ختم قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

ختم قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۷ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۳۶

۳۸ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۷ مارس ۲۰۲۲

جز

ویکی سازی

دیداریویکی‌متن

Sarsm

confirmed، templateeditor

۱۱٬۱۲۹

ویرایش

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 ==مفهوم‌شناسی==
-ختم قرآن به معنای [[قرائت قرآن]] کریم از آغاز تا پایان است.<ref> شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، ج۳، ص۳۸۳.</ref> عنوان «ختم قرآن» از صدر [[اسلام]] برای [[مسلمانان]] آشنا بوده و [[پیامبر اکرم|پیامبر(ص)]]، [[اهل بیت]](ع) و [[صحابه]] درباره چگونگی، زمان، روش و ثواب ختم قرآن کریم سخن گفته‌اند.<ref> شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، ج۳، ص۳۸۴.</ref> ظاهراً تعبیر «مجلس ختم» که برای درگذشتگان برگزار می‌شود از همین «ختم قرآن» گرفته شده باشد؛ زیرا مرسوم است که در چنین مجلسی یک یا چند بار [[قرآن]] را ختم می‌کنند.<ref> شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، ج۳، ص۳۸۴.</ref>
+ختم قرآن به معنای [[قرائت قرآن]] کریم از آغاز تا پایان است.<ref> شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، ج۳، ص۳۸۳.</ref> عنوان «ختم قرآن» از صدر [[اسلام]] برای [[مسلمانان]] آشنا بوده و [[پیامبر(ص)]]، [[اهل بیت]] و [[صحابه]] درباره چگونگی، زمان، روش و ثواب ختم قرآن کریم سخن گفته‌اند.<ref> شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، ج۳، ص۳۸۴.</ref> ظاهراً تعبیر «مجلس ختم» که برای درگذشتگان برگزار می‌شود از همین «ختم قرآن» گرفته شده باشد؛ زیرا مرسوم است که در چنین مجلسی یک یا چند بار [[قرآن]] را ختم می‌کنند.<ref> شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، ج۳، ص۳۸۴.</ref>
 ==فضیلت==
@@ خط ۱۶: / خط ۱۶: @@
 ==آداب==
-تلاوت قرآن، آداب ظاهری (مانند طهارت و آراستگی)<ref>دائرة المعارف قرآن كريم، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۶۱۵.</ref> و باطنی (مانند حضور قلب و تدبر)<ref>دائرة المعارف قرآن كريم، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۶۱۸.</ref> و نیز احکامی (مانند وضو برای مسّ کتابت)<ref>دائرة المعارف قرآن كريم، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۶۲۰.</ref> دارد.
+[[تلاوت قرآن]]، آداب ظاهری (مانند [[طهارت]] و آراستگی)<ref>دائرة المعارف قرآن كريم، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۶۱۵.</ref> و باطنی (مانند [[حضور قلب]] و تدبر)<ref>دائرة المعارف قرآن كريم، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۶۱۸.</ref> و نیز احکامی (مانند [[وضو]] برای مسّ کتابت)<ref>دائرة المعارف قرآن كريم، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۶۲۰.</ref> دارد.
