پرش به محتوا

مساحقه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی شیعه
Mkhaghanif (بحث | مشارکت‌ها)
R.pouresmaeil (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''مُساحِقه''' یا '''طَبَق‌زنی''' مالیدن آلت تناسلی زنی به آلت تناسلی زنی دیگر و شیوه‌‌ای برای لذت‌جویی زنان [[هم‌جنس‌گرایی|همجنس‌گرا]] است. در روایات [[شیعه]] برای آن، عذاب‌های شدید اخروی بیان شده و با ساختار وجودی زنان ناسازگار شمرده شده است.     
'''مُساحِقه''' یا '''طَبَق‌زنی''' مالیدن آلت تناسلی زنی به آلت تناسلی زنی دیگر و شیوه‌‌ای برای لذت‌جویی زنان است. در روایات [[شیعه]] برای آن، عذاب‌های شدید اخروی بیان شده و با ساختار وجودی زنان ناسازگار شمرده شده است.     


فقیهان شیعه مساحقه را [[حرام]] و مجازات آن را صد ضربه تازیانه دانسته‌اند. به فتوای بیشتر آنان، شیوه اثبات مساحقه شهادت دادن چهار مرد [[عدالت فردی|عادل]] یا چهار بار اقرار زنی است که مساحقه کرده است؛ البته اگر زن قبل از اثبات، [[توبه]] کند مجازات نمی‌شود و به فتوای بیشتر فقیهان، اگر سه بار مجازات شد برای بار چهارم [[سنگسار]] خواهد شد.     
فقیهان شیعه مساحقه را [[حرام]] و مجازات آن را صد ضربه تازیانه دانسته‌اند. به فتوای بیشتر آنان، شیوه اثبات مساحقه شهادت دادن چهار مرد [[عدالت فردی|عادل]] یا چهار بار اقرار زنی است که مساحقه کرده است؛ البته اگر زن قبل از اثبات، [[توبه]] کند مجازات نمی‌شود و به فتوای بیشتر فقیهان، اگر سه بار مجازات شد برای بار چهارم [[سنگسار]] خواهد شد.     


== مفهوم‌ و جایگاه مساحقه در شریعت ==
== مفهوم‌ و جایگاه مساحقه در شریعت ==
فقیهان [[شیعه]] مساحقه را مالیدن آلت تناسلی زنی به آلت تناسلی زنی دیگر دانسته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۳۳۳؛ شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۳۶۱؛ طباطبایی حائری، ریاض المسائل، ۱۴۱۸ق، ج۱۶، ص۵.</ref> مساحقه یکی از شیوه‌هایی است که برخی زنان [[هم‌جنس‌گرایی|همجنس‌گرا]] و لِزبیَن (Lesbian) برای لذت‌جویی به کار می‌برند.<ref>Kimmel'', Gay, Bisexual, and Transgender Aging: Research and Clinical Perspectives'', 2006, [https://books.google.com/books?id=Ae39o9m66hIC&lpg=PA73&pg=PA73#v=onepage&q&f=false pp. 73–79].</ref> به عمل مساحقه در زبان فارسی، طَبَق‌زنی هم گفته شده است.<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه طبق‌زنی.</ref>
فقیهان [[شیعه]] مساحقه را مالیدن آلت تناسلی زنی به آلت تناسلی زنی دیگر دانسته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۳۳۳؛ شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۳۶۱؛ طباطبایی حائری، ریاض المسائل، ۱۴۱۸ق، ج۱۶، ص۵.</ref> مساحقه یکی از شیوه‌هایی است که برخی زنان [[هم‌جنس‌گرایی|همجنس‌گرا]] و لِزبیَن (Lesbian) نیز برای لذت‌جویی به کار می‌برند.<ref>Kimmel'', Gay, Bisexual, and Transgender Aging: Research and Clinical Perspectives'', pp. 73–79.</ref> به عمل مساحقه در زبان فارسی، طَبَق‌زنی هم گفته شده است.<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه طبق‌زنی.</ref>


