احمد مجتهدی تهرانی (۱۳۰۲-۱۳۸۶ش) از عالمان شیعه و استادان اخلاق در تهران و بنیانگذار مدرسه علمیه مجتهدی. او پس از گذراندن سطوح عالی حوزوی در قم، به تهران رفت و در مسجد سید عزیزالله به تبلیغ و تدریس مشغول شد. مجتهدی تهرانی پس از فوت محمدحسین زاهد از عارفان تهران، به مسجد حاج ملاجعفر رفت و مدرسه علمیه‌ای در آنجا تأسیس کرد. وی به زهد، اخلاص و مردم‌داری مشهور بود. تألیفاتی از مجتهدی تهرانی به‌جا مانده و آثار متعددی هم از سخنان و مواعظ اخلاقیِ او گردآوری و منتشر شده است.
| استاد اخلاق و مؤسس حوزه علمیه مجتهدی | |
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۹ مهر ۱۳۰۲ش |
| تاریخ وفات | ۲۳ دی ۱۳۸۶ش |
| محل دفن | مدرسه علمیه مجتهدی |
| شهر وفات | تهران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید محمدرضا گلپایگانی • سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی • امام خمینی • سید احمد خوانساری • آیت‌الله بروجردی |
| شاگردان | سید محسن خرازی • رضا استادی |
| محل تحصیل | قم • تهران |
| تألیفات | رساله‌ای در محرم و نامحرم • رساله در گناهان کبیره • تقریرات فقه آیت‌الله بروجردی |
زندگی‌نامه
احمد مجتهدی تهرانی در ۹ مهر سال ۱۳۰۲ش (۲ رجب ۱۳۴۳ق) در تهران به‌دنیا آمد.[۱] پدرش محمدباقر از بازاریان و جدش میرزا احمد از بازرگانان دوره خود بود و دیگر اجدادش هم در کسوت روحانیت بودند.[۲] او در سال ۱۳۶۷ق ازدواج کرد.[۳]
وفات
مجتهدی تهرانی در ۲۳ دی سال ۱۳۸۶ش (۴ محرم ۱۴۲۹ق) در تهران درگذشت و پس از تشییع و اقامه نماز توسط محمدرضا مهدوی کنی، در مدرسه علمیه‌اش دفن شد.[۴]
شروع طلبگی
احمد مجتهدی در سال ۱۳۶۲ق وارد حوزه علمیه قم شد.[۵] ورود وی به حوزه علمیه، با وجود مخالفت پدرش صورت گرفت.[۶] مجتهدی دروس مقدمات و سطح را نزد شیخ علی‌اکبر برهان، محمدجواد خندق‌آبادی، سید مرتضی علوی فریدونی، شیخ عبدالرزاق اصفهانی، محمد صدوقی و سید محمدصادق طباطبایی خواند[۷] و در دروس خارج فقه و اصول فقه گلپایگانی، تنکابنی، مرعشی نجفی، امام خمینی، بروجردی و خوانساری حاضر شد.[۸]
مجتهدی همچنین در درس اخلاق امام خمینی حاضر می‌شد که عصرهای جمعه در مدرسه فیضیه قم برپا می‌شد. وی از درس اخلاق سید حسین فاطمی قمی نیز استفاده کرد و مهمترین استاد اخلاق او پس از حضور در حوزه علمیه تهران شیخ محمدحسین زاهد بود.[۹]
بازگشت به تهران
مجتهدی تهرانی در سال ۱۳۷۰ق به تهران بازگشت و در مسجد سید عزیزالله که مسجد سید احمد خوانساری بود، به تحصیل و تدریس پرداخت.[۱۰] وی صبح‌ها در مسجد سید عزیزالله، فقه و ادبیات تدریس می‌کرد و عصرها برای افرادی که روزها شاغل بودند، دروس حوزوی مانند مطول، سیوطی، منطق و مغنی درس می‌داد.[۱۱]
مجتهدی شب‌ها در مسجد امین‌الدوله پس از نماز شیخ محمدحسین زاهد به منبر می‌رفت و تفسیر قرآن می‌گفت.[۱۲] مبنای تفسیر او کتاب تفسیر البرهان بود.[۱۳]
ویژگی‌ها و روش تربیتی
گفته شده است که مجتهدی تهرانی در زندگی مشی زاهدانه‌ای داشت و مردم‌داری، اساسِ زندگی اجتماعی‌اش بوده است. تأکید بر اقامه نماز اول وقت، اقامه نماز شب، حساسیت در استفاده از بیت‌المال، نظم، ساده‌زیستی، اخلاص، دلسوزی و اراده قوی از جمله ویژگی‌های اخلاقی و تربیتی او بیان شده است.[۱۴]
