محمدرضا شریعتمدار ساوجی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمدرضا شریعتمدار ساوجی |
| تاریخ تولد | ۱۲۹۳ق |
| زادگاه | ساوه |
| تاریخ وفات | ۱۳۶۳ق |
| محل دفن | قم، حرم حضرت معصومه(س) |
| شهر وفات | قم |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | میرزا ابوالحسن جلوه • میرزا محمد فیض قمی |
| محل تحصیل | قم • تهران |
| اجازه اجتهاد از | میرزا محمد فیض قمی |
| تألیفات | منظومه در آداب و سنن • تعلیقات بر الروضه البهیه |
محمدرضا شریعتمدار ساوجی (۱۲۹۳-۱۳۶۳ق) از مجتهدان قم در قرن چهارده هجری قمری است. او را مردی بسیار زاهد و مورد وثوق مردم و علمای قم دانسته‌اند. وی در قم و تهران نزد میرزا ابوالحسن جلوه و میرزا محمد فیض قمی درس خواند و اجازه اجتهاد گرفت. ساوجی از جمله کسانی است که در ماندن شیخ عبدالکریم حائری در قم و تاسیس حوزه علمیه تلاش نمود.
معرفی
محمدرضا شریعتمدار ساوجی یکی از مدرسان حوزه علمیه قم بود[۱] که در ادبیات عرب، تفسیر، فقه و اصول تبحر داشت.[۲] وی مقدمات علوم دینی و برخی کتب ادبی و شعر را نزد پدرش آموخت. در سن بیست سالگی به تهران رفت و به تحصیل فلسفه و نیز تکمیل آموخته‌های فقهی خود پرداخت.[۳] در چهل سالگی به قم بازگشت و به تدریس پرداخت و مورد وثوق عموم مردم و علما شهر قرار گرفت.[۴]
تولد و درگذشت
شریعتمدار ساوجی در سال ۱۲۹۳ق در ساوه به دنیا آمد. نام او را محمدرضا شریف ساوجی معروف به ملا میرزا نیز گفته‌اند.[۵]
پدر ساوجی ملا ابوالقاسم نام دارد که در موطن خود به تبلیغ دین می‌پرداخت و تولیت چند موقوفه را بر عهده داشت.[۶] جد پدری وی نیز میرزا احمد معروف به حجة الاسلام مدفون در قبرستان شیخان قم و جد مادریش سید اسماعیل شیخ الاسلام که از مجتهدین زمان خود بود و در حرم حضرت علی(ع) مدفون است، از مراجع و علمای ساوه بوده‌اند.[۷]
ساوجی ۱۳ رجب سال ۱۳۶۳ق در اثر کسالت شدیدی که به خاطر وضعیت نامناسب دینی جامعه بدو عارض شده بود، درگذشت.[۸] محمد شریف‌رازی نوشته است او گفته بود که من در هفتاد سالگی از دنیا می‌روم و چنین شد.[۹]
فعالیت‌ها
حدود سال ۱۲۹۴ش وقتی میرزا محمد فیض قمی مدرسه فیضیه را از تصرف اصناف و کسبه درآورد تا حجره‌های طلاب و کلاس‌های درس را بار دیگر دایر کند، از ساوجی خواست در یکی از حجره‌ها سکنی گزیند. به دنبال آن طلبه‌ها در آنجا اقامت کردند.[۱۰]
در سال ۱۳۰۰ هجری شمسی با وساطت ساوجی و میرزا محمد ارباب، شیخ عبدالکریم حائری پذیرفت که در قم بماند و مدیریت حوزه علمیه را بر عهده بگیرد.[۱۱] او در جلسه‌ای که برای متقاعد کردن شیخ به ماندن در قم برگزار شده بود، شیخ را حامل علم امام رضا(ع) دانست و از علما و مردم خواست اجازه ندهند وی قم را ترک کند.[۱۲] حضور و سخنان وی در آن جمع تأثیر زیادی در ماندن شیخ عبدالکریم داشته است.[۱۳]
زهد و اخلاص
محمد شریف‌رازی می‌گوید ساوجی در زهد و پرهیزکاری نادر عصر خود بود چندان که در بین مردم ساوه و قم ضرب‌المثل بوده است. وی که از مزارع خود در ساوه امرار معاش می‌کرد، چند سال در اثر سردی هوا محصولی برداشت نکرد و در تنگدستی سختی گرفتار شد، شیخ عبدالکریم اموالی را برایش فرستاد، اما او از پذیرفتن آن خودداری کرد و گفت تا کارد به استخوان نرسد دیناری از مال امام نمی‌خورم.[۱۴]
اساتید
در منابع از اساتید ساوجی به سه تن زیر اشاره شده است:
- میرزا ابوالحسن جلوه؛[۱۵]
- شیخ آقابزرگ ساوجی؛[۱۶]
- میرزا محمد فیض قمی؛ ساوجی از او اجازه اجتهاد دارد.[۱۷]
تألیفات
- منظومه در آداب و سنن؛ این کتاب به صورت شعر و در آداب و سنن اسلامی است. ساوجی در کتاب خود عین عبارت‌های امامان را به نظم آورده است.[۱۸] برخی این کتاب را از شاهکارهای شعر می‌دانند.[۱۹]
- تعلیقات بر الروضة البهیة شهید ثانی؛ این نوشته چاپ نشده است.[۲۰]
ساوجی بر چند کتاب فقهی نیز تعلیقه نگاشته است.[۲۱]
پانویس
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، خاطره‌های آموزنده، ۱۳۹۲، ج۱، ص۳۱۸.