=== جایگاه و پیشینه ===
=== جایگاه و پیشینه ===
در برخی روایات شیعه مساحقه «[[زنا|زنای]] بزرگتر» شمرده شده،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۲۷۴.</ref> مساحقه‌کنندگان [[لعن]] شده‌اند<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۲۶۷ و ص۲۷۴.</ref> و برای آنها عذاب‌های شدید اخروی بیان شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۵، ص۲۵۷ و ج۱۱، ص۲۷۳.</ref> بر اساس روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، اولین زنانی که به مساحقه پراختند زنان [[قوم لوط]] بودند؛ چون در این قوم مردها با مردها آمیزش می‌کردند و زن‌ها بدون مرد باقی ماندند، بنابراین زنان همان کاری را انجام دادند که مردانشان انجام می‌دادند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۲۷۳.</ref> در روایتی دیگر مراد از [[اصحاب رس]] در [[آیه ۱۲ سوره ق]] مساحقه‌‌کنندگان شمرده شده‌اند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۴، ص۸۳.</ref>
در برخی روایات شیعه مساحقه «زنای بزرگتر» شمرده شده،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۲۷۴.</ref> مساحقه‌کنندگان [[لعن]] شده‌اند<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۲۶۷ و ص۲۷۴.</ref> و برای آنها عذاب‌های شدید اخروی بیان شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۵، ص۲۵۷ و ج۱۱، ص۲۷۳.</ref> بر اساس روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، اولین زنانی که به مساحقه پراختند، زنان قوم لوط بودند؛ چون در این قوم مردها با مردها آمیزش می‌کردند و زن‌ها بدون مرد باقی ماندند، بنابراین زنان همان کاری را انجام دادند که مردانشان انجام می‌دادند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۲۷۳.</ref> در روایتی دیگر مراد از [[اصحاب رس]] در [[آیه ۱۲ سوره ق]] مساحقه‌‌کنندگان شمرده شده‌اند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۴، ص۸۳.</ref>
== مساحقه در فقه ==
== مساحقه در فقه ==
در فقه شیعه حکم تکلیفی مساحقه حرمت بیان شده و راه‌های اثبات شدن و نیز مجازات آن نیز بیان شده است.
در [[فقه|فقه شیعه]] حکم تکلیفی مساحقه حرمت بیان شده و راه‌های اثبات شدن و نیز مجازات آن نیز بیان شده است.


=== حرام بودن ===
=== حرام بودن ===
به گفته [[علامه حلی]]، [[مجتهد|فقیه]] شیعه قرن هشتم قمری، همه فقیهان شیعه مساحقه را [[حرام]] دانسته‌اند.<ref>علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۳۳۳.</ref> در روایتی از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)‌]]، علت حرام شدن همجنس‌گرایی که شامل مساحقه در زنان نیز می‌شود، ساختار وجودی زنان و میل فطری مردان دانسته شده است.<ref>شیخ صدوق، علل الشرائع، مکتبة الداوری، ج۲، ص۵۴۷.</ref> همچنین در این روایت، همجنس‌گرایی سبب از بين رفتن نسل بشر، برهم خوردن نظم و تدبير جامعه و نابودی دنيا شمرده شده است.<ref>شیخ صدوق، علل الشرائع، مکتبة الداوری، ج۲، ص۵۴۷.</ref>
به گفته [[علامه حلی]]، فقیه شیعه قرن هشتم قمری، همه فقیهان شیعه مساحقه را [[حرام]] دانسته‌اند.<ref>علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۳۳۳.</ref> در روایتی از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)‌]]، علت حرام شدن رابطه جنسی با همجنس که شامل مساحقه در زنان نیز می‌شود، ساختار وجودی زنان و میل فطری مردان دانسته شده است.<ref>شیخ صدوق، علل الشرائع، مکتبة الداوری، ج۲، ص۵۴۷.</ref> همچنین در این روایت، رابطه با جنس موافق سبب از بين رفتن نسل بشر، برهم خوردن نظم و تدبير جامعه و نابودی دنيا شمرده شده است.<ref>شیخ صدوق، علل الشرائع، مکتبة الداوری، ج۲، ص۵۴۷.</ref>