-ختم قرآن نیز آداب ویژه‌ای دارد؛ از جمله ختم آن در [[روز جمعه]]،<ref>مصباح المتهجد، ص۳۲۲.</ref> [[روزه]]‌داری در روز ختم قرآن،<ref>شرح المهذب نووی، ج۲، ص۱۶۸.</ref> و اینکه فرد پس از هر ختم، حتی اگر قصد ختم مجدد هم ندارد [[سوره فاتحه]] و پنج آیه نخست [[سوره بقره]] را قرائت و ختم قرآن را به فَتح آن (شروع مجدد تلاوت از ابتدای قرآن) متصل کند.<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۰۵.</ref>
+ختم قرآن نیز آداب ویژه‌ای دارد؛ از جمله ختم آن در [[روز جمعه]]،<ref>مصباح المتهجد، ص۳۲۲.</ref> [[روزه]]‌داری در روز ختم قرآن،<ref>شرح المهذب نووی، ج۲، ص۱۶۸.</ref> و اینکه فرد پس از هر ختم، حتی اگر قصد ختم مجدد هم ندارد [[سوره فاتحه]] و پنج [[آیه]] نخست [[سوره بقره]] را قرائت و ختم قرآن را به فَتح آن (شروع مجدد تلاوت از ابتدای قرآن) متصل کند.<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۰۵.</ref>
-همچنین برای مدت ختم قرآن آدابی روایت شده است؛ مانند نهی از ختم قرآن در کمتر از سه روز و سفارش به ختم آن در سه، پنج یا هفت روز.<ref> شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، ج۳، ص۳۷۷ و ص۳۸۴ـ۳۸۷.</ref> برپایه روایتی ختم قرآن در شرایط عادی در کمتر از سه روز یا یک هفته پسندیده نیست<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۱۸ـ۶۱۹.</ref> چراکه در سنّت اسلامی به فهم آیات بیش از تکرار و تعدد [[تلاوت]] توجه شده است.<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۱۴.</ref> در روایتی از پیامبر نقل شده کسی که در کمتر از سه روز قرآن را ختم کند به فهم آیات دست نمی‌یابد<ref> کنز العمال، ج۱، ص۶۱۴.</ref> و چنین قرائتی به خواندن شتابزده و بی‌توجه آیات می‌انجامد.<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۱۷.</ref> در حدیثی از [[امام رضا]](ع) آمده است با اینکه می‌توانم قرآن را در کمتر از سه روز ختم کنم، این کار را نمی‌کنم تا قرائتم بدون تدبر نباشد. در عین حال، در [[ماه رمضان]] سی تا چهل بار ختم قرآن مُجاز دانسته شده است.<ref> رجوع کنید به: کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۱۸.</ref>
+همچنین برای مدت ختم قرآن آدابی روایت شده است؛ مانند نهی از ختم قرآن در کمتر از سه روز و سفارش به ختم آن در سه، پنج یا هفت روز.<ref> شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، ج۳، ص۳۷۷ و ص۳۸۴ـ۳۸۷.</ref> برپایه روایتی ختم قرآن در شرایط عادی در کمتر از سه روز یا یک هفته پسندیده نیست<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۱۸ـ۶۱۹.</ref> چراکه در سنّت اسلامی به فهم آیات بیش از تکرار و تعدد [[تلاوت]] توجه شده است.<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۱۴.</ref> در روایتی از پیامبر نقل شده کسی که در کمتر از سه روز قرآن را ختم کند به فهم آیات دست نمی‌یابد<ref> کنز العمال، ج۱، ص۶۱۴.