روحانی کاروان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز خلاصه سازی |
جز ویاریش جزیی |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
در زمان ظهور [[اسلام]]، پیامبر(ص) وظیفه آموزش مناسک حج به مردم را بر عهده داشت. [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] علاوه بر حضور در مراسم عمره [[سال ۷ هجری قمری|سال هفتم هجری قمری]]، در [[سال ۱۰ هجری قمری|سال دهم هجری]] نیز با انجام [[حجة الوداع]]، [[احکام شرعی|احکام]] و مناسک حج را به مسلمانان آموخت.<ref>احمدی میراقا، «روحانی کاروان»، ج۸، ص۱۹۹-۲۰۵.</ref> | در زمان ظهور [[اسلام]]، پیامبر(ص) وظیفه آموزش مناسک حج به مردم را بر عهده داشت. [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] علاوه بر حضور در مراسم عمره [[سال ۷ هجری قمری|سال هفتم هجری قمری]]، در [[سال ۱۰ هجری قمری|سال دهم هجری]] نیز با انجام [[حجة الوداع]]، [[احکام شرعی|احکام]] و مناسک حج را به مسلمانان آموخت.<ref>احمدی میراقا، «روحانی کاروان»، ج۸، ص۱۹۹-۲۰۵.</ref> | ||
پس از وفات پیامبر(ص) آموزش مناسک حج، توسط حکومت‌ها دنبال شد، به گونه‌ای که شخصی از جانب حکومت با عنوان [[امیر الحاج|امیر حج]] مسئولیت پیشوایی و سرپرستی حاجیان را در طول مسیر و نیز در موسم حج به عهده می‌گرفت و او نیز از مشورت و همراهی [[مجتهد|فقیهان]] که همان نقش روحانی کاروان را داشتند، استفاده می‌کرد. بخش عمده‌ای از راهنمایی حاجیان در مکه به عهده مُطوِّفان و در مدینه به عهده مزوران بود که زائران را در انجام مناسک حج و آداب زیارت راهنمایی می‌کردند.<ref>احمدی میراقا، «روحانی کاروان»، ج۸، ص۱۹۹-۲۰۵.</ref> | |||
== در ایران == | == در ایران == | ||
نسخهٔ ۱۷ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۲۴
روحانی کاروان از دانش‌آموختگان حوزه‌های علمیه است که در کاروان‌های زیارتی، وظیفه راهنمایی زائران در آموزش معارف و مناسک حج و زیارت را بر عهده دارد. اعزام روحانی کاروان نقش اساسی در دستیابی به کارکردهای فقهی، سیاسی و اجتماعی حج دارد. در سایر سفرهای زیارتی نیز از روحانی کاروان در مدیریت امور فرهنگی بهره می‌گیرند. انتخاب روحانی کاروان در ایران بر عهده معاونت فرهنگی بعثه مقام معظم رهبری است. در برخی از کشورهای اسلامی انتخاب روحانی کاروان بر عهده نهادهای دینی است.
روحانی کاروان وظایفی از جمله برگزاری جلسات پیش از سفر حج برای آموزش احکام حج، ارتقای سطح آگاهی حجاج در زمینه معارف دینی متناسب با اهداف حج، همراهی زائران در نخستین زیارت‌ها و معرفی اماکن زیارتی مکه و مدینه و ارائه اطلاعات تاریخی به آنان، همراهی زائران و آموزش آنان از آغاز احرام تا پایان مناسک و تصحیح خطای احتمالی آنان و معرفی فرهنگ و ارزش‌های انقلاب اسلامی ایران به حجاج دیگر کشورها دارد.