=== شیوه ثابت شدن ===
=== شیوه ثابت شدن ===
بر اساس [[فتوا|فتوای]] بیشتر فقیهان شیعه، مساحقه با شهادت دادن چهار مرد [[عدالت فردی|عادل]] یا چهار بار اقرار زنی که مساحقه کرده، ثابت می شود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ طوسی، النهایة،‌ ۱۴۰۰ق، ص۷۰۶؛ شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۲۵۷.</ref> در مقابل، [[مقدس اردبیلی]] فقیه قرن دهم قمری، شهادت دو مرد عادل یا دو بار اقرار زن را کافی دانسته است.<ref>مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة، جامعة المدرسین، ج۱۳، ص۱۲۷.</ref> بر اساس ماده ۱۷۲ و ۱۹۹ قانون مجازات اسلامی [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]]، مساحقه با شهادت چهار مرد یا چهار بار اقرار ثابت می‌شود.<ref>«[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/845048 قانون مجازات اسلامی]»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران. </ref>
بر اساس [[فتوا|فتوای]] بیشتر فقیهان شیعه، مساحقه با شهادت دادن چهار مرد [[عدالت فردی|عادل]] یا چهار بار اقرار زنی که مساحقه کرده، ثابت می شود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ طوسی، النهایة،‌ ۱۴۰۰ق، ص۷۰۶؛ شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۲۵۷.</ref> در مقابل، [[مقدس اردبیلی]] فقیه قرن دهم قمری، شهادت دو مرد عادل یا دو بار اقرار زن را کافی دانسته است.<ref>مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة، جامعة المدرسین، ج۱۳، ص۱۲۷.</ref> بر اساس ماده ۱۷۲ و ۱۹۹ قانون مجازات اسلامی جمهوری اسلامی ایران، مساحقه با شهادت چهار مرد یا چهار بار اقرار ثابت می‌شود.<ref>«[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/845048 قانون مجازات اسلامی]»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران. </ref>


=== مجازات مساحقه ===
=== مجازات مساحقه ===
خط ۲۲: خط ۲۲:
به فتوای فقیهان شیعه، اگر زنی قبل از اثبات مساحقه [[توبه]] کند مجازات نخواهد شد.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ طوسی، النهایة،‌ ۱۴۰۰ق، ص۷۰۸؛ صاحب جواهر، جواهر الکلام، ۱۴۳۲ق، ج۴۱، ص۳۹۰.</ref>  
به فتوای فقیهان شیعه، اگر زنی قبل از اثبات مساحقه [[توبه]] کند مجازات نخواهد شد.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ طوسی، النهایة،‌ ۱۴۰۰ق، ص۷۰۸؛ صاحب جواهر، جواهر الکلام، ۱۴۳۲ق، ج۴۱، ص۳۹۰.</ref>  


به گفته [[سید علی طباطبایی|صاحب ریاض]]، فقیه شیعه قرن دوازدهم قمری، بیشتر فقهای شیعه فتوا داده‌اند اگر مساحقهٔ زنی سه بار ثابت شد و هر بار تازیانه خورد، بار چهارم کشته می‌شود.<ref>صاحب ریاض، ریاض المسائل، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۴۷۷.</ref> در مقابل، [[ابن ادریس حلی]] فقیه قرن ششم قمری، حکم کشته شدن را بعد از بار سوم دانسته‌ است.<ref>ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۴۶۷. </ref>
به گفته [[سید علی طباطبایی|صاحب ریاض]]، فقیه شیعه قرن دوازدهم قمری، بیشتر فقهای شیعه فتوا داده‌اند اگر مساحقهٔ زنی سه بار ثابت شد و هر بار تازیانه خورد، بار چهارم کشته می‌شود.<ref>صاحب ریاض، ریاض المسائل، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۴۷۷.</ref> در مقابل، [[ابن ادریس حلی]] فقیه قرن ششم قمری، حکم کشته شدن را در مرتبه سوم دانسته‌ است.<ref>ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۴۶۷. </ref>
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}

نسخهٔ ‏۱۳ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۲:۱۲

مُساحِقه یا طَبَق‌زنی مالیدن آلت تناسلی زنی به آلت تناسلی زنی دیگر و شیوه‌‌ای برای لذت‌جویی زنان است. در روایات شیعه برای آن، عذاب‌های شدید اخروی بیان شده و با ساختار وجودی زنان ناسازگار شمرده شده است.

فقیهان شیعه مساحقه را حرام و مجازات آن را صد ضربه تازیانه دانسته‌اند. به فتوای بیشتر آنان، شیوه اثبات مساحقه شهادت دادن چهار مرد عادل یا چهار بار اقرار زنی است که مساحقه کرده است؛ البته اگر زن قبل از اثبات، توبه کند مجازات نمی‌شود و به فتوای بیشتر فقیهان، اگر سه بار مجازات شد برای بار چهارم سنگسار خواهد شد.