</ref> و چنین قرائتی به خواندن شتابزده و بی‌توجه آیات می‌انجامد.<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۱۷.</ref> در حدیثی از [[امام رضا (ع)]] آمده است با اینکه می‌توانم قرآن را در کمتر از سه روز ختم کنم، این کار را نمی‌کنم تا قرائتم بدون تدبر نباشد. در عین حال، در [[ماه رمضان]] سی تا چهل بار ختم قرآن مُجاز دانسته شده است.<ref> رجوع کنید به: کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۱۸.</ref>
@@ خط ۲۹: / خط ۲۹: @@
 در کشورهای مختلف آداب متنوعی برای ختم قرآن وجود دارد. در بسیاری موارد، در پایان اولین ختم نوجوانان، انگشتر یا هدیه دیگری به او می‌دهند.{{مدرک}}
-[[کراهت]] قرائت و ختم قرآن برای بانوان در ایام عادت ماهیانه به معنای ثواب کمتر است و البته لمس آیات یا قرائت آیه یا [[سوره‌های سجده‌دار]] جایز نیست.{{مدرک}}
+[[کراهت]] قرائت و ختم قرآن برای بانوان در ایام [[عادت ماهیانه]] به معنای ثواب کمتر است و البته لمس آیات یا قرائت آیه یا [[سوره‌های سجده‌دار]] جایز نیست.{{مدرک}}
 == ختم گروهی ==
 [[پرونده:ختم قرآن در حرم حضرت معصومه.jpg|بندانگشتی|مراسم ختم قرآن در [[ماه رمضان]] در [[حرم حضرت معصومه(س)]]]]
 ختم قرآن به دو صورت انجام می‌شود: ختم انفرادی و ختم گروهی. در جلسات ختم گروهی معمولا انگیزه تلاوت بیشتر است. <ref>«ختم قرآن»، نسیم وحی، ۱۳۸۶ش، ص۶.</ref> یکی از زمان‌های ختم قرآن ماه مبارک رمضان است که قرائت قرآن در آن ثواب زیادی دارد. برای یک ختم یا بیشتر در این ماه، بر اساس تعداد صفحات قرآن روش‌های مختلفی ارائه شده است.<ref>«ختم قرآن»، نسیم وحی، ۱۳۸۶ش، ص۶.</ref>
-جلسات ختم قرآن در گذشته بیشتر در منزل برگزار می‌شد و در سال‌های اخیر در بسیاری از [[مسجد|مساجد]] بلافاصله پس از [[نماز جماعت]]، یک صفحه از قرآن با ترجمه تلاوت می‌کنند که به مرور ختم قرآن شکل می‌گیرد. در برخی [[حرم|حرم‌های]] امامان و امامزادگان نیز مراسم ختم دسته‌جمعی قرآن به صورت روزانه برگزار شده و ثواب آن به روح صاحب مزار هدیه می‌گردد.{{مدرک}} نوع دیگری از ختم، از طریق ارتباطات پیامکی یا شرکت در برخی سایت‌های اینترنتی است. اینگونه ختم‌ها معمولا برای سلامتی [[امام زمان]]، رفع گرفتاری یا درخواست حاجت از [[خداوند]] است.{{مدرک}}
+جلسات ختم قرآن در گذشته بیشتر در منزل برگزار می‌شد و در سال‌های اخیر در بسیاری از [[مسجد|مساجد]] بلافاصله پس از [[نماز جماعت]]، یک صفحه از قرآن با ترجمه تلاوت می‌کنند که به مرور ختم قرآن شکل می‌گیرد. در برخی [[حرم|حرم‌های]] امامان و امامزادگان نیز مراسم ختم دسته‌جمعی قرآن به صورت روزانه برگزار شده و ثواب آن به روح صاحب مزار هدیه می‌گردد.{{مدرک}} نوع دیگری از ختم، از طریق ارتباطات پیامکی یا شرکت در برخی سایت‌های اینترنتی است. اینگونه ختم‌ها معمولا برای سلامتی [[امام زمان(عج)]]، رفع گرفتاری یا درخواست حاجت از [[خداوند]] است.{{مدرک}}