معرفی
روحانی کاروان از دانش آموختگان حوزه علمیه است که کاروان حاجیان در حج یا زائران عتبات عالیات و سوریه را همراهی کرده و وظیفه راهنمایی آنها در آموزش معارف و اجرای مناسک حج و زیارت را بر عهده دارد.[۱] روحانی کاروان مسئول فرهنگی کاروان‌های زیارتی قلمداد می‌شود.[۲]
از دیدگاه مسئولان جمهوری اسلامی ایران اعزام روحانی کاروان نقش اساسی در دستیابی به کارکردهای فقهی، معنوی، سیاسی و اجتماعی حج دارد.[۳] امام خمینی نقش روحانیون کاروان‌ها را علاوه بر وظیفه راهنمایی زائران در اجرای مناسک حج، آگاهی بخشی حجاج از نظر سیاسی و اجتماعی دانسته و به وظیفه آنها در بیداری مسلمانان تأکید کرده است.[۴]
در راستای بهره‌مندی بیشتر از ظرفیت بالای حوزه‌های علمیه و استفاده از توان علمی و عملی روحانیون واجد شرایط[۵] در کاروان‌های زیارتی عتبات عالیات و سوریه نیز از روحانی کاروان برای انجام امور فرهنگی استفاده می‌شود.[۶] روحانی کاروان حج می‌تواند روحانی کاروان عتبات شود؛[۷] اما روحانی عتبات تنها با طی مراحل و کسب برخی شرایط، امکان ارتقا به عنوان روحانی کاروان حج را دارد.[۸]
پیشینه
بر اساس شواهد تاریخی و روایات دینی، جبرئیل از جانب خداوند اولین راهنمای مناسک حج برای حضرت آدم معرفی شده است؛ به گونه‌ای که وی مکان کعبه را به حضرت آدم نشان داد و مناسک حج را مرحله به مرحله به وی آموخت.[۹] روایاتی درباره تعلیم جبرئیل به دیگر انبیا نیز وجود دارد. بر اساس روایات، در طول تاریخ فرزندان حضرت اسماعیل سرپرستی و هدایت امور حج و مناسک دینی را بر عهده داشتند.[۱۰]
در زمان ظهور اسلام، پیامبر(ص) وظیفه آموزش مناسک حج به مردم را بر عهده داشت. پیامبر اسلام(ص) علاوه بر حضور در مراسم عمره سال هفتم هجری قمری، در سال دهم هجری نیز با انجام حجة الوداع، احکام و مناسک حج را به مسلمانان آموخت.[۱۱]
پس از وفات پیامبر(ص) آموزش مناسک حج، توسط حکومت‌ها دنبال شد، به گونه‌ای که شخصی از جانب حکومت با عنوان امیر حج مسئولیت پیشوایی و سرپرستی حاجیان را در طول مسیر و نیز در موسم حج به عهده می‌گرفت و او نیز از مشورت و همراهی فقیهان که همان نقش روحانی کاروان را داشتند، استفاده می‌کرد. بخش عمده‌ای از راهنمایی حاجیان در مکه به عهده مُطوِّفان و در مدینه به عهده مزوران بود که زائران را در انجام مناسک حج و آداب زیارت راهنمایی می‌کردند.[۱۲]
در ایران
در سال ۱۳۵۱ش با ساماندهی حج‌گزاری ایرانیان توسط سازمان اوقاف، کاروان‌های حج موظف شدند یک روحانی را که دارای صلاحیت علمی و اخلاقی بود همراه خود داشته باشند.[۱۳] پس از انقلاب اسلامی ایران، ساماندهی و انتخاب روحانیون کاروان بر عهده حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت و پس از آن بر عهده معاونت فرهنگی بعثه مقام معظم رهبری قرار گرفت.[۱۴] در ایام سفر، روحانی کاروان، به نوعی رابط بعثه مقام معظم رهبری بین زائران است و هدایت حاجیان در مراسم مذهبی را همگام با برنامه‌های فرهنگی بعثه بر عهده دارد.[۱۵]
برای انتخاب روحانی کاروان که به صورت قانون‌مند صورت می‌گیرد،[۱۶] آزمون‌های عمومی در دو مرحله کتبی و شفاهی برگزار می‌گردد.[۱۷] در کاروان‌هایی که تعداد زائران در سفر حج واجب، بیش از ۱۳۵ نفر باشد، یک روحانی دیگر به عنوان همکار که به او مُعین می‌گویند حضور دارد و در کاروان‌هایی که تعداد زنان بیش از مردان باشد یک خانم تحصیل کرده علوم دینی با عنوان مُعینه همراهی می‌کند.[۱۸]
روحانیان شامل روحانیان شیعه و اهل سنت هستند که از سوی بعثه ساماندهی و اعزام می‌شوند؛ نظارت بر عملکرد روحانیان، توسط رابطین روحانی که مجموعه‌ای از روحانیون با سابقه است، انجام می‌شود.[۱۹] در برخی از کشورهای اسلامی انتخاب روحانی کاروان با نظارت نهادهای دینی انجام می‌شود.[۲۰]
وظایف در حج
وظیفه اصلی روحانی کاروان پاسخگویی به نیازهای معنوی، معرفتی و مذهبی زائران دانسته شده است؛[۲۱] اما برخی دیگر از وظایف روحانی کاروان عبارت‌اند از:
- برگزاری جلسات پیش از سفر حج برای آموزش احکام حج و انجام صحیح مناسک و همچنین آموزش مباحث اعتقادی و سایر دانستنی‌های مورد نیاز زائران چون اخلاق، مسائل کلامی، سیاسی و اجتماعی.