- ↑ رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۳، ج۵، ص۲۹۶.
- ↑ فخاریان، ابوالقاسم، فرهیختگان ساوه، ساوه، اداره فرهنگ و ارشاد، ۱۳۹۶، ص۸۲۶.
- ↑ فخاریان، ابوالقاسم، فرهیختگان ساوه، ساوه، اداره فرهنگ و ارشاد، ۱۳۹۶، ص۸۲۶.
- ↑ حضرتی آشتیانی، «اﺟﺎزات و اﺳﻨﺎد آﯾﺖالله ﺣﺎج ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺷﺮﯾﻌﺘﻤﺪار ﺳﺎوﺟﯽ»، ۱۳۹۲ش، ص۲۹۱.
- ↑ حضرتی آشتیانی، «اﺟﺎزات و اﺳﻨﺎد آﯾﺖالله ﺣﺎج ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺷﺮﯾﻌﺘﻤﺪار ﺳﺎوﺟﯽ»، ۱۳۹۲ش، ص۲۹۱.
- ↑ رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۳، ج۵، ص۲۹۶.
- ↑ حضرتی آشتیانی، «اﺟﺎزات و اﺳﻨﺎد آﯾﺖالله ﺣﺎج ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺷﺮﯾﻌﺘﻤﺪار ﺳﺎوﺟﯽ»، ۱۳۹۲ش، ص۲۸۸.
- ↑ رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۳، ج۵، ص۲۹۷.
- ↑ واعظ خیابانی، علمای معاصر، ۱۳۸۲ش، ص۲۸۸.
- ↑ ذاکری، حوزه علمیه قم در دوره معاصر، ص۶۶۳۵
- ↑ استادی، یادنامه آیت الله العظمی اراکی (ره)، ۱۳۷۵ش، ص۷۴۴.
- ↑ رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۳، ج۵، ص۲۹۹.
- ↑ رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۳، ج۵، ص۲۹۹.
- ↑ فخاریان، ابوالقاسم، فرهیختگان ساوه، ساوه، اداره فرهنگ و ارشاد، ۱۳۹۶، ص۸۲۶.
- ↑ فخاریان، ابوالقاسم، فرهیختگان ساوه، ساوه، اداره فرهنگ و ارشاد، ۱۳۹۶، ص۸۲۶.
- ↑ انصاری قمی، اختران فقاهت، ج۱، ص۱۴۹.
- ↑ رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۳، ج۵، ص۲۹۶.
- ↑ حضرتی آشتیانی، «اﺟﺎزات و اﺳﻨﺎد آﯾﺖالله ﺣﺎج ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺷﺮﯾﻌﺘﻤﺪار ﺳﺎوﺟﯽ»، ۱۳۹۲ش، ص۲۸۸.
- ↑ حضرتی آشتیانی، «اﺟﺎزات و اﺳﻨﺎد آﯾﺖالله ﺣﺎج ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺷﺮﯾﻌﺘﻤﺪار ﺳﺎوﺟﯽ»، ۱۳۹۲ش، ص۲۸۸.
- ↑ حضرتی آشتیانی،»اﺟﺎزات و اﺳﻨﺎد آﯾﺖالله ﺣﺎج ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺷﺮﯾﻌﺘﻤﺪار ﺳﺎوﺟﯽ»، ۱۳۹۲ش، ص۲۸۸.
منابع
- استادی، رضا، یادنامه آیت الله العظمی اراکی (ره)، بی‌جا، انجمن علمی، فرهنگی و هنری استان مرکزی، ۱۳۷۵ش.
- انصاری قمی، ناصر الدین، اختران فقاهت، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
- حضرتی آشتیانی، صادق، «اﺟﺎزات و اﺳﻨﺎد آﯾﺖالله ﺣﺎج ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺷﺮﯾﻌﺘﻤﺪار ﺳﺎوﺟﯽ»، در نشریه پیام بهارستان، ش۲۲، ۱۳۹۲ش.
- رازی، محمدشریف، گنجینه دانشمندان، قم، چاپخانه پیروز، ۱۳۵۳ش.
- ذاکری، علی اکبر، «حوزه علمیه قم در دوره معاصر»، در دانشنامه جهان اسلام، تهران، ۱۳۹۳ش.
- فخاریان، ابوالقاسم، فرهیختگان ساوه، ساوه، اداره فرهنگ و ارشاد، ۱۳۹۶ش.
- واعظ خیابانی، میرزا علی، علمای معاصر، به کوشش دکتر عقیقی بخشایشی، قم نوید اسلام، چ۱، ۱۳۸۲ش.