 در مراسم ترحیم تازه‌درگذشتگان نیز [[قرآن]] را به صورت سی، شصت یا صدوبیست بخشی تقسیم می‌کنند و هریک از شرکت‌کنندگان معمولا یک پاره از آن را قرائت کرده و در مجموع یک یا چند ختم قرآن صورت می‌گیرد. گویا علت نام‌گذاری مراسم یادبودِ درگذشتگان به «مجلس ختم» همین سنّت ختم جمعی قرآن است.{{مدرک}} به این مجلس، مجلس ختم دعا یا قرآن برپا کردن نیز گفته‌اند.<ref>لغت‌نامه دهخدا، ماده «ختم کردن».</ref>
@@ خط ۴۳: / خط ۴۳: @@
 برخی دعاهای رایج در بین مردم ریشۀ روایی دارند (مأثور) و برخی با وجود داشتن مضمون زیبا دعاهای [[معصوم|معصومین]] نیستند (غیر مأثور).{{مدرک}}
-در هنگام قرائت دعاهای ختم قرآن معمولاً شنوندگان در پایان هر بخشی از دعا، «آمین» یا «الهی آمین» می‌گویند؛ دلیل این کار را نیز روایت [[امام علی]] می‌دانند.{{یادداشت|امام علی علیه‌السلام به صحابی‌اش - زرّ بن حبیش - فرمود: «ای زرّ! من دعا می‌کنم و تو آمین بگو...»}}<ref>بحار الانوار، ج۹۲، ص۲۰۶.</ref>
+در هنگام قرائت دعاهای ختم قرآن معمولاً شنوندگان در پایان هر بخشی از دعا، «آمین» یا «الهی آمین» می‌گویند؛ دلیل این کار را نیز روایت [[امام علی(ع)]] می‌دانند.{{یادداشت|امام علی علیه‌السلام به صحابی‌اش - زرّ بن حبیش - فرمود: «ای زرّ! من دعا می‌کنم و تو آمین بگو...»}}<ref>بحار الانوار، ج۹۲، ص۲۰۶.</ref>
 ===برخی دعاهای مأثور===
-*دعای ۴۲ [[صحیفه سجادیه]] از [[امام سجاد(ع)]] از جامع‌ترین و معروف‌‌ترین دعاهای ختم قرآن است: {{عربی|أَللهُمَّ إنَّكَ أَعَنْتَنی عَلی خَتْمِ كِتابِكَ...}} [http://www.ghorany.com/khatm_pray.htm ادامه]
+*[[دعای ۴۲ صحیفه سجادیه]] از [[امام سجاد(ع)]] از جامع‌ترین و معروف‌‌ترین دعاهای ختم قرآن است: {{عربی|أَللهُمَّ إنَّكَ أَعَنْتَنی عَلی خَتْمِ كِتابِكَ...}} [http://www.ghorany.com/khatm_pray.htm ادامه]
-*پیامبر اکرم (ص) در هنگام ختم قرآن، این دعا را می‌خواندند: {{عربی|أَللهمَّ ارْحَمْنی بِالقرآنِ...}}<ref> أَللهمَّ ارْحَمْنی بِالقرآنِ وَاجْعَلْهُ لی اِماماً وَ نُوراً وَ هُدًی وَ رَحْمَةً. أَللهمَّ ذَكِّرْنی مِنهُ ما نَسیتُ وَ عَلِّمْنی مِنهُ ما جَهِلْتُ، وَارْزُقْنی تِلاوَتَهُ آناءَ اللَّیلِ وَالنَّهارِ، وَاجْعَلْهُ حُجَّةً لی یارَبَّ العالمینَ -- خدایا! به حُرمت قرآن بر من رحم کن و آن را راهنما، نور، رستگاری و رحمت برایم قرار ده. خدایا! مرا به آنچه که فراموش کرده ام، متذكّر ساز، و آنچه را که نمی‌دانم، بر من بیاموز، و در ساعات روز و شب تلاوت آن را نصیبم گردان، و آن را حجّت و دلیلم قرار بده،‌ ای پروردگار جهانیان</ref>