- ارائه الگوی عملی از رفتار و اخلاق اسلامی به اعضای کاروان و زائران خانه خدا و ایجاد تغییر و تحوّل روحی، اخلاقی و رفتاری در حجاج و تعمیق باورهای دینی در مردم.
- ارتقای سطح آگاهی حجاج در زمینه معارف دینی متناسب با اهداف حج و آشناسازی حجاج با روح و باطن حج و ویژگی‌های حج ابراهیمی.
- همراهی زائران در نخستین زیارت‌ها و معرفی اماکن زیارتی مکه و مدینه و ارائه اطلاعات تاریخی و هدایت زائران در مراسم مذهبی.
- همراهی زائران و آموزش آنان از آغاز احرام تا پایان مناسک و تصحیح خطای احتمالی زائران در اجرای مناسک.
- معرفی فرهنگ و ارزش‌های انقلاب اسلامی ایران به حجاج دیگر کشورها.[۲۲]
رعایت شئون روحانیت، مردم‌داری، معاشرت خوب، همکاری با زائران، مدیریت فرهنگی کاروان، نظم و انضباط همراه با سازماندهی در کاروان، همکاری با رابطین روحانیون و کوشش در ایجاد روحیه معنوی در کاروان از دیگر وظایف روحانی کاروان دانسته شده است.[۲۳] توصیه شده است که روحانی کاروان، علاوه بر آشنایی با تعالیم فقهی و معارف مذهبی، به برخی از مهارت‌های روان‌شناختی و ارتباطی، که نقش مهمی در انتقال پیام دارند، مجهز باشد.[۲۴] روحانی کاروان در سفر عمره نیز وظایفی مشابه دارد.[۲۵]
پانویس
منابع
- احمدی میراقا، علی، «روحانی کاروان»، دانشنامه حج و حرمین شریفین، پژوهشکده حج و زیارت، ج۸.
- «انتخاب روحانیان کاروان‌ها سفارشی نیست»، خبرگزاری فارس. تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۷/۵/۲۰ش، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱/۶/۲۹ش.
- «برگزاری آزمون جذب و گزینش روحانیون کاروان‌های زیارتی عتبات عالیات»، پایگاه تخصصی مسجد، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۵/۹/۴ش، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱/۶/۲۹ش.
- «ثبت نام جذب خاص روحانیون عتبات»، خبرگزاری حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۴۰۰/۶/۲۶ش، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱/۶/۲۹ش.
- «شرایط جذب و گزینش روحانیون عمره، عتبات، سوریه و مداحان عتبات اعلام شد»، شمسا، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱/۶/۲۹ش.
- «روحانیون عمره حتما باید آموزش بدو خدمت را بگذرانند»، ستاد عمره و عتبات دانشگاهیان، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۰/۱۲/۱۳ش، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱/۶/۲۹ش.
- «طرح ارتقاء روحانیون عتبات عالیات اعلام شد»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۴۰۰/۴/۵ش، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱/۶/۲۹ش.
- «فلسفه حج و ابعاد سیاسی آن»، پرتال امام خمینی، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱/۶/۲۹ش.
