جزءخوانی

جزءخوانی
جزءخوانی
	مجلس جزءخوانی قرآن کریم، خرمشهر، ایران
اطلاعات آئین
زمان‌برگزاری	رمضان، ختم قرآن، یادبود گذشتگان
مکان برگزاری	مسجد، خانه، مکان‌های عمومی
منشأ تاریخی	قرن ۱ یا ۲ق، راحتی در حمل، خواندن و یادگیری قرآن
آیین‌های مهم
	سینه‌زنی • افطاری • تشییع جنازه • تعزیه خوانی ; سایر آیین‌ها

جُزءخوانی، تلاوت قرآن به‌صورت جزءبه‌جزء است که معمولاً گروهی انجام می‌شود. جزءخوانی در ماه رمضان، جلسات ختم قرآن و نیز مراسم‌های فاتحه و یادبود درگذشتگان مرسوم است. تقسیم قرآن به ۳۰ جزء در اواخر قرن اول یا قرن دوم قمری انجام شده است.

سنت جزءخوانی

در مجالس جزءخوانی قرآن، قاری، یک یا چند جزء را می‌خوانند و بقیه حاضران، گوش داده و یا به آرامی، هم‌خوانی و زمزمه می‌کنند.^[۱] این روش در ماه رمضان^[۲] و جلسات ختم قرآن خانگی رایج است. همچنین در مراسم فاتحه و یادبود درگذشتگان قرآن‌های سی‌پاره توزیع می‌شود تا هریک از حاضران یک جزء یا بخشی از آن را قرائت کنند و در مجموع یک یا چند ختم قرآن انجام شود.^[۳]

جزءخوانی به‌صورت مجازی نیز انجام می‌شود.^[۴]

ختم قرآن

یکی از شکل‌های رایج ختم قرآن، جزءخوانی است. در برخی مجالس که در خانه یا مسجد برگزار می‌شود، هر نفر، یک یا چند جزء را می‌خواند. همچنین با خواندن یک جزء در هر روز ماه رمضان تا پایان این ماه، قرآن یک بار ختم می‌شود.^[۶] به این روش، در جنوب ایران مقابله یا مقابله‌خوانی گفته می‌شود.^[۷] مراسم جزءخوانی قرآن در ماه رمضان در کشورهای مختلف برگزار می‌شود. این مراسم از اماکن مذهبی همچون حرم امام رضا(ع) و حرم حضرت معصومه(س) از صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شود.^[۸]

تقسیم قرآن به جزء

تقسیم قرآن به سی جزء در قرن اول یا دوم قمری، با انگیزه‌های سهولت در خواندن، حفظ، تدریس و حمل قرآن صورت گرفته است.^[۹] تقسیم قرآن به سی جزء را به حجاج بن یوسف ثقفی^[۱۰] و مأمون عباسی^[۱۱] نسبت داده‌اند. زَرکَشی از مفسران قرن هشتم، رواج تقسیم قرآن به ۳۰ جزء را از مدارس دینی می‌دانست.^[۱۲]

در برخی کشورهای اسلامی همچون ایران، جزءهای قرآن به‌صورت مستقل نیز چاپ می‌شوند. این قرآن‌ها به سی‌پاره خوانده می‌شوند و در مراسم ترحیم اموات از آن استفاده می‌شود.^[۱۳]

پانویس

↑ «بهترین شیوه قرائت قرآن کریم در ماه رمضان»، باشگاه خبرنگاران جوان.
↑ معینی، «جزء»، ص۸۳۶.
↑ نگاه کنید به موسوی آملی، «شناخت قرآن؛ قرآن در مراسم ختم». پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
↑ «ختم قرآن»، مجله نسیم وحی، ۱۳۸۶ش، ش۷.
↑ «تصاویر/ مراسم جزءخوانی قرآن کریم در حرم امام حسین(ع)»، خبرگزاری حوزه.
↑ «ختم قرآن»، مجله نسیم وحی، ۱۳۸۶ش، ش۷.
↑ ««مقابله آیین سنتی قرآن خوانی مردم بوشهر در ماه مبارک رمضان»، خبرگزاری شبستان.
↑ «زمان پخش ترتیل جزءخوانی قرآن کریم شبکه‌های سیما»
↑ فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، ۱۳۹۴ش، ص۴۸۲-۴۸۱.
↑ فیض کاشانی، محجةالبیضاء، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۲۴.
↑ معرفت، التمهید، ۱۴۱۲ق، ج ۱، ص۳۶۴.
↑ زرکشی، البرهان، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۵۰
↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه سی‌پاره.