+*[[پیامبر اکرم (ص)]] در هنگام ختم قرآن، این دعا را می‌خواندند: {{عربی|أَللهمَّ ارْحَمْنی بِالقرآنِ...}}<ref> أَللهمَّ ارْحَمْنی بِالقرآنِ وَاجْعَلْهُ لی اِماماً وَ نُوراً وَ هُدًی وَ رَحْمَةً. أَللهمَّ ذَكِّرْنی مِنهُ ما نَسیتُ وَ عَلِّمْنی مِنهُ ما جَهِلْتُ، وَارْزُقْنی تِلاوَتَهُ آناءَ اللَّیلِ وَالنَّهارِ، وَاجْعَلْهُ حُجَّةً لی یارَبَّ العالمینَ -- خدایا! به حُرمت قرآن بر من رحم کن و آن را راهنما، نور، رستگاری و رحمت برایم قرار ده. خدایا! مرا به آنچه که فراموش کرده ام، متذكّر ساز، و آنچه را که نمی‌دانم، بر من بیاموز، و در ساعات روز و شب تلاوت آن را نصیبم گردان، و آن را حجّت و دلیلم قرار بده،‌ ای پروردگار جهانیان</ref>
 *دعای دیگر پیامبر(ص): {{عربی|أللهمَّ اِنّی أَسْئَلُكَ اِخْباتَ المُخْبِتینَ...}}<ref> زرّ بن حبیش نقل می‌کند: در مسجد جامع شهر کوفه و در محضر امیرمؤمنان علی علیه‌السلام قرآن را از آغاز تا پایانش تلاوت کردم... وقتی به آیه ۲۲ سوره «حم عسق» رسیدم، آن حضرت گریست؛ به گونه‌ای که اشک بر صورتش جاری شد. سپس سرش را به آسمان بلند نموده و فرمود:‌ای زرّ! من دعا می‌کنم و تو آمین بگو. آنگاه چنین عرضه داشت: أللهمَّ اِنّی أَسْئَلُكَ اِخْباتَ المُخْبِتینَ، وَاخْلاصَ المُوقنینَ، وَ مُرافَقَةَالأَبرارِ، وَاسْتِحْقاقَ حَقائِقِ الایمان، وَالغَنیمَةَ مِنْ كُلِّ بِرٍّ وَالسَّلامَةَ مِن كُلِّ اِثْمٍ، وَ وُجُوبَ رَحْمَتِكَ، وَ عَزائِمَ مَغْفِرَتِكَ، وَالْفَوزَ بِالْجَنَّةِ، وَالنَّجاةَ مِنَ النَّارِ -- خدایا! همانا من دل نهادن دل دادگان، اخلاص اهل یقین، همراهی نیکان، شایستگی دریافت حقائق ایمان، بهره‌مندی از همه خوبی‌ها، مصون ماندن از تمامی گناهان، شمول رحمتت، به دست آوردن بخشش‌های بزرگت، رستگاری و رسیدن به بهشتت، و نجات یافتن از آتش جهنّم را، از درگاه مقدّست درخواست می‌کنم. امیرالمؤمنان علیه‌السلام در پایان، به من فرمود: «ای زرّ! هرگاه قرآن را ختم نمودی، این دعا را بخوان؛ زیرا دوست و محبوبم پیامبر خدا (ص) مرا دستور و سفارش داده بود که به هنگام ختم قرآن با این کلمات، دعا بخوانم.» بحارالانوار، ج۹۲، ص۲۰۶ و ۲۰۷ </ref>
-* دعای امام صادق (ع) به هنگام ختم قرآن: {{عربی|أللهمَّ انّی قَدْ قَرَأْتُ ماقَضَیتَ مِنْ كِتابِكَ...}}<ref> أللهمَّ انّی قَدْ قَرَأْتُ ماقَضَیتَ مِنْ كِتابِكَ الَّذی أَنْزَلْتَهُ عَلی نَبِیكَ الصّادِقِ صلی الله علیه وآله وسلم، فَلَكَ الحمدُ رَبَّنا، اللهمَّ اجْعَلْنی مِمَّنْ یحِلُّ حَلالَهُ وَ یحَرِّمُ حَرامَهُ وَ یؤْمِنُ بِمُحْکْمِهِ وَ مُتَشابِهِه، وَاجْعَلْهُ لی اُنْساً فی قَبْری وَ اُنساً فی حَشْری، وَاجْعَلْنی مِمَّنْ تُرْقیهِ بِكُلِّ آیةٍ قَرَأَها دَرَجَةً فی أَعْلی عِلِّیینَ، بِرَحْمَتِكَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمینَ. -- خدایا! همانا من آنچه را که از کتابت بیان نموده‌ای، تلاوت کردم؛ همان کتابی که بر پیامبر راستگویت فرو فرستادی. پروردگارا! سپاس و ستایش، سزاوار توست. خداوندا! مرا جزو گروهی قرار بده که حلال قرآن را، حلال و حرامش را، حرام شمرده و به محکم و متشابه آن، معتقدند. و قرآن را در گورم و هنگام حشر و زنده شدنم، انیس و مونسم ساز، و نیز مرا جزو کسانی قرار بده که به سبب تلاوت هر آیه‌ای، آن‌ها را به والاترین مقامات (بهشتی) می‌رسانی و بر درجه آنان می‌افزایی. به رحمتت‌ ای مهربان‌ترین مهربانان. بحارالانوار، ج۹۲، ص۲۰۷ </ref>