- عارفی مسکونی، علی، «از نگاهی دیگر : راه کارهای انتقال معرفت»، میقات حج، شماره ۷۱، بهار ۱۳۸۹ش.
- غفاری، محمد، کارنامه حج سال ۱۳۵۱، تهران، اداره کل اطلاعات و روابط عمومی سازمان اوقاف، ۱۳۵۲ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی تهران،دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت،دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- «مهارت‌های روان شناختی مورد نیاز روحانیون کاروان‌های زیارتی»، میقات حج. دوره ۱۸، شماره ۷۲ - شماره پیاپی ۷۲، تیر ۱۳۸۹ش.
| اقسام |
|  | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| محرمات احرام | |||||||
| مراحل اعمال |
| ||||||
| زمانها | |||||||
| مکانها |
| ||||||
| مرتبط | حج ناتمام امام حسین(ع) • فاجعه منا (۱۳۹۴) • سوره حج • فهرست کتابهای درباره حج • سقایة الحاج • عمرة القضاء • حج خونین • استلام حجر • آیه سقایة الحاج • دانشنامه حج و حرمین شریفین • متعة الحج • روحانی کاروان • امیر الحاج • مراسم برائت از مشرکین • حجة الوداع • تعظیم شعائر • بعثه حج • آیه حج • آیه ۲ سوره مائده | ||||||
- ↑ احمدی میراقا، «روحانی کاروان»، ج۸، ص۱۹۹-۲۰۵.
- ↑ «مهارت‌های روان شناختی مورد نیاز روحانیون کاروان‌های زیارتی»، میقات حج.
- ↑ احمدی میراقا، روحانی کاروان، ج۸، ص۱۹۹-۲۰۵.
- ↑ «فلسفه حج و ابعاد سیاسی آن»، پرتال امام خمینی.
- ↑ «برگزاری آزمون جذب و گزینش روحانیون کاروان‌های زیارتی عتبات عالیات»، پایگاه تخصصی مسجد.
- ↑ «ثبت نام جذب خاص روحانیون عتبات»، خبرگزاری حوزه.
- ↑ «انتخاب روحانیان کاروان‌ها سفارشی نیست»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «طرح ارتقاء روحانیون عتبات عالیات اعلام شد»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۹۶.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۵، ص۱۷۰.
- ↑ احمدی میراقا، «روحانی کاروان»، ج۸، ص۱۹۹-۲۰۵.
- ↑ احمدی میراقا، «روحانی کاروان»، ج۸، ص۱۹۹-۲۰۵.
- ↑ غفاری، محمد، کارنامه حج سال ۱۳۵۱، ۱۳۵۲ش، ص۱۹.
- ↑ احمدی میراقا، «روحانی کاروان»، ج۸، ص۱۹۹-۲۰۵
- ↑ احمدی میراقا، «روحانی کاروان»، ج۸، ص۲۰۲.
- ↑ «انتخاب روحانیان کاروان‌ها سفارشی نیست»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «شرایط جذب و گزینش روحانیون عمره، عتبات، سوریه و مداحان عتبات اعلام شد»، شمسا.
- ↑ «انتخاب روحانیان کاروان‌ها سفارشی نیست»، خبرگزاری فارس.
- ↑ احمدی میراقا، «روحانی کاروان»، ج۸، ص۱۹۹-۲۰۵
- ↑ احمدی میراقا، «روحانی کاروان»، ج۸، ص۱۹۹-۲۰۵.
- ↑ عارفی مسکونی، «از نگاهی دیگر: راه کارهای انتقال معرفت»، میقات حج.
- ↑ «مهارت‌های روان شناختی مورد نیاز روحانیون کاروان‌های زیارتی»، میقات حج.
- ↑ «روحانیون عمره حتما باید آموزش بدو خدمت را بگذرانند»، ستاد عمره و عتبات دانشگاهیان.
- ↑ عارفی مسکونی، «از نگاهی دیگر: راه کارهای انتقال معرفت»، میقات حج.
- ↑ احمدی میراقا، روحانی کاروان، ج۸، ص۱۹۹-۲۰۵.