مفهوم‌ و جایگاه مساحقه در شریعت

فقیهان شیعه مساحقه را مالیدن آلت تناسلی زنی به آلت تناسلی زنی دیگر دانسته‌اند.[۱] مساحقه یکی از شیوه‌هایی است که برخی زنان همجنس‌گرا و لِزبیَن (Lesbian) نیز برای لذت‌جویی به کار می‌برند.[۲] به عمل مساحقه در زبان فارسی، طَبَق‌زنی هم گفته شده است.[۳]

جایگاه و پیشینه

در برخی روایات شیعه مساحقه «زنای بزرگتر» شمرده شده،[۴] مساحقه‌کنندگان لعن شده‌اند[۵] و برای آنها عذاب‌های شدید اخروی بیان شده است.[۶] بر اساس روایتی از امام صادق(ع)، اولین زنانی که به مساحقه پراختند، زنان قوم لوط بودند؛ چون در این قوم مردها با مردها آمیزش می‌کردند و زن‌ها بدون مرد باقی ماندند، بنابراین زنان همان کاری را انجام دادند که مردانشان انجام می‌دادند.[۷] در روایتی دیگر مراد از اصحاب رس در آیه ۱۲ سوره ق مساحقه‌‌کنندگان شمرده شده‌اند.[۸]

مساحقه در فقه

در فقه شیعه حکم تکلیفی مساحقه حرمت بیان شده و راه‌های اثبات شدن و نیز مجازات آن نیز بیان شده است.

حرام بودن

به گفته علامه حلی، فقیه شیعه قرن هشتم قمری، همه فقیهان شیعه مساحقه را حرام دانسته‌اند.[۹] در روایتی از امام رضا(ع)‌، علت حرام شدن رابطه جنسی با همجنس که شامل مساحقه در زنان نیز می‌شود، ساختار وجودی زنان و میل فطری مردان دانسته شده است.[۱۰] همچنین در این روایت، رابطه با جنس موافق سبب از بين رفتن نسل بشر، برهم خوردن نظم و تدبير جامعه و نابودی دنيا شمرده شده است.[۱۱]

شیوه ثابت شدن

بر اساس فتوای بیشتر فقیهان شیعه، مساحقه با شهادت دادن چهار مرد عادل یا چهار بار اقرار زنی که مساحقه کرده، ثابت می شود.[۱۲] در مقابل، مقدس اردبیلی فقیه قرن دهم قمری، شهادت دو مرد عادل یا دو بار اقرار زن را کافی دانسته است.[۱۳] بر اساس ماده ۱۷۲ و ۱۹۹ قانون مجازات اسلامی جمهوری اسلامی ایران، مساحقه با شهادت چهار مرد یا چهار بار اقرار ثابت می‌شود.[۱۴]

مجازات مساحقه

همه فقیهان شیعه مساحقه را دارای حد شرعی دانسته‌اند.[۱۵] به فتوای آنان، مجازات هر کدام از دو زن مساحقه‌ کننده صد ضربه تازیانه است و فرقی میان مسلمان و کافر نیست.[۱۶] همچنین به گفته صاحب جواهر فقیه شیعه قرن سیزدهم قمری، بیشتر فقیهان در این حکم، فرقی بین محصنه (زن شوهردار) و غیرمحصنه (زن مجرد) نگذاشته‌اند.[۱۷] در برابر شیخ طوسی،[۱۸] ابن براج[۱۹] و ابن حمزه طوسی،[۲۰] از فقهای قرن پنجم قمری، مجازات مساحقه کنندهٔ محصنه را سنگسار دانسته‌‌اند. بر اساس ماده ۲۳۹ و ۲۴۰ قانون مجازات اسلامی جمهوری اسلامی ایران، مجازات مساحقه صد ضربه شلاق است و فرقی بین مسلمان،‌ کافر،‌ محصنه و غیرمحصنه نیست.[۲۱]

به فتوای فقیهان شیعه، اگر زنی قبل از اثبات مساحقه توبه کند مجازات نخواهد شد.[۲۲]

به گفته صاحب ریاض، فقیه شیعه قرن دوازدهم قمری، بیشتر فقهای شیعه فتوا داده‌اند اگر مساحقهٔ زنی سه بار ثابت شد و هر بار تازیانه خورد، بار چهارم کشته می‌شود.[۲۳] در مقابل، ابن ادریس حلی فقیه قرن ششم قمری، حکم کشته شدن را در مرتبه سوم دانسته‌ است.[۲۴]