+* دعای [[امام صادق (ع)]] به هنگام ختم قرآن: {{عربی|أللهمَّ انّی قَدْ قَرَأْتُ ماقَضَیتَ مِنْ كِتابِكَ...}}<ref> أللهمَّ انّی قَدْ قَرَأْتُ ماقَضَیتَ مِنْ كِتابِكَ الَّذی أَنْزَلْتَهُ عَلی نَبِیكَ الصّادِقِ صلی الله علیه وآله وسلم، فَلَكَ الحمدُ رَبَّنا، اللهمَّ اجْعَلْنی مِمَّنْ یحِلُّ حَلالَهُ وَ یحَرِّمُ حَرامَهُ وَ یؤْمِنُ بِمُحْکْمِهِ وَ مُتَشابِهِه، وَاجْعَلْهُ لی اُنْساً فی قَبْری وَ اُنساً فی حَشْری، وَاجْعَلْنی مِمَّنْ تُرْقیهِ بِكُلِّ آیةٍ قَرَأَها دَرَجَةً فی أَعْلی عِلِّیینَ، بِرَحْمَتِكَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمینَ. -- خدایا! همانا من آنچه را که از کتابت بیان نموده‌ای، تلاوت کردم؛ همان کتابی که بر پیامبر راستگویت فرو فرستادی. پروردگارا! سپاس و ستایش، سزاوار توست. خداوندا! مرا جزو گروهی قرار بده که حلال قرآن را، [[حلال]] و [[حرام]]ش را، حرام شمرده و به محکم و متشابه آن، معتقدند. و قرآن را در گورم و هنگام حشر و زنده شدنم، انیس و مونسم ساز، و نیز مرا جزو کسانی قرار بده که به سبب تلاوت هر آیه‌ای، آن‌ها را به والاترین مقامات (بهشتی) می‌رسانی و بر درجه آنان می‌افزایی. به رحمتت‌ ای مهربان‌ترین مهربانان. بحارالانوار، ج۹۲، ص۲۰۷ </ref>
 ===برخی دعاهای غیرمأثور===
@@ خط ۶۶: / خط ۶۶: @@
 ==منابع==
 {{منابع}}
-* صحیفه سجادیه.
+* [[صحیفه سجادیه]].
 * ابن بابویه (شیخ صدوق)، الامالی، قم، ۱۴۱۷ق.
 * ابن بابویه (شیخ صدوق)، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، قم، ۱۳۶۸ش.
@@ خط ۷۷: / خط ۷۷: @@
 * عاملی،‌ جعفر مرتضی، حقائق هامّة حول القرآن الکریم، قم، ۱۴۱۰ق.
 * غزالی،‌ محمد بن محمد، احیاء علوم الدین، بیروت، ۱۴۱۲م/۱۹۹۲.
-* فیض کاشانی، محسن، قرآن و آداب تلاوت آن، ترجمه دکتر اسدالله ناصح، تهران، کانون انتشارات محمدی.
+* [[فیض کاشانی]]، محسن، قرآن و آداب تلاوت آن، ترجمه دکتر اسدالله ناصح، تهران، کانون انتشارات محمدی.
-* کلینی،‌ محمد بن یعقوب، الکافی.
+* [[کلینی]]،‌ محمد بن یعقوب، الکافی.
 * متقی،‌ علی بن حسام الدین، کنزالعُمّال فی سنن الاقوال و الافعال، چاپ بکری حیانی و صفوة سقا، بیروت، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
 * مجلسی،‌ محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
@@ خط ۸۸: / خط ۸۸: @@
 ==پیوند به بیرون==
 * منبع مقاله: [http://rch.ac.ir/article/Details/8442 دانشنامه جهان اسلام]
-*[http://www.ghorany.com/index.htm وب‌سایت ختم قرآن]
+* [http://www.ghorany.com/index.htm وب‌سایت ختم قرآن]
 * [http://www.ensani.ir/fa/content/57856/default.aspx دعاهای آغاز و ختم قرآن در سیره معصومان(ع)]
 {{ماه رمضان}}