کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
P.motahari (بحث | مشارکت‌ها) جز ←منابع: اصلاح منبع |
P.motahari (بحث | مشارکت‌ها) جز ←منابع: اصلاح منبع |
||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* آقابزرگ تهرانی، محمدحسین، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، | * آقابزرگ تهرانی، محمدحسین، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. | ||
* خالقیان، «از علامه حلی تا ابوالفضل شعرانی؛ مقایسه‌ای بین شروح تجریدالاعتقاد»، رشد آموزش معارف اسلامی، ش۷۶، ۱۳۸۹ش. | * خالقیان، «از علامه حلی تا ابوالفضل شعرانی؛ مقایسه‌ای بین شروح تجریدالاعتقاد»، رشد آموزش معارف اسلامی، ش۷۶، ۱۳۸۹ش. | ||
* خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، قم، | * خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، قم، اسماعیلیان، ۱۳۹۰ق. | ||
* صدرایی و مرعشی، کتاب‌شناسی تجریدالاعتقاد، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی، چاپ اول، ۱۳۸۲ش/۱۴۲۴ق. | * صدرایی و مرعشی، کتاب‌شناسی تجریدالاعتقاد، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی، چاپ اول، ۱۳۸۲ش/۱۴۲۴ق. | ||
* علامه حلی، کشف‌المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تصحیح حسن حسن‌زاده آملی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ هفتم، ۱۴۱۷ق. | * علامه حلی، کشف‌المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تصحیح حسن حسن‌زاده آملی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ هفتم، ۱۴۱۷ق. | ||
نسخهٔ ۱۵ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۱۴
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | علامه حلی |
| موضوع | فلسفه، کلام |
| سبک | استدلالی |
| زبان | عربی |
| مجموعه | ۱ جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | موسسة النشر الاسلامی |
| تاریخ نشر | ۱۴۰۷ق |
کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، از کتاب‌های کلامی شیعه مشتمل بر مباحث فلسفی و کلامی در عقاید امامیه اثر علامه حلی.
نویسنده
حسن بن یوسف بن مطهّر حلّی (۶۴۸-۷۲۶ق) معروف به علامه حلّی، از فقیهان و متکلمان قرن هشتم قمری است. او کتاب‌های بسیاری در علوم مختلف، ازجمله فقه، اصول، عقاید، فلسفه، منطق و دعا نوشته است. از جمله آن‌ها تبصرة المتعلمین، کشف‌المراد، نهج الحق و کشف الصدق، باب حادی عشر، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، الجوهر النضید. او را نخستین کسی می‌دانند که به علت فضل و دانش بسیارش، آیت الله خوانده شد.[۱] مناظرات و آثار او موجب گرایش سلطان محمد خدابنده به تشیع و رواج مذهب شیعه در ایران شد.[۲]
انگیزۀ تألیف
علامه حلی در مقدمه کشف‌المراد، درخصوص انگیزه‌اش از نگارش آن چنین نوشته است: کتاب تجریدالاعتقاد نوشته نصیرالدین طوسی با آنکه همه مسائل کلامی را دربرگرفته است و معانی بسیار را در خود جای داده است، متنی بسیار خلاصه دارد. این سبب شده است که طالبان علم از فهم معانی آن ناتوان باشند. به‌جهت همین، تصمیم گرفته است با شرح آن، مسائل مبهمش را توضیح دهد.[۳]
اهمیت کتاب
به‌گفته حسن حسن‌زاده آملی مصحح کتاب، تجرید الاعتقاد اصل کتاب‌های کلامی و پیشگام آن‌هاست. این کتاب با زیباترین ترتیب، مسائل اساسی کلام را در بر گرفته و پیش از آن، در هیچ کتابی چنین نبوده است و بعد از آن نیز مانند آن نیاورده‌اند، بلکه همگی روزی‌خوار آن هستند. نخستین و بهترین شرح آن نیز کشف‌المراد است.[۴] او از فاضل قوشجی نقل کرده است که اگر کشف المراد نبود، تجریدالاعتقاد را نمی‌فهمیدیم.[۵]
گفته‌اند کشف‌المراد از دو جهت بر دیگر شرح‌های تجریدالاعتقاد مرجح است: یکی آنکه نخستین شرح آن است ودیگر آنکه نویسنده آن شاگرد نویسنده تجریدالاعتقاد بوده است.[۶]
کشف‌المراد از متون درسی حوزه‌های علمیه است.[۷]
محتوا و ساختار کتاب
کشف‌المراد هم از مباحث فلسفی محض، همچون وجود و عدم و ماهیت بحث کرده و هم یک دوره کامل از مباحث کلامی را از توحید و نبوت گرفته تا امامت و معاد مطرح کرده است. این کتاب از شش بخش تشکیل شده که هریک «مقصد» نام گرفته‌اند. برخی از بخش‌ها از چند فصل تشکیل شده و ذیل هریک مسائل مختلفی مطرح شده است:
- مقصد اول، امور عامه: شامل سه فصل: وجود و عدم، ماهیت و لواحق آن، علت و معلول.
- مقصد دوم، جواهر و اعراض: شامل پنج فصل: جواهر، اجسام، سایر احکام اجسام، جواهر مجرد، اَعراض.