پانویس

  1. برای نمونه نگاه کنید به علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۳۳۳؛ شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۳۶۱؛ طباطبایی حائری، ریاض المسائل، ۱۴۱۸ق، ج۱۶، ص۵.
  2. Kimmel, Gay, Bisexual, and Transgender Aging: Research and Clinical Perspectives, pp. 73–79.
  3. دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه طبق‌زنی.
  4. کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۲۷۴.
  5. کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۲۶۷ و ص۲۷۴.
  6. کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۵، ص۲۵۷ و ج۱۱، ص۲۷۳.
  7. کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۲۷۳.
  8. کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۴، ص۸۳.
  9. علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۳۳۳.
  10. شیخ صدوق، علل الشرائع، مکتبة الداوری، ج۲، ص۵۴۷.
  11. شیخ صدوق، علل الشرائع، مکتبة الداوری، ج۲، ص۵۴۷.
  12. برای نمونه نگاه کنید به شیخ طوسی، النهایة،‌ ۱۴۰۰ق، ص۷۰۶؛ شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۲۵۷.
  13. مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة، جامعة المدرسین، ج۱۳، ص۱۲۷.
  14. «قانون مجازات اسلامی»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران.
  15. برای نمونه نگاه کنید به شیخ طوسی، النهایة،‌ ۱۴۰۰ق، ص۷۰۶؛ مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة، جماعة المدرسین، ج۱۳، ص۱۲۰؛ شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۷۸۷.
  16. برای نمونه نگاه کنید به شیخ طوسی، النهایة،‌ ۱۴۰۰ق، ص۷۰۶؛ مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة، جماعة المدرسین، ج۱۳، ص۱۲۰؛ شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۷۸۷.
  17. صاحب جواهر، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۳۸۸.
  18. شیخ طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ص۷۰۶.
  19. برای نمونه نگاه کنید به ابن براج، المهذب، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۵۳۱؛ شیخ طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ص۷۰۶.
  20. ابن حمزه طوسی، الوسیلة، ۱۴۰۸ق، ص۴۱۴.
  21. «قانون مجازات اسلامی»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران.
  22. برای نمونه نگاه کنید به شیخ طوسی، النهایة،‌ ۱۴۰۰ق، ص۷۰۸؛ صاحب جواهر، جواهر الکلام، ۱۴۳۲ق، ج۴۱، ص۳۹۰.
  23. صاحب ریاض، ریاض المسائل، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۴۷۷.
  24. ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۴۶۷.

منابع

  • ابن ادریس، حلی، السرائر الحاوی لتحریر التفاوی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، ۱۴۱۰ق.
  • ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر،‌ المهذب، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۶ق.
  • ابن حمزه طوسی، محمد بن علی، الوسیلة الی نیل الفضیلة، تحقیق محمد الحسون، قم، منشورات مکتبة المرعشی النجفی، ۱۴۰۸ق.
  • دهخدا، علی‌اکبر و گروهی از نویسندگان، لغت‌نامه دهخدا، تهران، روزنه، ۱۳۷۲-۱۳۷۳ش.
  • شهید اول، محمد بن مکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیة، تحقیق محمدتقی مروارید و علی‌اصغر مروارید، بیروت، دار‌التراث، ۱۴۱۰ق.
  • شهید ثانی، زین‌الدین بن علی عاملی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، شرح حسن بن محمد سلطان العماء، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۱۲ق.
  • شیخ صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، مقدمه و شرح محمدصادق بحرالعلوم، قم، مکتبة الداوری، بی‌تا.
  • شیخ طوسی، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دار الکتب العربی، ۱۴۰۰ق.
  • شیخ مفید، محمد بن محمد، المقنعة، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم،‌ ۱۴۱۰ق.
  • صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر،‌ جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۶۲ش.
  • صاحب ریاض، علی بن محمدعلی، ریاض المسائل، قم، مؤسسة آل‌‌البیت(ع) لاحیاء التراث، ۱۴۰۴ق.
  • طباطبایی حائری، سید علی، ریاض المسائل، قم، مؤسسة آل‌البیت(ع) لاحیاء التراث، ۱۴۱۸ق.
  • علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام، قم، مؤسسة الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۰ق.
  • «قانون مجازات اسلامی»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران، تاریخ بازدید: ۱۸ مهر ۱۴۰۲ش.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق و تصحیح دارالحدیث، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۹ق.
  • مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، تحقیق مجتبی عراقی، علی اشتهاردی، حسین یزدی، قم، جامعة المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم، بی‌تا.