تأسیس حوزه علمیه
شیخ احمد مجتهدی با گذشت سه سال از فوت محمدحسین زاهد همچنان در مسجد سید عزیزالله به تدریس و تبلیغ امور دینی مشغول بود تا آنکه در سال ۱۳۷۵ق با درخواست علما و مردم، حوزه درسی خود را به مسجد حاج ملاجعفر منتقل کرد و در آنجا اقامه نماز جماعت و تدریس را ادامه داد.[۱۵] او پس از انتقال به مسجد حاج ملاجعفر با کمک تجار و مردم که معتقد بودند او برای ادامه راهِ شیخ محمدحسین زاهد بر دیگران ارجحیت دارد، توانست حوزه علمیه خود را در آنجا تأسیس کند.[۱۶] سید محسن خرازی، رضا استادی، علی‌اکبر ناطق نوری، شیخ محسن کازرونی و محمدعلی جاودان از جمله شاگردان او معرفی شده‌اند.[۱۷]
آثار نوشتاری
مجتهدی تهرانی به علت مشاغل دینی و اجتماعی کمتر به تألیف پرداخت و بیشتر به تبلیغ و تربیت جوانان و طلاب مشغول بود.[۱۸] رساله محرم و نامحرم، رساله در احکام غیبت، رساله در گناهان کبیره، تقریرات فقه (صلاة و قضاء) سید حسین طباطبایی بروجردی و کتاب ارث از جمله تألیفات او است.[۱۹]
آثار جمع‌آوری‌شده
کتاب‌ها و آثاری از سخنان و گفتارهای مجتهدی تهرانی در مجموعه‌های مختلف تهیه و منتشر شده است:
- کتاب «مجموعه کلاس اخلاق: مجموعه گفتارهای اخلاقی از عالم ربانی حضرت آیت‌الله مجتهدی تهرانی» به‌همت محمدحسین فرمانی در سال ۱۳۹۸ش گردآوری شد و در نشر کتابستان معرفت منتشر گردید.[۲۰]
- کتاب «حاج آقا مجتهدی: در احوالات مرحوم آیت‌الله حاج شیخ احمد مجتهدی» اثری از مؤسسه ایمان ماندگار است که به زندگی این عالم شیعه از تولد تا وفات و سابقه تاریخی مدرسه علمیه‌اش می‌پردازد.[۲۱]
- مجموعه‌ای در سه جلد از سخنان و مواعظ شیخ احمد مجتهدی با عنوان‌های «آداب الطلاب»، «آفات الطلاب» و «احادیث الطلاب»، به‌وسیله شاکر برخوردار فرید جمع‌آوری و تنظیم گردیده است. آداب و رسوم مطرح‌شده در این کتاب، از حالت دستورات خشک و رسمی خارج بوده و در قالب حکایات شیرین و با زبانی ساده و بدون به‌کار بردن کلمات مشکل و سخت آورده شده است.[۲۲]
- «در محضر مجتهدی» کتابی است که سید محمدحسین محمودی گلپایگانی در آن مباحث و نکات اخلاقی‌ای را آورده که در کلاس درس مجتهدی تهرانی گفته شده است. این کتاب دو جلد است.[۲۳]
- «احسن الحدیث» حاوی ۲۱۰ شرح و تفسیر از احادیث اخلاقی و عرفانی از مواعظ و کلام مجتهدی تهرانی که سید عباس اسلامی و اعظم قاسمی آن را گردآوری و ترجمه کرده‌اند.[۲۴]
- «بدیع الحکمة یا لطایف حکیمانه» شامل ۲۶۰ حکایت حکمت‌آموز با موضوع اخلاقی و عرفانی است و سید عباس اسلامی و اعظم قاسمی آن را گردآوری و ترجمه کرده‌اند.[۲۵]
پانویس
- ↑ «زندگی‌نامه مرحوم آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی»، سایت مدیریت حوزه علمیه استان تهران.
- ↑ «درگذشت آیت‌الله مجتهدی تهرانی»، مجله اطلاعات حکمت و معرفت، ص۹۶.
- ↑ «زندگی‌نامه مرحوم آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی»، سایت مدیریت حوزه علمیه استان تهران.