- مقصد سوم، اثبات آفریدگار متعال: شامل سه فصل: وجود خدا، صفات خدا، افعال خدا.
- مقصد چهارم: نبوت: در این بخش، هفت مسئله درباره نبوت مطرح شده است؛ ازجمله: ضرورت بعثت، ضرورت عصمت، راه شناخت صدق پیامبر و نبوت حضرت محمد(ص).
- مقصد پنجم: امامت: در این بخش، نُه مسئله بیان شده است؛ مانند وجوب نصب امام بر خدا، ضرورت عصمت امام، ضرورت افضل‌بودن امام، ضرورت وجود نص بر امام، امامت بلافصل علی بن ابی طالب بعد از پیامبر، افضل‌بودن علی از دیگر صحابه و امامت سایر امامان دوازده‌گانه.
- مقصد ششم: معاد: این بخش شامل شانزده مسئله است که برخی عبارت‌اند از: امکان آخرت، معاد جسمانی، احباط و تکفیر، شفاعت، توبه و عذاب قبر.[۸]
شرح‌ها و حاشیه‌ها
به‌گزارش کتاب کتاب‌شناسی تجریدالاعتقاد، شرح‌ها و حاشیه‌های بسیاری بر کشف‌المراد نوشته شده است. برخی از آن‌ها به شرح زیر است:
- حاشیه سید ابوالقاسم بن حسین رضوی قمی حائری لاهوری نقوی (۱۳۲۴ق)
- حاشیه میرزا عبدالرزاق بن علیرضا محدث همدانی (۱۳۸۱ق)
- التعلیقات علی کشف المراد نوشته آیت الله حسن حسن زاده آملی: این تعلیقات همراه کشف المراد توسط انتشارات جامعۀ مدرسین حوزه علمیۀ قم چاپ شده است.
- توضیح المراد فی شرح کشف المراد، از سید هاشم حسینی تهرانی (۱۴۱۲ق)
- حاشیۀ سید محمّد هاشم بن جلال الدین روضاتی
- تعلیقة علی شرح التجرید العلامة از حافظ بشیر نجفی (متولد ۱۳۶۱ق)
- تعلیقة علی کشف المراد فی شرح التجرید، از ابراهیم بن ساجد بن باقر موسوی ابهری زنجانی (متولد ۱۳۴۴ق)
- ترجمه و شرح کشف المراد، فارسی، از ابوالحسن شعرانی (۱۳۹۳ق)
- ترجمه و شرح کشف المراد، فارسی، از علی محمدی قوچانی (متولد ۱۳۷۷ق): شرح و ترجمه فارسی مفصلی است بر کشف المراد علامه حلی.[۹]
نسخه‌ها
هم‌اکنون چند نسخه دست‌نویس قدیمی از کشف‌المراد وجود دارد که برخی در زمان حیات او و برخی با فاصله کمی پس از مرگش نوشته شده‌اند.[۱۰] از جمله آن‌ها نسخه‌ای است که در سال ۷۱۳ق، یعنی در زمان حیات خود علامه حلی نوشته شده است.[۱۱] همچنین نسخه‌ای که در سال ۷۴۵ق، نوشته شده و کاتبْ آن را برای فخرالمحققین فرزند علامه حلی خوانده است.[۱۲] این نسخه در آستان قدس رضوی است.[۱۳]
پانویس
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدحسین، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- خالقیان، «از علامه حلی تا ابوالفضل شعرانی؛ مقایسه‌ای بین شروح تجریدالاعتقاد»، رشد آموزش معارف اسلامی، ش۷۶، ۱۳۸۹ش.
- خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، قم، اسماعیلیان، ۱۳۹۰ق.
- صدرایی و مرعشی، کتاب‌شناسی تجریدالاعتقاد، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی، چاپ اول، ۱۳۸۲ش/۱۴۲۴ق.
- علامه حلی، کشف‌المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تصحیح حسن حسن‌زاده آملی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ هفتم، ۱۴۱۷ق.
- مولوی، محمدعلی، «آیت‌الله»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۲، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش.
- ↑ مولوی، «آیت‌الله»، ص۲۶۰.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۹۸۶م، ج۲، ص۲۷۹-۲۸۰.
- ↑ علامه حلی، کشف‌المراد، ۱۴۱۷ق، ص۱۹-۲۰.
- ↑ حسن‌زاده آملی، «المقدمة علی کشف المراد»، ص۳.
- ↑ حسن‌زاده آملی، «المقدمة علی کشف المراد»، ص۳.
- ↑ خالقیان، «از علامه حلی تا ابوالفضل شعرانی»، ص۲۷.
- ↑ علامه حلی، کشف‌المراد، ۱۴۱۷ق، ص۱، مقدمه ناشر.
- ↑ نگاه کنید به علامه حلی، کشف‌المراد، ۱۴۱۷ق، ص۵۸۱-۵۹۲.
- ↑ صدرایی، کتاب‌شناسی تجریدالاعتقاد، ۱۳۸۲، ص۳۸-۴۱.
- ↑ صدرایی، کتاب‌شناسی تجریدالاعتقاد، ۱۳۸۲، ص۳۶-۳۷.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۱۸، ص۶۰.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۱۸، ۶۰.
- ↑ صدرایی، کتاب‌شناسی تجریدالاعتقاد، ۱۳۸۲، ص۳۷.