دعای یکم صحیفه سجادیه

مقاله نامزد خوبیدگی
از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از دعای اول صحیفه سجادیه)
دعای یکم صحیفه سجادیه
نسخه خطی صحیفه سجادیه به خط احمد نیریزی، کتابت در سال ۱۱۴۵ قمری
نسخه خطی صحیفه سجادیه به خط احمد نیریزی، کتابت در سال ۱۱۴۵ قمری
اطلاعات دعا و زیارت
موضوعتوحید و حمد الهی
مأثور/غیرمأثورمأثور
صادره ازامام سجاد(ع)
راویمتوکل بن هارون
منابع شیعیصحیفه سجادیه
دعاها و زیارات مشهور
دعای توسلدعای کمیلدعای ندبهدعای سماتدعای فرجدعای ابوحمزه ثمالیزیارت عاشورازیارت جامعه کبیرهزیارت وارثزیارت امین‌اللهزیارت اربعین


دعای یکم صحیفه سجادیه از دعا‌های مأثور از امام سجاد(ع) که بیشتر به ستایش خدا پرداخته است. امام سجاد(ع) در این دعا آثار حمد الهی بر زندگی دنیوی و اخروی انسان‌ها، ملاک‌های سعادت و هلاکت انسان، روش‌های خداشناسی، آسانی تکالیف در دین اسلام و راه‌های ستایش خدا را بیان کرده و برخی از صفات خدا را توضیح داده است.

دعای یکم در شرح‌های صحیفه سجادیه همچون دیار عاشقان اثر حسین انصاریان به زبان فارسی و فی ظلال الصحیفه السجادیه اثر محمدجواد مغنیه به زبان عربی شرح شده است.

نیایش

آموزه‌ها

موضوع اصلی دعای یکم صحیفه سجادیه توحید و حمد و ستایش خدا است و در آن کلمه حمد ۲۵ بار تکرار شده است. آموزه‌های این دعا عبارتند از:

  • حمد الهی و بیان برخی از صفات او
  • ناتوانی چشم‌ها را از رؤیت خدا و ناتوانی وصف‌کنندگان از توصیف او
  • آفرینش جهان توسط خدا بدون ابزار و ماده و دخالت زمان و مکان
  • تقدیر معیشت موجودات توسط خدا
  • پایان عمر انسان در اجل مشخص
  • بازخواست همه بندگان در پیشگاه خدا
  • روش‌های خداشناسی
  • ستایش خدا نتیجۀ فطرت خداجوی انسان است.
  • خروج از مرز انسانیت وسقوط به مرز حیوانیت با ستایش نکردن خدا
  • آثار شکر خدا در دنیا و آخرت (جذب خشنودی خدا و افزونی و دوام نعمت‌ها)
  • مورد پرسش قرار نگرفتن خدا در هیچ‌یک از کارهایش
  • در روز قیامت به انسان‌ها ظلم نمی‌شود.
  • آثار حمد الهی (نورانیت چهره در قیامت، رهایی از آتش، همنشینی با فرشتگان مقرب و پیامبران)
  • بی نیازی انسان با لطف الهی از غیر خدا
  • نیکویی خلقت انسان و پاکی روزی‌اش توسط خدا
  • لطف و توجه ویژه خدا به انسان‌ها (خلقت زیبایی‌های آفرینش برای انسان)
  • ناسپاسی انسان و نعمت توبه و بازگشت
  • آزمایش روحیه شکرگزاری انسان توسط خدا
  • ملاک‌های سعادت و هلاکت
  • مدارای خدا با انسان‌ها و شتاب نکردن در عقوبت آنها
  • آسانی تکالیف در اسلام
  • احاطه علم خدا بر همه اشیا
  • راه‌های ستایش خدا و آثار آن بر زندگی انسان.[۱]

شرح‌ها

در شرح‌های صحیفه سجادیه، دعای اول در ضمن فرازهایی شرح داده شده است. حسین انصاریان در کتاب دیار عاشقان به صورت مفصل به شرح این دعا پرداخته است.[۲] این دعا همچنین در کتاب شهود و شناخت اثر محمدحسن ممدوحی کرمانشاهی،[۳] اسرار خاموشان نوشته محمدتقی خلجی[۴] و چند کتاب دیگر به زبان فارسی شرح شده است.