- ↑ انصاری، «رحلت آیةالله مجتهدی تهرانی»، ص۶۷.
- ↑ انصاری، «رحلت آیةالله مجتهدی تهرانی»، ص۶۷.
- ↑ «زندگی‌نامه مرحوم آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی»، سایت مدیریت حوزه علمیه استان تهران.
- ↑ «زندگی‌نامه مرحوم آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی»، سایت مدیریت حوزه علمیه استان تهران.
- ↑ انصاری، «رحلت آیةالله مجتهدی تهرانی»، ص۶۷.
- ↑ «زندگی‌نامه مرحوم آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی»، سایت مدیریت حوزه علمیه استان تهران.
- ↑ انصاری، «رحلت آیةالله مجتهدی تهرانی»، ص۶۸.
- ↑ «درگذشت آیت‌الله مجتهدی تهرانی»، مجله اطلاعات حکمت و معرفت، ص۹۶.
- ↑ انصاری، «رحلت آیةالله مجتهدی تهرانی»، ص۶۸.
- ↑ «درگذشت آیت‌الله مجتهدی تهرانی»، مجله اطلاعات حکمت و معرفت، ص۹۶.
- ↑ «روش‌های مدیریتی و تربیتی مرحوم آیت‌الله تهرانی باید در حوزه‌های علمیه رایج شود»، خبرگزاری رسا.
- ↑ انصاری، «رحلت آیةالله مجتهدی تهرانی»، ص۶۸.
- ↑ «زندگی‌نامه مرحوم آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی»، سایت مدیریت حوزه علمیه استان تهران.
- ↑ انصاری، «رحلت آیةالله مجتهدی تهرانی»، ص۶۸.
- ↑ انصاری، «رحلت آیةالله مجتهدی تهرانی»، ص۶۸.
- ↑ انصاری، «رحلت آیةالله مجتهدی تهرانی»، ص۶۸؛ «زندگی‌نامه مرحوم آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی»، سایت مدیریت حوزه علمیه استان تهران.
- ↑ «کلاس اخلاق»، سایت پاتوق کتاب فردا.
- ↑ «معرفی و بررسی کتاب "حاج آقا مجتهدی"»، خبرگزاری ایبنا.
- ↑ «آداب، آفات و احادیث الطلاب»، سایت مذهب‌بوک.
- ↑ «در محضر مجتهدی»، سایت پاتوق کتاب فردا.
- ↑ «احسن الحدیث»، سایت مذهب‌بوک.
- ↑ «بدیع الحکمة یا لطایف حکیمانه»، سایت مذهب‌بوک.
منابع
- «آداب، آفات و احادیث الطلاب»، سایت مذهب‌بوک، تاریخ بازدید: ۲۵ دی ۱۴۰۰ش.
- «احسن الحدیث»، سایت مذهب‌بوک، تاریخ بازدید: ۲۵ دی ۱۴۰۰ش.
- انصاری، ناصرالدین، «رحلت آیةالله مجتهدی تهرانی»، درسهایی از مکتب اسلام، اسفند ۱۳۸۶، سال ۴۷ - شماره ۱۲.
- «بدیع الحکمة یا لطایف حکیمانه»، سایت مذهب‌بوک، تاریخ بازدید: ۲۵ دی ۱۴۰۰ش.
- «در محضر مجتهدی»، سایت پاتوق کتاب فردا، تاریخ بازدید: ۲۵ دی ۱۴۰۰ش.
- «درگذشت آیت‌الله مجتهدی تهرانی»، اطلاعات حکمت و معرفت، دی ۱۳۸۶، سال دوم، ش۱۰.
- «روش‌های مدیریتی و تربیتی مرحوم آیت‌الله تهرانی باید در حوزه‌های علمیه رایج شود»، خبرگزاری رسا، تاریخ انتشار: ۲۷ دی ۱۳۸۸ش.
- «زندگی‌نامه مرحوم آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی»، سایت مدیریت حوزه علمیه استان تهران، تاریخ بازدید: ۲۵ دی ۱۴۰۰ش.
- «کلاس اخلاق»، سایت پاتوق کتاب فردا، تاریخ بازدید: ۲۵ دی ۱۴۰۰ش.
- «معرفی و بررسی کتاب "حاج آقا مجتهدی"»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ انتشار: ۱۲ شهریور ۱۳۹۸ش.