بهجة النظر فی اثبات الوصایة و الامامة للائمة الاثنی عشر (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | سید هاشم بحرانی (متوفای ۱۱۰۷ق) |
| موضوع | امامان شیعه(ع) |
| سبک | روایی |
| زبان | عربی |
| مجموعه | یک جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی |
بَهْجَةُ النّظَر فی إثْباتِ الوِصایةِ وَ الإمامة لِلائمةِ الإثنی عَشَر کتابی روایی به زبان عربی اثر سید هاشم بحرانی (متوفای ۱۱۰۷ق) محدث قرن دوازدهم هجری است. این کتاب درباره نصوص امامان شیعه است. مؤلف در فصول شانزده گانه کتاب بر نص خداوند بر ائمه اطهار، نص پیامبر اکرم(ص) بر علی(ع) و نص هر امام بر امام پس از خود اشاره می‌کند. بحرانی از روایات اهل سنت نیز در این فصول استفاده کرده است.
درباره مؤلف
سید هاشم توبَلانی بحرانی مشهور به علامه بحرانی فقیه، محدث و مفسر شیعی قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم هجری قمری، اهل بحرین است. بحرانی مرجعیت دینی و اجتماعی اهالی بحرین را برعهده داشت. کتاب تفسیری البرهان فی تفسیر القرآن از اوست. شیخ حر عاملی صاحب کتاب وسائل الشیعه شاگرد اوست. بحرانی در ۱۱۰۷ق یا ۱۱۰۹ق وفات یافت و پیکرش در توبَلی، در گورستان مشهور ماتینی، به خاک سپرده شد.
انگیزه تألیف
وی در مقدمه این کتاب به استدلال علمای امامیه بر امامت دوازده امام به انحاء گوناگون اشاره می‌کند که از جمله این راه‌ها روایاتی است که رسول خدا(ص) درباره آن بزرگواران فرموده و یا هر یک از امامان درباره امام بعدی تصریح کرده است؛ اما این اخبار در یکجا جمع‌آوری نشده بود و با تألیف کتاب حلیة الابرار به این مهم پرداخته شد. وی همچنین تصریح می‌کند تازه‌هایی مانند روایات اهل سنت نیز بر آن افزوده و کتاب را نگارش کرده است.[۱]
سبک نگارش
بحرانی تنها به جمع آوری احادیث پرداخته و هر خبر را به طور کامل با سلسله اسناد و راویان، از منبع اصلی نقل کرده و توضیح و تفسیری درباره آن ارائه نمی‌کند. بنابراین جز آنچه در منابع موجود آمده، مطلب تازهای ندارد. مؤلف همچنین در مقدمه خود، کتابهای تألیف شده توسط عالمان و محدثان امامیه در موضوع امامت و نص بر آن را شمارش کرده که بسیاری از آنها در دست نیست و تنها در کتب فهرست و رجال از آنها یاد میشود.
مصحح و محقق اثر در پاورقی ها به استخراج اخبار دست زده و آدرس منابع را آورده است.[۲]
محتوای کتاب
این کتاب در ۱۶ فصل گردآوری شده است. فصل اول و دوم کتاب به نص خداوند عز و جل بر امامت ائمه اطهار اختصاص یافته و در فصل سوم نص پیامبر اکرم(ص) بر امامت علی بن ابی طالب(ع) است. در باقی ابواب، نص هر امام بر امام بعدی آمده است.
آنچه وی از روایات اهل سنت ذکر کرده در سه فصل از فصول ۱۶ گانه است که عبارتند از: فصل ۳؛ احادیث پیامبر(ص) درباره ائمه اثناعشر، فصل ۴؛ درباره علی(ع) و فصل ۱۶؛ درباره مهدی(عج) .[۳]
منابع کتاب
عمده منابع مؤلف، آثار مشهور بزرگان شیعه است؛ آثاری مانند کافی، الارشاد، تفسیر قمی، تفسیر عیاشی، مناقب ابن شهر آشوب، عیون المعجزات، غیبت طوسی، غیبت نعمانی، کفایة الاثر، بصائر الدرجات، عیون الاخبار، کمال الدین، و از کتب متأخری چون بحارالانوار بهره برده است. وی از منابع عامه نیز بهره برده است مانند: مناقب خوارزمی، مناقب ابن مغازلی، کفایة الطالب، برخی اصول ششگانه اهل سنت، الفصول المهمة، اربعین ابونعیم و آثار متعدد دیگری از آنان.[۴]
نسخه و چاپ
محقق کتاب در تحقیق این اثر بر نسخه خطی کتابخانه آستان قدس رضوی به خطّ محمّد بن یوسف بن أحمد بن صالح النجیل الحمری البحرانی اعتماد کرده است. این کتاب در مشهد با تحقیق عبدالرحیم مبارک به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی چاپ شده است.[۵]
پانویس
منابع
- بحرانی، سید هاشم، بهجة النظر فی إثبات الوصایة و الإمامة للأئمة الاثنی عشر، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۴۲۷ق.
- تهرانی، آقا بزرگ، الذریعة، بیروت،دار الاضواء.
- کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور.