ وَالْقُرْآنِ الْحَكِيمِ ۝٢ إِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ ۝٣ عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ ۝٤ تَنْزِيلَ الْعَزِيزِ الرَّحِيمِ ۝٥ لِتُنْذِرَ قَوْمًا مَا أُنْذِرَ آبَاؤُهُمْ فَهُمْ غَافِلُونَ ۝٦ لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلَى أَكْثَرِهِمْ فَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ ۝٧ إِنَّا جَعَلْنَا فِي أَعْنَاقِهِمْ أَغْلَالًا فَهِيَ إِلَى الْأَذْقَانِ فَهُمْ مُقْمَحُونَ ۝٨ وَجَعَلْنَا مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدًّا وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَيْنَاهُمْ فَهُمْ لَا يُبْصِرُونَ ۝٩ وَسَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ ۝١٠ إِنَّمَا تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَخَشِيَ الرَّحْمَنَ بِالْغَيْبِ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَأَجْرٍ كَرِيمٍ ۝١١ إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي الْمَوْتَى وَنَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ ۝١٢ وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلًا أَصْحَابَ الْقَرْيَةِ إِذْ جَاءَهَا الْمُرْسَلُونَ ۝١٣ إِذْ أَرْسَلْنَا إِلَيْهِمُ اثْنَيْنِ فَكَذَّبُوهُمَا فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ فَقَالُوا إِنَّا إِلَيْكُمْ مُرْسَلُونَ ۝١٤ قَالُوا مَا أَنْتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُنَا وَمَا أَنْزَلَ الرَّحْمَنُ مِنْ شَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَكْذِبُونَ ۝١٥ قَالُوا رَبُّنَا يَعْلَمُ إِنَّا إِلَيْكُمْ لَمُرْسَلُونَ ۝١٦ وَمَا عَلَيْنَا إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ ۝١٧ قَالُوا إِنَّا تَطَيَّرْنَا بِكُمْ لَئِنْ لَمْ تَنْتَهُوا لَنَرْجُمَنَّكُمْ وَلَيَمَسَّنَّكُمْ مِنَّا عَذَابٌ أَلِيمٌ ۝١٨ قَالُوا طَائِرُكُمْ مَعَكُمْ أَئِنْ ذُكِّرْتُمْ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ ۝١٩ وَجَاءَ مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ رَجُلٌ يَسْعَى قَالَ يَا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِينَ ۝٢٠ اتَّبِعُوا مَنْ لَا يَسْأَلُكُمْ أَجْرًا وَهُمْ مُهْتَدُونَ ۝٢١ وَمَا لِيَ لَا أَعْبُدُ الَّذِي فَطَرَنِي وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ ۝٢٢ أَأَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ آلِهَةً إِنْ يُرِدْنِ الرَّحْمَنُ بِضُرٍّ لَا تُغْنِ عَنِّي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئًا وَلَا يُنْقِذُونِ ۝٢٣ إِنِّي إِذًا لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ ۝٢٤ إِنِّي آمَنْتُ بِرَبِّكُمْ فَاسْمَعُونِ ۝٢٥ قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ ۝٢٦ بِمَا غَفَرَ لِي رَبِّي وَجَعَلَنِي مِنَ الْمُكْرَمِينَ ۝٢٧ وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى قَوْمِهِ مِنْ بَعْدِهِ مِنْ جُنْدٍ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا كُنَّا مُنْزِلِينَ ۝٢٨ إِنْ كَانَتْ إِلَّا صَيْحَةً وَاحِدَةً فَإِذَا هُمْ خَامِدُونَ ۝٢٩ يَا حَسْرَةً عَلَى الْعِبَادِ مَا يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ ۝٣٠ أَلَمْ يَرَوْا كَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ أَنَّهُمْ إِلَيْهِمْ لَا يَرْجِعُونَ ۝٣١ وَإِنْ كُلٌّ لَمَّا جَمِيعٌ لَدَيْنَا مُحْضَرُونَ ۝٣٢ وَآيَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَيْتَةُ أَحْيَيْنَاهَا وَأَخْرَجْنَا مِنْهَا حَبًّا فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ ۝٣٣ وَجَعَلْنَا فِيهَا جَنَّاتٍ مِنْ نَخِيلٍ وَأَعْنَابٍ وَفَجَّرْنَا فِيهَا مِنَ الْعُيُونِ ۝٣٤ لِيَأْكُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ وَمَا عَمِلَتْهُ أَيْدِيهِمْ أَفَلَا يَشْكُرُونَ ۝٣٥ سُبْحَانَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْوَاجَ كُلَّهَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ وَمِنْ أَنْفُسِهِمْ وَمِمَّا لَا يَعْلَمُونَ ۝٣٦ وَآيَةٌ لَهُمُ اللَّيْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ النَّهَارَ فَإِذَا هُمْ مُظْلِمُونَ ۝٣٧ وَالشَّمْسُ تَجْرِي لِمُسْتَقَرٍّ لَهَا ذَلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ ۝٣٨ وَالْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتَّى عَادَ كَالْعُرْجُونِ الْقَدِيمِ ۝٣٩ لَا الشَّمْسُ يَنْبَغِي لَهَا أَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَلَا اللَّيْلُ سَابِقُ النَّهَارِ وَكُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ ۝٤٠ وَآيَةٌ لَهُمْ أَنَّا حَمَلْنَا ذُرِّيَّتَهُمْ فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ ۝٤١ وَخَلَقْنَا لَهُمْ مِنْ مِثْلِهِ مَا يَرْكَبُونَ ۝٤٢ وَإِنْ نَشَأْ نُغْرِقْهُمْ فَلَا صَرِيخَ لَهُمْ وَلَا هُمْ يُنْقَذُونَ ۝٤٣ إِلَّا رَحْمَةً مِنَّا وَمَتَاعًا إِلَى حِينٍ ۝٤٤ وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّقُوا مَا بَيْنَ أَيْدِيكُمْ وَمَا خَلْفَكُمْ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ ۝٤٥ وَمَا تَأْتِيهِمْ مِنْ آيَةٍ مِنْ آيَاتِ رَبِّهِمْ إِلَّا كَانُوا عَنْهَا مُعْرِضِينَ ۝٤٦ وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنُطْعِمُ مَنْ لَوْ يَشَاءُ اللَّهُ أَطْعَمَهُ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ ۝٤٧ وَيَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ ۝٤٨ مَا يَنْظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً وَاحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَهُمْ يَخِصِّمُونَ ۝٤٩ فَلَا يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَلَا إِلَى أَهْلِهِمْ يَرْجِعُونَ ۝٥٠ وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَإِذَا هُمْ مِنَ الْأَجْدَاثِ إِلَى رَبِّهِمْ يَنْسِلُونَ ۝٥١ قَالُوا يَا وَيْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا هَذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمَنُ وَصَدَقَ الْمُرْسَلُونَ ۝٥٢ إِنْ كَانَتْ إِلَّا صَيْحَةً وَاحِدَةً فَإِذَا هُمْ جَمِيعٌ لَدَيْنَا مُحْضَرُونَ ۝٥٣ فَالْيَوْمَ لَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَلَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ۝٥٤ إِنَّ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ الْيَوْمَ فِي شُغُلٍ فَاكِهُونَ ۝٥٥ هُمْ وَأَزْوَاجُهُمْ فِي ظِلَالٍ عَلَى الْأَرَائِكِ مُتَّكِئُونَ ۝٥٦ لَهُمْ فِيهَا فَاكِهَةٌ وَلَهُمْ مَا يَدَّعُونَ ۝٥٧ سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ ۝٥٨ وَامْتَازُوا الْيَوْمَ أَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ ۝٥٩ أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَنْ لَا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ ۝٦٠ وَأَنِ اعْبُدُونِي هَذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِيمٌ ۝٦١ وَلَقَدْ أَضَلَّ مِنْكُمْ جِبِلًّا كَثِيرًا أَفَلَمْ تَكُونُوا تَعْقِلُونَ ۝٦٢ هَذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ ۝٦٣ اصْلَوْهَا الْيَوْمَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ ۝٦٤ الْيَوْمَ نَخْتِمُ عَلَى أَفْوَاهِهِمْ وَتُكَلِّمُنَا أَيْدِيهِمْ وَتَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ ۝٦٥ وَلَوْ نَشَاءُ لَطَمَسْنَا عَلَى أَعْيُنِهِمْ فَاسْتَبَقُوا الصِّرَاطَ فَأَنَّى يُبْصِرُونَ ۝٦٦ وَلَوْ نَشَاءُ لَمَسَخْنَاهُمْ عَلَى مَكَانَتِهِمْ فَمَا اسْتَطَاعُوا مُضِيًّا وَلَا يَرْجِعُونَ ۝٦٧ وَمَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ أَفَلَا يَعْقِلُونَ ۝٦٨ وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا يَنْبَغِي لَهُ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ وَقُرْآنٌ مُبِينٌ ۝٦٩ لِيُنْذِرَ مَنْ كَانَ حَيًّا وَيَحِقَّ الْقَوْلُ عَلَى الْكَافِرِينَ ۝٧٠ أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا خَلَقْنَا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ أَيْدِينَا أَنْعَامًا فَهُمْ لَهَا مَالِكُونَ ۝٧١ وَذَلَّلْنَاهَا لَهُمْ فَمِنْهَا رَكُوبُهُمْ وَمِنْهَا يَأْكُلُونَ ۝٧٢ وَلَهُمْ فِيهَا مَنَافِعُ وَمَشَارِبُ أَفَلَا يَشْكُرُونَ ۝٧٣ وَاتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لَعَلَّهُمْ يُنْصَرُونَ ۝٧٤ لَا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَهُمْ وَهُمْ لَهُمْ جُنْدٌ مُحْضَرُونَ ۝٧٥ فَلَا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّا نَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ ۝٧٦ أَوَلَمْ يَرَ الْإِنْسَانُ أَنَّا خَلَقْنَاهُ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ ۝٧٧ وَضَرَبَ لَنَا مَثَلًا وَنَسِيَ خَلْقَهُ قَالَ مَنْ يُحْيِي الْعِظَامَ وَهِيَ رَمِيمٌ ۝٧٨ قُلْ يُحْيِيهَا الَّذِي أَنْشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِكُلِّ خَلْقٍ عَلِيمٌ ۝٧٩ الَّذِي جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ نَارًا فَإِذَا أَنْتُمْ مِنْهُ تُوقِدُونَ ۝٨٠ أَوَلَيْسَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِقَادِرٍ عَلَى أَنْ يَخْلُقَ مِثْلَهُمْ بَلَى وَهُوَ الْخَلَّاقُ الْعَلِيمُ ۝٨١ إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ ۝٨٢ فَسُبْحَانَ الَّذِي بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ ۝٨٣