منابع

«بهترین شیوه قرائت قرآن کریم در ماه رمضان»، باشگاه خبرنگاران جوان، درج مطلب: ۷ اردیبهشت ۱۳۹۹ش، مشاهده ۱۰ فروردین ۱۴۰۲ش.
«تصاویر/ مراسم جزءخوانی قرآن کریم در حرم امام حسین(ع)»، خبرگزاری حوزه، تاریخ درج مطلب: ۸ فروردین ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۶ مهر ۱۴۰۲ش.
جمعی از نویسندگان، «فرهنگ‌نامه علوم قرآنی»، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چ۱، ۱۳۹۴ش.
«ختم قرآن»، مجله نسیم وحی، قم، جامعةالقرآن الکریم، ش۷، شهریور ۱۳۸۶ش.
دهخد، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا.
زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله، «البرهان فی علوم القرآن»، بیروت، انتشارات دارالجیل، ۱۴۰۸ق.
«زمان پخش ترتیل جزءخوانی قرآن کریم شبکه‌های سیما»، باشگاه خبرنگاران جوان، درج مطلب: ۷ فروردین ۱۴۰۲ش، مشاهده ۱۰ فروردین ۱۴۰۲ش.
فیض کاشانی، محسن، «المحجة البیضاء»، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۲۸ق.
معرفت، محمدهادی، «التمهید»، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
معینی، محسن، مدخل «جزء»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، تهران، نشر دوستان و نشر ناهید، ۱۳۷۷ش.
««مقابله آیین سنتی قرآن‌خوانی مردم بوشهر در ماه مبارک رمضان»، خبرگزاری شبستان، درج مطلب: ۳۰ خرداد ۱۳۹۵ش، مشاهده ۱۰ فروردین ۱۴۰۲ش.
موسوی آملی، سید محسن، «شناخت قرآن؛ قرآن در مراسم ختم»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، مشاهده ۱۰ فروردین، ۱۴۰۲ش.

[1] «بهترین شیوه قرائت قرآن کریم در ماه رمضان»، باشگاه خبرنگاران جوان.

[2] معینی، «جزء»، ص۸۳۶.

[3] نگاه کنید به موسوی آملی، «شناخت قرآن؛ قرآن در مراسم ختم». پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.

[4] «ختم قرآن»، مجله نسیم وحی، ۱۳۸۶ش، ش۷.

[5] «تصاویر/ مراسم جزءخوانی قرآن کریم در حرم امام حسین(ع)»، خبرگزاری حوزه.

[6] «ختم قرآن»، مجله نسیم وحی، ۱۳۸۶ش، ش۷.

[7] ««مقابله آیین سنتی قرآن خوانی مردم بوشهر در ماه مبارک رمضان»، خبرگزاری شبستان.

[8] «زمان پخش ترتیل جزءخوانی قرآن کریم شبکه‌های سیما»

[9] فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، ۱۳۹۴ش، ص۴۸۲-۴۸۱.

[10] فیض کاشانی، محجةالبیضاء، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۲۴.

[11] معرفت، التمهید، ۱۴۱۲ق، ج ۱، ص۳۶۴.

[12] زرکشی، البرهان، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۵۰

[13] دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه سی‌پاره.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

ن ب و تلاوت قرآن
آداب قرائت	اخلاص • استعاذه • بکاء • تباکی • تجوید • ترتیل • تصدیق تلاوت • وضو • سجده تلاوت • استقبال قبله
قاریان مشهور	شهریار پرهیزکار • کریم منصوری
آیین‌ها	ختم قرآن • جزءخوانی
وابسته	قرآن • آیه ۲۰۴ سوره اعراف • آیه استعاذه • عزائم • آیه ۱۲۱ سوره بقره • صفه‌خوانی