دعای اول صحیفه سجادیه همچنین در کتاب‌هایی مانند فی ظلال الصحیفه السجادیه اثر محمدجواد مغنیه،[۵] ریاض العارفین تألیف محمد بن محمد دارابی[۶] و برخی کتب دیگر از جمله آفاق الروح نوشته سید محمدحسین فضل‌الله[۷] و ریاض السالکین فی شرح صحیفه سید الساجدین اثر سید علی‌خان مدنی[۸] به زبان عربی شرح شده است. کلمات و واژه‌های این دعا هم در شروح لغوی مانند کتاب تعلیقات علی الصحیفه السجادیه اثر فیض کاشانی،[۹] توضیح داده شده است.

کتاب زیباترین روح پرستنده، شرح و ترجمه دعای اول صحیفه سجادیه که نام آن با الهام از لقب زین‌العابدین انتخاب شده است. اصل این کتاب، سخنرانی‌ای از علی شریعتی است که در ۲۲ شهریور ۱۳۵۱ش در حسینیه ارشاد تهران ایراد کرده است. این متن در سال ۱۳۵۶ش به صورت غیررسمی به بازار کتاب راه یافت.[۱۰]

متن و ترجمه

پانویس

  1. انصاریان، دیار عاشقان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۹۹-۴۱۱؛ خلجی، اسرار خاموشان، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۱۴۱-۵۳۶.
  2. انصاریان، دیار عاشقان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۹۹-۴۱۱.
  3. ممدوحی، کتاب شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۲۱۷-۲۶۵.
  4. خلجی، اسرار خاموشان، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۱۴۱-۵۳۶.
  5. مغنیه، فی ظلال الصحیفه، ۱۴۲۸ق، ص۴۵-۷۲.
  6. دارابی، ریاض العارفین، ۱۳۷۹ش، ص۱۵-۴۷.
  7. فضل الله، آفاق الروح، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۲۱-۵۴.
  8. مدنی شیرازی، ریاض السالکین، ۱۴۳۵ق، ج۱، ص۲۲۱-۴۱۲.
  9. فیض کاشانی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، ۱۴۰۷ق، ص۱۴-۲۰.
  10. «زیباترین روح پرستنده امام سجاد»، بنیاد فرهنگی دکتر علی شریعتی.
  11. ترجمه از شیخ حسین انصاریان، سایت عرفان.


منابع

  • انصاریان، حسین، دیار عاشقان: تفسیر جامع صحیفه سجادیه، تهران، پیام آزادی، ۱۳۷۳ش.
  • خلجی، محمدتقی، اسرار خاموشان، قم، پرتو خورشید، ۱۳۸۳ش.
  • دارابی، محمد بن محمد، ریاض العارفین فی شرح الصحیفه السجادیه، محقق حسین درگاهی، تهران، نشر اسوه، ۱۳۷۹ش.
  • «زیباترین روح پرستنده امام سجاد»، بنیاد فرهنگی دکتر علی شریعتی، مشاهده ۲۳ خرداد ۱۴۰۱ش.
  • فضل‌الله، سید محمدحسین، آفاق الروح، بیروت، دارالمالک، ۱۴۲۰ق.
  • فیض کاشانی، محمدبن مرتضی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، تهران، مؤسسه البحوث و التحقیقات الثقافیه، ۱۴۰۷ق.
  • مدنی شیرازی، سید علی‌خان، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۳۵ق.
  • مغنیه، محمدجواد، فی ظلال الصحیفه السجادیه، قم، دار الکتاب الاسلامی، ۱۴۲۸ق.
  • ممدوحی کرمانشاهی، حسن، شهود و شناخت، ترجمه و شرح صحیفه سجادیه، با مقدمه آیت‌الله جوادی آملی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۸ش.

پیوند به بیرون